Slapeloosheid door obsessie: angst om wakker te liggen

Een obsessie is een manier van dwangmatig denken. Je hebt een bepaald idee die je niet meer los kunt laten. Dwangmatig denken kan ook op je slaappatroon slaan. Slaapproblemen kunnen ontstaan als je niet kunt slapen en jezelf probeert te dwingen om in slaap te vallen. Dit lukt vervolgens niet en dat kan leiden in eindeloze slapeloze nachten, waardoor je obsessie steeds erger wordt. Hoe moet je dit doorbreken zodat je weer normaal kunt slapen?

Psychisch

Een obsessie is een geestestoestand waarin je dwangmatig denkt. Je hebt een bepaald idee, zoals het “moeten” slapen voor een bepaald tijdstip. Als je dit vaak genoeg denkt, raak je bezeten van dat idee en kun je de gedachte niet meer loslaten. Ook al wil je het uit je hoofd zetten, het lukt op een gegeven moment niet meer. Deze gedachten kunnen leiden tot dwangmatig handelen. Als een obsessie optreedt bij een gezond persoon, is er meestal geen blijvende psychische schade. Als de obsessie blijvend is, wordt het ook wel een dwangvoorstelling genoemd.

Slapeloze nachten

We liggen ongeveer een derde deel van ons leven in bed met de intentie om te slapen. Helaas lukt het niet iedereen om de tijd in bed slapend door te brengen. Sommigen kunnen de slaap niet vatten of niet meer verder slapen als ze wakker worden en liggen rusteloos en woelend in bed. Vaak gaat het om één of enkele nachten en zal iemand vanzelf weer beter gaan slapen, maar er zijn mensen bij wie dit niet het geval is. De nachten worden verschrikkelijk en lijken wel een eeuwigheid te duren. Dit kan leiden tot het niet meer functioneren overdag en tot grote frustraties. Je dwingt jezelf om de volgende nacht minstens acht uur te slapen, maar vaak lukt dat niet.

Een obsessie

Door het slechte slapen kan er een obsessie ontstaan, en door de obsessie zal het slapen alleen maar slechter gaan. Sommigen houden zich er de hele dag mee bezig hoe ze goed kunnen slapen. Ze denken dat ze minstens acht uur moeten slapen om goed te functioneren en houden de klok voortdurend in de gaten, vooral ‘s nachts. Het wordt dan steeds moeilijker om te ontspannen. Tijdens het wakker liggen tel je het aantal uren dat je hebt geslapen en het aantal uren dat je nog hebt om te slapen. Je denkt dan dat je moet slapen, anders zul je de dag erna vermoeid zijn. Je ligt eindeloos te piekeren, vaak al aan het begin van de avond. De slapeloosheid gaat je hele leven beheersen, zowel overdag als ’s nachts.

Piekeren

Veel mensen hebben moeite met slapen omdat ze na een drukke dag in bed eindelijk de tijd hebben om na te denken. Dit leidt dan tot piekeren. Dit is absoluut het verkeerde moment van de dag om na denken over allerlei dingen. Hierdoor kun je van een klein probleem een groot probleem maken en zo kan het zogenaamde “rampdenken” ontstaan. Bijvoorbeeld als je denkt: “Ik kan niet slapen, maar ik moet morgen fit op mijn werk verschijnen. Als dat niet lukt, kan ik niet functioneren en zal ik mijn baan kwijtraken.” Je piekert over het verlies van je baan, terwijl dit helemaal niet nodig is. Het wordt onmogelijk om nog te ontspannen en slapen wil helemaal niet meer lukken. Het is beter om op een ander moment even de tijd te nemen om te piekeren en het desnoods van je af te schrijven. Dan kun je met een leeg hoofd je bed instappen.

Hoe kom je van de obsessie af?

Bepaalde gedachten doorbreken kan erg moeilijk zijn. Vaak wordt er geadviseerd om eerst een paar weken een slaapdagboek bij te houden. Meestal zit er een groot verschil in hoe mensen hun slaap ervaren en hoe de werkelijke slaap is geweest. Dit dagboek kan worden meegenomen naar je arts of naar het slaapcentrum. Het slaapcentrum doet onderzoek naar je slaapprobleem. Zonodig word je opgenomen en word je ’s nachts geobserveerd. In sommige gevallen is het slaapcentrum niet nodig. Sommige dokters schrijven (voor een korte periode) slaapmedicatie voor, zodat je de slapeloosheid kunt doorbreken. Tegenwoordig wordt hier steeds minder vaak voor gekozen. Soms word je doorverwezen naar een psycholoog om het obsessieve denken te doorbreken.

Slaaponderzoek

Een slaaponderzoek (polysomnografie) kan duidelijkheid geven over je slaapstoornis. Het wordt dan duidelijk of je slaapprobleem een medische oorzaak heeft of dat het psychisch is. Leefstijl speelt soms een belangrijke rol. Tijdens dit onderzoek worden diverse lichaamsfuncties bekeken terwijl je slaapt. Als je lichamelijk niets mankeert, zal je denkwijze en/of leefstijl aangepast moeten worden. Wil me meer weten over het slaaponderzoek, klik dan hier.

Verkeerde gedachten

Het moment dat je in slaap valt, kun je je niet herinneren. Als je (kort) daarna weer wakker wordt, kan het zijn dat je het gevoel hebt dat je nog helemaal niet hebt geslapen. Uit slaaponderzoek blijkt dat mensen vaak denken dat ze slechter slapen dan in werkelijkheid het geval is. Ook heeft niet iedereen acht uur slaap per dag nodig. Er zijn ook veel mensen die goed kunnen functioneren op slechts vijf of zes uur slaap per nacht. Ook moet je weten dat je de eerste vier tot vijf uur van je slaap het diepst slaapt en het grootste deel van je herstel al hebt gehad. Het is heel goed mogelijk dat je toch goed kunt functioneren als je een keer wat minder lang geslapen hebt.

Ga ontspannen naar bed

Veel mensen gaan naar bed omdat het bedtijd is, maar ze voelen zich nog niet moe genoeg. Het is beter om naar bed te gaan als je moe en ontspannen bent. Als je in bed ligt met de gedachte dat je over een half uur moet slapen, is de kans groot dat je wakker ligt. Hetzelfde geldt als je met een ongeordend hoofd in bed gaat liggen. Neem de tijd om te ontspannen, ook al kom je daardoor iets later in bed. Dit kan bijvoorbeeld door een niet te moeilijk boek te lezen of een bad te nemen. Lig je te woelen en te piekeren in bed, ga er dan even uit en zoek wat ontspannends totdat je slaperig wordt. Sommige mensen hebben baat bij zelfhypnose, meditatie, mindfullness, ontspanningsoefeningen of ontspannende muziek.

Slaaphygiëne

Zelf kun je een hoop doen om beter te slapen. Slaaphygiëne is hierbij erg belangrijk. Zorg voor een opgeruimde slaapkamer met de juiste temperatuur, bij voorkeur niet te warm. Verder moet je zorgen voor een stille, donkere omgeving en frisse dekens. Voor het slapengaan kun je beter geen koffie of teveel alcohol drinken en niet teveel eten. Kijk geen tv in bed en laat de laptop buiten de slaapkamer. Probeer elke dag rond dezelfde tijd naar bed te gaan en slaap niet te lang uit in het weekend.