Wat is een gezonde hartslag?

Als gevolg van een ongezonde voeding, een gebrek aan lichaamsbeweging, hoge bloeddruk en diabetes lijden steeds meer landgenoten aan hartritmestoornissen en aan levensbedreigende hart en vaatziekten. Je hart is nochtans de motor van je lichaam en bepaald dus in belangrijke mate je algemene gezondheid en je lichaamsconditie. Het aantal keren dat je hart klopt per minuut verschilt van persoon tot persoon en hangt van vele factoren af. Een gezond hart klopt gemiddeld tussen de zestig en honderd keer per minuut. De hartslag van vrouwen ligt hoger dan die van mannen. Wat verstaat men onder een gezonde hartslag en is het nuttig dat we onze hartslag zelf meten?

Hartritmestoornissen

Een regelmatige controle van je hart is beslist geen overbodige luxe. Hartritmestoornissen zijn meestal de oorzaak van levensbedreigende hartaandoeningen. Je hart is een holle spier waarvan het ritme een belangrijke aanwijzing is van de gezondheid van je hart. Dat hartritme wordt bepaald door het aantal keren dat je hart zich samentrekt en ontspant. Dat is noodzakelijk om je bloed doorheen je hele lichaam te pompen en zo al je organen als je lichaamscellen, spieren en lichaamsweefsels van het nodige bloed te voorzien.

Hartslag in rust

Je slagaders zijn het best voelbaar in je nek, je hals en aan je polsen, en trekken in precies hetzelfde ritme samen als je hart. Je hartslag in rust is van meerdere factoren maar vooral van je leeftijd afhankelijk.

Bij pasgeborenen: ligt hun hartslag op gemiddeld 130 slagen per minuut
Bij vijf tot twaalfjarigen: varieert hun hartslag tussen tachtig en honderd slagen per minuut
Bij volwassenen:ligt hun hartslag tussen de zestig en zeventig 60 tot 70 slagen per minuut

Vrouwen hebben met een gemiddelde van 76 een hogere hartslag dan mannen. Een gezond mannenhart laat gemiddeld 68 slagen per minuut noteren. Tijdens je slaap zakt je hartslag en ligt dan meestal niet hoger dan 50 slagen. Hoe ouder je wordt hoe lager je hartslag om op hogere leeftijd weer lichtjes te stijgen.

Lichamelijke inspanning

Bij lichamelijke inspanning heeft je lichaam nood aan extra zuurstof en gezonde voedingsstoffen waardoor je hart sneller gaat slaan. Hoe zwaarder en langduriger je fysieke inspanning, hoe hoger je hartslag. Die kan dan oplopen tot 180 slagen en zelfs meer per minuut. Na de geleverde inspanning zakt je hartslag vlug naar z'n normaal ritme terug. Hoe groter, sterker en dus gezonder je hartspier hoe minder inspanningen je hart moet leveren om het nodige bloed rond te pompen.

Elektrische prikkels

Je hartritme wordt bepaald door elektrische prikkels, een ingenieus netwerk van speciale cellen die zich in je hartspier bevinden en tal van elektrische prikkels naar je hart sturen. Dit systeem wordt gevormd door twee zenuwknopen, de sinusknoop en de AV- knoop. De sinusknoop bestaat uit langgerekte cellen in je rechter hartboezem, waar de elektrische prikkel start. In gezonde omstandigheden regelt de sinusknoop de snelheid waarmee je hart klopt. Deze sinusknoop veroorzaakt een elektrische prikkel die zich over de spiercellen in de boezems naar de AV- knoop verspreid. Deze zenuwknoop ligt in het midden van je hart, tussen de hartboezems en de hartkamer. De cellen van de AV- zenuwknoop kunnen een elektrische prikkel vertragen. Daardoor zorgen ze er voor dat de hartkamers later samentrekken dan de hartboezems.

Je hartslag meten

Om zo vlug mogelijk te kunnen ingrijpen is het belangrijk dat je hartslag geregeld wordt gecontroleerd. Dat doe je gemakkelijk zelf door twee vingers in je nek op op je pols te leggen en het aantal hartslagen per minuut te tellen. Je kan uiteraard ook gebruik maken van een hartslagmeter. Je hartslag meet je steeds in rust. Voor het meest betrouwbare resultaat meet je je hartslag gedurende een bepaalde periode en dit meerdere keren per dag. Je hartslag kan immers door verschillende factoren zoals angst, stress, zware en/of langdurige fysieke inspanningen, aandoeningen, een ongezonde voeding en een verhoogde lichaamstemperatuur sterk beïnvloed worden. Raadpleeg zeker je vertrouwde huisarts als je gemiddelde hartslag boven de honderd of onder de zestig slagen per minuut ligt. Dokterstussenkomst is eveneens noodzakelijk in geval van een sterke (goed voelbare) of bij een onregelmatig of moeilijk te vinden hartslag.

Te vlugge hartslag

Een te vlug kloppend hart heeft vele oorzaken en kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van onderliggende aandoeningen zoals een hyperactieve schildklier, overgewicht, een hoge bloeddruk of diabetes. Een vlugge, onregelmatige hartslag in combinatie met kortademigheid kan wijzen op boezemfibrilleren, een aandoening dat vooral bij 65- plussers voorkomt. Een hoog hartritme kan verlaagd worden met bètablokkers.

Lage hartslag

Doe je niet regelmatig aan sport en is je hartslag te laag dan kan dat wijzen op een probleem met de natuurlijke pacemaker van je hart. De belangrijkste symptomen hiervan zijn constante vermoeidheid, kortademigheid en duizeligheid. Aangepaste geneesmiddelen of het plaatsen van een pacemaker kunnen helpen maar zijn gelukkig niet altijd noodzakelijk.

Lichaamsconditie

Je hartslag zegt niet alleen iets over de gezondheid van je hart en over je algemene gezondheid maar ook over je lichaamsconditie. zegt iets over hoe fit je bent. Naast je hartslag in rust is je hartslag tijdens en na een fysieke inspanning minstens even belangrijk. Meet daarvoor eerst je hartslag in rust, bij voorkeur vier keer gedurende telkens vijftien seconden. Meet daarna je hartslag tijdens een fysieke inspanning en na een minuut rust. Bij een gezond hart moet je hartslag met gemiddeld veertig slagen zijn gedaald. Hoe beter je lichaamsconditie, hoe lager je hartslag. Bij een lage hartslag wordt je hart immers minder belast. Een hoge hartslag in rust wordt gelinkt aan zwaarlijvigheid en obesitas, diabetes, hoge bloeddruk en aan hart- en vaatziekten. Dagelijks een half uurtje wandelen, fietsen, joggen of zwemmen op eigen ritme is beter dan wekelijks enkele uren te trainen als een topsporter.