Stuwing: bloedstuwing, lymfestuwing, urinestuwing

Stuwing of congestie is een opeenhoping van vocht, meestal als gevolg van verstopping van een afvoergang, bloedvat of lymfevat. We kennen dan ook verschillende vormen van stuwing waaronder bloedstuwing, lymfestuwing, urinestuwing (nierstuwing) en galstuwing. De klachten zijn allemaal anders, maar pijn en een drukkend gevoel of een vermoeid gevoel zijn wel de meest voorkomende symptomen. Stuwing kan alleen opgelost worden door de onderliggende oorzaak te behandelen.

Wat is stuwing?

Stuwing is een opeenhoping van vocht. We kennen verschillende vormen van stuwing, waaronder bloedstuwing, lymfestuwing, urinestuwing en galstuwing. Stuwing ontstaat altijd door een onderliggende oorzaak die behandeld moet worden.

Bloedstuwing

De meest voorkomende vormen van bloedstuwing zijn stuwing naar het hoofd en naar de benen toe. Een slechte werking van het hart of een verstopping van de aders is de meest belangrijke oorzaak. Ook door dunnevezelneuropathie (beschadiging van de zenuwvezels) of het vena cava superior syndroom (afsluiting van het bloedvat) is een duidelijke oorzaak, waarbij bloedstuwing naar het hoofd toe optreedt. Bloedstuwing naar het hoofd neemt vaak toe bij bukken of bij een liggende houding.

Bloedstuwing naar de benen toe zien we vaak bij spataders of bij een open been. Spataderen ontstaan eerder bij vrouwen, met name bij zwangere vrouwen of bij mensen met overgewicht. Ook lang moeten staan voor werk, net als de leeftijd, verhoogt de kans op spataderen. De klachten zijn jeuk, een vermoeid en/of een pijnlijk gevoel in de benen. In de meeste gevallen hoeven spataderen niet behandeld te worden, tenzij ze erg veel klachten geven. Een open been is een gevolg van een slechte doorbloeding in de benen. Vaak zijn verstopte aderen de oorzaak hiervan.

Lymfestuwing

Wanneer de afvoerende lymfevaten verstopt of verscheurd zijn, treedt er lymfestuwing op. Lymfe is een weefselvocht met witte bloedcellen en belangrijk voor het afweersysteem. Het stroomt door het gehele lichaam via het lymfevaatstelsel. Bij lymfestuwing ontstaat er voornamelijk pijn, vooral bij bewegen of wanneer er druk op het lichaam plaatsvindt. De oorzaak ligt vaak in een verstopping of een vernauwing van de lymfevaten. Ook een ontsteking van een lymfeklier of een lymfevat kan de oorzaak zijn. Daarnaast komt het voor dat een tumor voor lymfestuwing zorgt. Wanneer schildwachtlymfeklieren verwijderd zijn (bij behandeling tegen kanker), kan er ook lymfestuwing optreden.

Behandeling bestaat uit een lymfedrainage. Door de lymfevaten te stimuleren met behulp van massage, kan lymfe beter worden afgevoerd. De stroming van het lymfevocht wordt gevolgd. Het verhoogt de weerstand en neemt pijnklachten weg. Een fysiotherapeut past lymfedrainage toe.

Urinestuwing

Wanneer de urineafvoerwegen verstopt of vernauwd zijn, treedt er urinestuwing of nierstuwing op. De oorzaak is vaak steenvorming of een vergrote prostaat. Nierstenen en blaasstenen zijn de meest voorkomende oorzaak. Nierstenen ontstaan doordat de urine de kans krijgt te kristalliseren. Dit komt vaak door slecht oplosbare zouten of afvalstoffen. De keuze van voeding speelt hier een rol in. Bij nierstenen kan er pijn in de onderrug ontstaan, pijn met plassen, kleine beetjes moeten plassen, bloed bij de urine, misselijkheid en overgeven. Blaasstenen zijn losgeraakt nierstenen of ze ontstaan als gevolg van blaasontstekingen of door een verhoogd urinezuur of calcium in de urine.

Wanneer er urinestuwing ontstaat, hoopt de urine zich op in de urineleider of in de nier. Er ontstaat een pijn in de lendenen. Nierkoliek kan optreden. Wanneer de urine uitgeplast wordt, verminderd de pijn en de zwelling. Er kan lekkage van de blaas ontstaan, waardoor er telkens wat druppels urine weglekt. De nier kan soms vergroot aanvoelen (waternier). Behandeling vindt meestal plaats door een operatieve ingreep, waarbij de verstopping of de oorzaak wordt weggenomen.

Galstuwing

Door galstenen kan galstuwing optreden, waarbij gal zich ophoopt en niet wordt afgevoerd. Een teveel aan cholesterol kan galstenen veroorzaken. Ook door bloedarmoede kunnen er glastenen ontstaan. Galstenen komen het vaakst voor bij vrouwen, vooral bij vrouwen met overgewicht. De klachten bestaan uit koliekachtige pijn, geelzucht en een grijze ontlasting. Wanneer de afvoergang afgesloten wordt door een galsteen en er galstuwing optreedt, is er sprake van ernstige pijn. De galsteen kan soms met medicijnen opgelost worden. In andere gevallen is een operatie nodig. In ernstige gevallen wordt de gehele galblaas weggenomen. Dit is goed mogelijk, omdat de lever de gal aanmaakt en de galblaas slechts als opslagplaats dient.