Gebroken heup, soorten prothesen en preventie

Een heup bevindt zich daar waar het bovenbeen en bekken bij elkaar komen. Bij een ernstige val kan het bovenbeen breken en is er sprake van een heupfractuur die meestal gebroken heup wordt genoemd. Gebroken heupen kunnen op diverse leeftijd voorkomen maar in de praktijk blijkt dat vooral ouderen er mee te maken kunnen krijgen. De behandeling van een gebroken heup kan met twee soorten prothesen namelijk een bipolaire of een totale prothese. Maar voorkomen is uiteraard beter waardoor het goed is om eens na te gaan of alles in huis wel zo veilig is.

Diagnose van gebroken heup

Meestal gaat een gebroken heup gepaard met ernstige pijn rond de heup of de lies en een zwelling in de heupstreek. Een uiterlijk verschijnsel is dat het been aan de fractuurkant vaak korter is en enigszins gedraaid. Een lichamelijk onderzoek en röntgenfoto’s geven een definitief uitsluitsel of er sprake is van een gebroken heup.

Ouderen behoren tot risicogroep

Een gebroken heup wordt in 97 procent van de gevallen veroorzaakt door een val. Jaarlijks komen duizenden patiënten in een ziekenhuis terecht met een gebroken heup en zelfs het aantal sterfgevallen is betrekkelijk groot. De meesten van die patiënten zijn ouder dan 55 jaar. Terwijl bij jongere mensen een gebroken heup alleen voorkomt na een ernstig trauma, zoals een ernstige sportblessure of een arbeidsongeval, kan dit bij oudere mensen na een betrekkelijk gering trauma al voorkomen. Bovendien neemt bij oudere vrouwen de botdichtheid veel sneller af dan bij mannen waardoor de kans op het oplopen van een gebroken heup bij hen drie keer zo groot is als bij oudere mannen.

Operatietechniek afhankelijk van soort breuk

Bij ouderen is het kraakbeen vaak brozer geworden en kan er slijtage of artrose van het heupgewricht zijn opgetreden. Ook kan een zwakke plek zijn ontstaan net onder de heupkop door osteoporose of botontkalking. Bij een val treedt een dusdanige kracht op dat de heupkop door die verzwakkingen kan afbreken. De breuk kan echter ook een paar centimeter lager ontstaan wat voor de operatieve behandeling van belang is. Afhankelijk van de soort breuk wordt door de orthopeed een bepaalde operatietechniek gekozen.

Twee soorten prothesen

Er zijn twee behandelingsmogelijkheden namelijk de bipolaire prothese en de totale prothese.

De bipolaire prothese

Het komt bij een fractuur van de heup vaak voor dat het bekkengedeelte nog ongeschonden is wat het kraakbeen betreft. In dat geval hoeft daar niets operatief te gebeuren. De bol van de heupprothese kan dan tegen de kraakbeenlaag van de kom van het bekken glijden. Een operatie kost bij de bipolaire prothese minder tijd dan het plaatsen van een totale heupprothese. De bipolaire heupprothese wordt doorgaans ook toegepast bij patiënten die een lage bewegingsgraad hebben, zoals ouderen, waarbij de prothese minder belast wordt.

De totale prothese

Bij een totale heupprothese wordt niet alleen de heupkop vervangen maar wordt ook een prothesecomponent in het bekken geplaatst.

Preventie is belangrijk

Omdat een gebroken heup vaak gepaard gaat met hevige pijnen en het ondergaan van een operatie ook geen pretje is kan er beter alles aan worden gedaan om een gebroken heup door een val te voorkomen. Vooral voor ouderen geldt dat het verstandig is om een aantal maatregelen te nemen. Oorzaken van een val zijn immers vaak kleedjes die schuiven, obstakels als losse snoeren, afstapjes die in een slecht verlichte ruimte niet gezien worden, geen houvast zoeken op trappen en zelfs in het gedrang midden op een brede trap meelopen, obstakels op straat of losliggende tegels en zeker ook gladde badkamervloeren en dergelijke.

Calcium en vitamine D

Bij het ouder worden kan ook al rekening worden gehouden met het in goede conditie houden van de botten. Voldoende calcium en vitamine D zijn daarbij belangrijk. Tot het voedsel wat rijk is aan calcium behoren amandelen, donkergroene groente, citrusvruchten, melk en melkproducten, sardines en zalm uit blik. Vitamine D kan worden opgedaan door zonlicht op de huid. Ook zullen botten sterker blijven door actief te zijn en door niet te roken vermindert het gevaar van afname van de botdichtheid.