In het verkeerde lichaam geboren? Hersens werken anders

Genderdysforie. Het is het dure woord voor in het verkeerde lichaam geboren zijn. Daarover bestaan nogal wat misverstanden. Bijvoorbeeld dat er iets 'verkeerd' is gegaan bij de opvoeding. Echter, onderzoeker Burke van het VU Medisch Centrum in Amsterdam heeft een puur fysieke link gelegd via de hersenen. Het blijkt dat het brein van zogenaamde 'genderdysfore' meisjes, ook zonder eventuele hormoonbehandeling, vergelijkbaar gedrag vertoont als dat van jongens zonder genderdysforie. In het verkeerde lichaam geboren zijn. Ofwel: je een jongen of man voelen als je een vrouw of meisje bent, of andersom. Met een duur woord heet het 'genderdysforie.' Er bestaat nogal wat speculatie over, bijvoorbeeld rond de suggestie dat er iets 'verkeerd' is gegaan bij de opvoeding. Maar er is opmerkelijk onderzoeksnieuws van het VU Medisch Centrum: de hersens van jonge mensen die eigenlijk tot het andere geslacht horen, lijken op het 'wensgeslacht' en niet op het biologische.

200 kinderen per jaar

Bij het Kennis- en Zorgcentrum voor Genderdysforie van VU Medisch Centrum (afgekort VUmc) kloppen jaarlijks zo'n 200 kinderen aan die zich identificeren met het andere geslacht. Wat gebeurt er dan? Gebruikelijk is, om kinderen die lichamelijk willen gaan overeenkomen met het 'wensgeslacht' zogenaamde puberteitsremmers te geven. Dit kan vanaf het twaalfde jaar. Vervolgens is het kind op haar of zijn zestiende oud genoeg voor het nemen van geslachtshormonen behorend bij het andere geslacht.

Hersens hebben kenmerken van 'wensgeslacht'

Onderzoeker Sarah Burke promoveerde bij VU Medisch Centrum op onderzoek naar genderdysforie. Haar onderzoek richtte zich op de hersenen van jongeren die het gevoel hebben dat ze in het verkeerde lichaam zijn geboren. Burke bestudeerde de hersenwerking van deze jongeren via een zogenaamde fMRI, een verfijnde versie van de bekende MRI-scan. Zo vergeleek zij de hersens van kinderen met genderdysforie, met die van kinderen zonder de aandoening. Wat bleek was dat de hersenen van deze jongeren kenmerken laten zien die eerder horen bij het gewenste geslacht dan het geslacht waartoe iemand lichamelijk behoort. De hersenactiviteit van meisjes die genderdysforie hebben is vergelijkbaar met de hersenactiviteit van jongens die geen genderdysforie hebben. En dan gaat het om de situatie voordat er eventueel een hormoonbehandeling is gestart.

Ruiken aan mannelijk zweet

De onderzoeksmethode was opmerkelijk: de jongeren kregen onder andere de geurstof androstadiënon voorgeschoteld, en roken daaraan. Deze stof is een bestanddeel van mannelijk zweet, en alleen een bepaald hersengebied in het vrouwelijk brein reageert bij het ruiken van deze geur. Burke constateerde dat onder de jongens met genderdysforie, dit hersengebied wél reageerde op het ruiken van de geur, terwijl dat gewoonlijk niet zo is bij jongens. Meisjes met genderdysforie lieten juist geen reactie op de geurstof zien, terwijl meisjes zonder deze aandoening er wel op reageren.

Testosteron en meisjeshersenen

Een ander punt van onderzoek van Burke, was wat er voor invloed uitging van de testosteronbehandeling die zogenaamde 'genderdysfore' meisjes ondergaan om van geslacht te veranderen. In dit geval werd dus niet de natuurlijke situatie gemeten, maar die rondom de behandeling. De basis voor dit onderzoeksonderdeel was het feit dat de hersenactiviteit tijdens een oefening in ruimtelijk inzicht, normaliter verschillend is voor meisjes en jongens (of vrouwen en mannen). Burke mat de hersenactiviteit eerst voor de hormoonbehandeling, en toen tien maanden na het begin ervan. Het bleek nu dat genderdysfore meisjes een vergelijkbare hersenactiviteit lieten zien als jongens die geen genderdysforie hebben. Hun hersenactiviteit leek juist weer niet op die van meisjes zonder genderdysforie.

Testosteron verhoogt ruimtelijk inzicht

Op natuurlijke wijze verhoogt testosteron in volwassen (wordende) mannen het ruimtelijk inzicht. Het niet-natuurlijke testosteron dat genderdysfore meisjes krijgen toegediend, bleek tijdens het onderzoek op kunstmatige wijze diezelfde verandering te laten zien: het ruimtelijk inzicht nam toe. Er was ook een kanttekening vanuit Burkes onderzoek. Namelijk dat de onderzoeker meer research zou willen zien naar de precieze werking van hormoonbehandeling op genderdysfore mensen. Burke: “We weten nog onvoldoende over de precieze gevolgen van wel of niet behandelen van deze patiënten op de ontwikkeling van hun hersenen.”