Let op voor de teek en de ziekte van Lyme

Teken (Ixodida) zijn lid van de geleedpotige parasieten die behoren tot een groep van spinachtigen. Zij voeden zich met het bloed van hun slachtoffers, zowel mensen als dieren, en zijn alles behalve onschuldig, want ze zijn dragers van bacteriën die de ziekte van Lyme (borreliosis burgdorferi) kunnen ontwikkelen. Deze ziekte is heel moeilijk te genezen en zelfs de juiste diagnose stellen, is geen sinecure. Tijd om deze beestjes eens onder de loep te nemen en de 1,2 miljoen Belgen en Nederlanders die ieder jaar worden gebeten beter te informeren.

Spinachtige parasiet

De ziekte van Lyme dankt haar naam aan het gelijknamige Amerikaanse stadje in de staat Connecticut, waar zij in 1976 voor het eerste werd vastgesteld toen verschillende kinderen op hetzelfde moment symptomen van reuma begonnen te krijgen. Het duurde echter tot 1982 voor de bacterie verantwoordelijk voor deze "epidemie" werd geïdentificeerd als borrelia burgdorferi en genoemd werd naar haar ontdekker.

Teken zijn geen insecten, maar spinachtige, met de mijten verwante parasieten die niet groter zijn als de kop van een speld. Ze bijten zich met hun klauwachtig kaaksbeen vast in de huid en verankeren hun onderkaak met weerhaakjes onder de huid van het slachtoffer. De teek verbindt dat verankeren met zwembewegingen. Er is geen enkel ander organisme dat deze twee bewegingen combineert en dit op een tijdspanne van enkele minuten. Wanneer ze niet ontdekt wordt, zal ze zo ongeveer een week blijven zitten.

Volgens biologe Danie Richter is er geen verhoogd risico op borreliose als bij het verwijderen van de teek een deel in de huid blijft steken. Het kopje van de teek blijft dan misschien wel zitten, maar de ziekteverwekker zit niet daar, maar wel in de darm. Het achtergebleven gedeelte kan echter wel irritatie en jeuk teweeg brengen en een plaatselijke ontsteking veroorzaken.

Net als de muggen

Net als bij de muggen, zijn het enkel de vrouwtjes die bloed uit hun slachtoffer zuigen. Zij worden aangetrokken door de geur van ammoniak en boterzuur in het zweet. Wordt zij niet ontdekt, dan valt zij, vol bloed gezogen, na ongeveer een week af. Het is tijdens deze periode dat de ziekteverwekker vanuit de darm vooraan in het speeksel belandt. Vaak wordt gesteld dat de kans op besmetting zeer gering is wanneer de teek binnen de 24 uur wordt verwijderd, maar recente studies hebben aangetoond dat een besmetting wel degelijk vroeger kan plaatsvinden al naargelang de plaats waar de teek kan gedijen.

Beter voorkomen dan genezen

Wandelen in het bos

Blijf wanneer je gaat wandelen in het bos of op de weide zo veel als mogelijk op de voorbestemde paden en waag je niet in te hoge grasvelden of gewassen. Zorg ervoor dat je armen en benen toch min of meer beschermd zijn, hetzij met je kledij, hetzij met je te wapenen met een product uit de apotheek op basis van 50% citriodol of het bekendere DEET, dat echter nooit op de huid mag aangebracht worden. Blijf alvast voorzichtig en kijk je blootgestelde huid eens goed na wanneer je terug thuis bent.

Favoriete plaatsjes

Controleer na een wandeling, een dag kamperen of vissen, spelen in het groen, het lichaam op teken. Deze bijten zich bij voorkeur vast op warme en vochtige plaatsen met een dunnere huidplooi zoals knieholten, liesstreek en oksels. Vergeet ook zeker de navel niet.

Toch gebeten?

Verwijder de ontdekte teek zo snel mogelijk want slachtoffers kunnen geconfronteerd worden met zware griepachtige symptomen, hoofdpijn, chronische vermoeidheid, ontstekingen, spierpijn, verkleuring van de huid,... Vergeet ook niet de datum te noteren wanneer je de tekenbeet hebt ontdekt, de plaats en de streek van het land waar je ze hebt opgelopen.

Wanneer binnen de drie weken na de tekenbeet zich een rode ringvormige plek vormt, die geleidelijk aan groter wordt, ga dan zo snel mogelijk naar de dokter en deel hem alle informatie mee. Als in dit stadium behandeld wordt met antibiotica, wordt meestal voorkomen dat de ziekte doorzet. Als er niet behandeld wordt kan de tweede fase ontstaan, waarbij de bacterie vanaf de tekenbeet door het lichaam zich kan verspreiden.

Mochten er zich weken tot maanden later toch nog klachten zoals reuma aan de knie of de elleboog, griepachtig gevoelens en allerlei andere symptomen ontstaan, herinner je dan de tekenbeet en dring aan op verder onderzoek naar Lyme-borreliose. Zo'n diagnose stellen, is zeker niet eenvoudig, dus echt wel beter voorkomen dan misschien genezen.

Verwijder zo snel mogelijk

Bewerk de teek nooit met olie, alcohol of iets dergelijks. Zo verstikt de teek wel en valt ze af, maar niet zonder eerst de inhoud van haar speekselklieren en darmen in de huid te hebben losgelaten en zo de ziektekiemen waar zij drager van is los te laten.
Gebruik om de teek te verwijderen bij voorkeur een tekentangetje dat je bij de apotheker kan kopen. Pak, indien mogelijk, de huid met de teek tussen twee vingers vast, zodat er een "heuveltje" ontstaat. Houd het pincet tussen duim en wijsvinger vast, druk ze open en plaats de open pincet over de kop van de teek. Trek ze heel voorzichtig uit huid met zachte bewegingen van links naar rechts.

