Jeuk: maakt krabben het alleen maar erger?

Jeuk die volslagen gek maakt. Wie kent het niet? Alleen krabben helpt. Maar krabben helpt maar kort. Hoe vaak hoor je niet "Niet krabben, dat maakt de jeuk alleen maar erger!" Als je krabt, krijg je maar een korte tijd verlichting. Al heel snel is de jeuk weer terug. En nog erger dan dan eerst. Waarom is dat zo en wat er gebeurt in het lichaam als we krabben bij jeuk? Speciale zenuwcellen spelen daarbij een belangrijke rol.

Plek met jeuk is vaak moeilijk te bereiken

Als het ergens verschrikkelijk jeukt, helpt alleen krachtig krabben. Vrijwel meteen treedt een aangenaam gevoel van verlichting op. En het maakt het niet uit of je zelf krabt, of iemand anders. Of dat je de deurpost ervoor gebruikt omdat je de jeukende plek op je rug niet kan bereiken. Heel anders dus dan bij kietelen. Want dat verdragen we niet van een ander.

Bij jeuk krabben: wat doet het in je lichaam?

Wat krabben bij jeuk in het lichaam teweegbrengt? Het was tot dusver nauwelijks onderzocht. Maar wetenschappers aan de Universiteit van Minnesota wierpen in 2009 enig licht op die processen. De belangrijkste “acteurs” in dit verband? Gespecialiseerde zenuwcellen in het ruggenmerg. Elk van die cellen heeft de zorg voor een afgebakend zintuiglijk veld op de huid. Jeukt het ergens in dit gebied, dan zendt de cel elektrische signalen naar de hersenen. Wordt er vervolgens in dat dezelfde veld gekrabd, dan verandert de zenuwcel zijn signaalpatroon. Blijkbaar zetten activiteiten op niveau van het ruggenmerg om, wat we voelen bij jeuk.

Krabben onderdrukt jeuk maar 30 seconden

En de onderzoekers verklaarden ook waarom krabben doorgaans maar kort verlichting geeft. Dertig seconden na het krabben vervallen de zenuwcellen weer in hun oude signaalpatroon en melden de jeuk opnieuw aan de hersenen.

Chronische jeuk: bijna een op de vijf mensen lijdt eraan

Uit onderzoeken blijkt dat bijna 20% procent van de mensen last heeft van langdurige en storende jeuk. Maar slechts de helft van hen gaat ermee naar de dokter. Het probleem wordt volgens de onderzoekers schromelijk onderschat en gebagatelliseerd. Chronische jeuk heeft zich volgens sommige dermatologen ontwikkeld tot een regelrechte volksziekte. Bij onze oosterburen heeft het zelfs geleid tot de oprichting van een eerste interdisciplinair behandelcentrum van Pruritus. Pruritus is de wetenschappelijke benaming voor jeuk die ten minste zes weken duurt.

Wat is de oorzaak van chronische jeuk?

Chronische jeuk kan verschillende oorzaken hebben, variërend van:

• huidaandoeningen zoals eczeem;
• inwendige ziekten zoals nierfalen;
• neurologische of psychische aandoeningen;
• tot (in zeldzame gevallen) zelfs een tumor in het hoofd.

Er kan ook sprake zijn van een combinatie van oorzaken. Wetenschappers staan nog maar aan het begin van het onderzoek.

Vaak is interdisciplinaire benadering gewenst

Als patiënten de soort jeuk, de frequentie en de duur beschrijven, brengt dat de dermatoloog vaak op het juiste spoor. Maar om dan de eigenlijke oorzaak te behandelen, is doorgaans de samenwerking tussen verschillende specialisten nodig. Die oorzaken immers kan een nier- of zenuwaandoening of een depressie zijn.

Chronische jeuk brengt patiënten in een sociaal isolement

Slachtoffers van chronische jeuk worden vaak gestigmatiseerd. Een bloederige en open gekrabde huid werkt op veel mensen afstotelijk. Het gevolg is dat veel patiënten zich terugtrekken uit hun sociale omgeving. Een vicieuze cirkel dreigt. Voor alledaagse verlichting van de klachten hebben dermatologen tegenwoordig gelukkig tal van praktische tips. Maar de medische wetenschap wil uiteraard met betrekking tot chronische jeuk op eenzelfde kennisniveau geraken als andere veel voorkomende ziekten, zoals bijvoorbeeld hoge bloeddruk.