Nachtangst bij kinderen en volwassenen

Wat is nachtangst? Hoe ontstaat het en kom je er ooit vanaf? Welke maatregelen kan je nemen om de angsten tot het minimum te beperken en is er een behandeling voor?

Artikelindeling

• Wat is nachtangst?
• Hoe ontstaan nachtangsten?
• Symptomen bij kinderen
• Geruststelling
• Voorzorgsmaatregelen
• Nachtangst bij volwassenen
• Symptomen bij volwassenen
• Behandeling

Wat is nachtangst?

Nachtangst is iets anders dan een nachtmerrie, laat dat in dit artikel duidelijk zijn. Nachtangsten worden ook wel Pavor Nocturnus genoemd en heeft andere soort symptomen dan een nachtmerrie. Bij nachtangst is het kind (of ben je zelf) niet te bereiken voor de ander. Je lijkt wakker maar bent het eigenlijk niet en alle pogingen tot geruststelling worden ook afgewezen. Probeer het niet te vergelijken met een nachtmerrie want dit is iets geheel anders. Bij een nachtmerrie wil je namelijk geruststelling en dat is bij nachtangst niet het geval. Ook kan je een nachtmerrie herinneren en bij nachtangsten weet je er niks meer vanaf.

Hoe ontstaan nachtangsten?

Bij nachtangst is er geen sprake van dromen, de angsten ontstaan als je van een lichte naar een diepe fase van slapen gaat. Je maakt een aantal cycli door tijdens het slapen van ongeveer ander half uur. Aan het eind slapen we minder vast, voordat we weer overgaan naar een diepere fase. Als deze overgang niet goed verloopt kunnen de angsten gaan ontstaan. Je blijft in een overgangsfase 'hangen'. Men zegt ook wel: 'kortsluiting in de hersenen', de neiging om in diepe slaap te gaan in een lichte slaap botst op dat moment. In het geval van kinderen is het niet zo vreemd, zij hebben een rijke fantasiewereld en hebben ook minder grip op de werkelijkheid. Ook gevoelige kinderen hebben hier last van, kinderen die moeite hebben met de drukte van 'alledag'. Het rustiger maken voor een kind kan al heel erg helpend zijn voor een kind die hier gevoelig voor is.

Het komt bij zo'n drie tot vijf procent van de kinderen voor. Het heeft hoogst waarschijnlijk ook een erfelijke aanleg, vaak hebben kinderen ook een ouder die last heeft (gehad) van nachtangsten. De angsten komen het meeste voor bij kinderen tussen de achttien maanden en zes jaar. Op oudere leeftijd komt het ook voor, alleen is dit wel veel minder. Een andere verklaring voor het ontstaan van nachtangsten is omdat de hersenen nog niet rijp zijn, door rijping nemen angsten namelijk af. Geen reden tot zorgen dus, vaak is er ook geen oorzaak voor het ontstaan. Soms kan het voorkomen als kinderen vermoeid zijn of er een reden is voor stress/zorgen. Je kunt dus ook nagaan of het kind ergens mee zit. Het is alleen geen verwerking die een kind doet, wat dus bij nachtmerries vaak wel zo is.

Symptomen bij kinderen

• Schreeuwen
• Huilen
• Overstuur
• Verward
• Ogen open (maar niet kijken)

Geruststelling

Om iemand gerust te stellen kan je het best niet zo veel doen. Door troosten of aanrakingen raakt iemand alleen maar meer overstuur. Het kan voelen alsof hij/zij worden aangevallen, of hij/zij voelt zich bedreigd. Het belangrijkste is dat je aanwezig bent en ervoor zorgt dat je kind zichzelf geen pijn kan doen. Na enige tijd zal je kind kalmeren.

Voorzorgsmaatregelen

Voorzorgsmaatregelen kun je ook nemen, als je kind op telkens hetzelfde tijdstip de angsten krijgt, maak dan een kwartier van te voren je kind wakker. Zo voorkom je angsten omdat de cyclus wordt verbroken. Het is dus ook een tip om te kijken hoe het slapengaan van je kind verloopt. Op een rustige manier gaan slapen met elke dag hetzelfde ritueel zorgt voor rust en dat kan ervoor zorgen dat je kind rustiger doorslaapt. Als er wat vervelends is gebeurd praat hier dan over met je kind en ook als er een ruzie is moet je deze echt uitpraten! Daarnaast is voldoende slaap belangrijk en eten en drinken moet worden vermeden voor het slapen gaan.

Nachtangst bij volwassenen

Ondanks dat het weinig voorkomt zijn er volwassenen die hier ook last van hebben. Dit komt wel vaak als het gevolg van een angststoornis, tijdens periodes van stress en bij PTSS (post-traumatisch stress syndroom). Sommige beweren dat het aangeboren is waardoor je dit dus zult blijven ervaren als je volwassenen wordt. Als eigen ervaring heb ik hier vroeger ook last van gehad, en heb ik hier inderdaad af en toe nog last van.

De symptomen zijn hetzelfde maar de ervaring is totaal anders als dan bij kinderen. Volwassenen hebben ook erg veel last van de gevolgen hiervan overdag. Je kunt last hebben van depressieve klachten, passiviteit, angsten of het vermogen om pijn te negeren.

Symptomen bij volwassenen

Volwassenen worden vaak wakker met een gil, intens van angst of paniek. Je kan last hebben van hartkloppingen, een snelle ademhaling en zweten. Partners staan hierin ook vaak machteloos, hen wordt afgeraden om de persoon aan te raken of wakker te maken omdat de partner niet herkennen jou niet herkennen. Het grote verschil tussen volwassenen en kinderen is dat volwassenen vaker wakker worden tijdens of na een aanval. Paniek en verwardheid overheersen op dat moment wel heel erg, het duurt even voordat de persoon de omgeving herkent.

Behandeling

Slaapmiddelen kúnnen een alternatief zijn om de nachtangst(aanvallen) te verminderen. Er is helaas geen medicijn die nachtangsten kan voorkomen. Volwassenen worden vaak verwezen naar een psycholoog. Slaapadviezen worden gegeven als een regelmatig slaapritme, vermijden van stress, cafeïne en alcohol hebben een positief effect!

Lees verder

• Hersenen en angst
• De Gegeneraliseerde Angststoornis