Niet draaien, de teek heeft zich niet vastgeschroefd in de huid, zodat de kop niet afbreekt. Na het verwijderen, goed ontsmetten met alcohol of jodium.

Zijn er andere manieren om de ziekte van Lyme krijgen?

Er is geen bewijs dat de ziekte van Lyme van persoon tot persoon wordt overgedragen, noch door zoenen of lichamelijke gemeenschap.

Wanneer tijdens de zwangerschap de ziekte wordt verworven, kan dit leiden tot een infectie van de placenta en een mogelijke doodgeboorte tot gevolg hebben. Er zijn echter geen negatieve effecten op de foetus gevonden wanneer de moeder een passende behandeling met antibiotica krijgt. Er zijn geen meldingen van een mogelijke ziekteoverdracht via de moedermelk bij het geven van borstvoeding.

Hoewel er geen gevallen van de ziekte van Lyme zijn gekoppeld aan bloedtransfusie hebben wetenschappers ontdekt dat de bacteriën in bewaard bloed kunnen overleven. Individuen die worden behandeld voor de ziekte van Lyme met antibiotica mogen geen bloed geven. Wanneer de behandeling voltooid is, kunnen ze terug bloeddonor worden.

Hoewel honden en katten de ziekte van Lyme kunnen krijgen, is er geen bewijs dat ze de ziekte rechtstreeks aan hun eigenaars kunnen overdragen. Toch kunnen huisdieren besmette teken in je huis of tuin brengen. Denk aan het beschermen van je huisdier met preventieve middelen.

Er is geen geloofwaardig bewijs dat de ziekte van Lyme door lucht, voedsel, water, of uit de beten van muggen, vliegen, vlooien of luizen kan worden overgedragen.

Diagnose en medische testen

Bloedonderzoeken in het laboratorium zijn nuttig indien correct gebruikt en uitgevoerd met gevalideerde methoden. Laboratoriumtesten worden niet aanbevolen voor patiënten die geen typische symptomen van de ziekte van Lyme hebben. Net zoals het belangrijk is om de juiste diagnose te stellen bij elke patiënt met bepaalde symptomen, is het belangrijk om een verkeerde diagnose en behandeling van de ziekte van Lyme te vermijden wanneer de werkelijke oorzaak van de ziekte iets anders zou kunnen zijn. Het komt vaak voor dat een tweede diagnose nodig is wegens een vals-positief resultaat van de eerste testen.

Symptomen na behandeling van de ziekte van Lyme?

Ongeveer 10 tot 20% van de patiënten behandeld voor de ziekte van Lyme met een aanbevolen kuur van antibiotica, kan aanhoudende symptomen van vermoeidheid en spierpijn krijgen. In sommige gevallen kunnen deze langer dan 6 maanden standhouden.

De precieze oorzaak van deze aanhoudende klachten is nog niet bekend. De meeste medische deskundigen geloven dat deze verschijnselen het gevolg zijn van resterende schade tijdens de infectie aan bepaalde weefsels en het immuunsysteem. Vergelijkbare complicaties en "auto-immune" reacties zijn echter ook bekend bij andere infecties, waaronder Guillain-Barre syndroom, Chlamydia, en een keelontsteking. Recente dierstudies hebben aanleiding gegeven tot nader onderzoek met klinische studies om de oorzaak van deze post-behandelingssymptomen bij de mens te bepalen.

Wat de oorzaak ook zou zijn, deze studies hebben niet aangetoond dat patiënten die langdurige kuren van antibiotica ontvangen sneller beter zouden worden dan patiënten die behandeld worden met een placebo. Bovendien heeft men langdurige antibiotische behandeling voor de ziekte van Lyme in verband gebracht met ernstige complicaties. Het goede nieuws is dat patiënten bijna altijd beter worden met de tijd; het slechte nieuws is dat het maanden kan duren om zich helemaal goed voelen.

Wanneer men zich na een behandeling voor de ziekte van Lyme nog steeds ziek voelt, wordt aangeraden om een arts te contacteren en te bespreken hoe men het lijden kan verlichten. De arts kan vragen om toe te stemmen met een behandeling, vergelijkbaar met patiënten die fibromyalgie of chronisch vermoeidheid syndroom hebben. Dit betekent niet dat de arts geen geloof hecht aan een besmetting met de borreliose bacterie. Het betekent gewoon dat de arts probeert te helpen met behulp van de beste middelen momenteel beschikbaar.

Neem contact op met een arts om ervoor te zorgen dat de ziekte van Lyme niet het enige is wat gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Zoek voldoende en juiste informatie op. Er is veel onjuiste informatie te vinden over teken en de ziekte van Lyme.
Volg de symptomen op. Het kan nuttig zijn om een ​​dagboek bij te houden van klachten, slaappatroon, dieet en lichaamsbeweging om te zien hoe deze invloed kunnen hebben op het algemeen gevoel en welzijn.

Zorg voor een gezonde voeding en voldoende rust. Vraag tijdig hulp aan vrienden en familie tot alle symptomen zijn verdwenen.

Om te weten waar er geografisch veel teken voorkomen, heeft men in België een project opgestart waar men kan melden waar men gebeten is door een teek. Zo kan men in de toekomst de mensen beter waarschuwen voor bepaalde plaatsen. Meer informatie over dit project, via deze link. Voor Nederland kan men dan weer terecht op tekenradar.nl.