Hoofdzeer of kletskop (favus)

Hoofdzeer wordt ook wel favus (dit betekend honingraat) of soms kletskop genoemd. De veroorzaker is de schimmel Trichophyton schönleini. Schimmels uit het geslacht Trichophyton veroorzaken onder andere de bekende voetschimmel en schimmelnagels. Hoofdzeer wordt als zeer besmettelijk beschouwd. Het zijn vooral kinderen die elkaar makkelijk besmetten. De schimmel vormt draden rondom de follikels van het haar. Hier ontstaan gele korsten die elkaar raken in de vorm van een honingraat. Behandeling geschiedt met een schimmeldodend middel. Vroeger werd hier het antibioticum griseofulvine voor gebruikt.

Wat is hoofdzeer?

Hoofdzeer wordt ook wel favus (honingraat) of kletskop genoemd. Het komt voor bij mensen maar wordt ook bij dieren aangetroffen, zoals bij de hond. Het is een huidziekte die veroorzaakt wordt door een schimmel en zeer besmettelijk is. Hoofdzeer valt onder de noemer Tinea Captis: hoofdschimmels. Een schimmelinfectie van de hoofdhuid wordt vooral bij kinderen gezien. Hoofdzeer komt veel voor in Eurazië (Europa en Azië) en Afrika.

Trichophyton schönleini

De schimmel Trichophyton schönleini veroorzaakt hoofdzeer. Deze schimmel vormen schimmeldraden die sterk op een spijkerkop lijken. Schimmels van het geslacht trichophyton veroorzaken onder andere voetschimmel, kalknagels, ringworm, huidziekten, diffuse schilfering, hoofdzeer (favus) en andere hoofdschimmel. De schimmel ontkiemt rondom de follikel van het haar en soms in de haarschacht zelf. Heel soms komt de schimmel ook op andere delen van de huid of op slijmvliezen voor. Vroeger werd een besmetting met deze schimmel vaak aangezien als de ziekte lepra. Behandeling was toen ook gericht op die van lepra.

Besmetting

Hoofdzeer is zeer besmettelijk. Vooral kinderen besmetten elkaar snel. Onvoldoende hygiënische verzorging of onhygiënische toestanden zorgen voor een grotere besmettingskans. Vaak is direct huid-op huidcontact de bron van besmetting. Maar ook het dragen van een besmet petje of muts, het gebruiken van andermans haarborstel of kam of via sjaals of kleding kan besmetting plaatsvinden. Ook kan men besmet worden via huisdieren. Vaak wordt hoofdzeer ook bij de hond aangetroffen. Daarnaast kan de hond ook weer besmet worden door de mens. Kinderen hangen vaak letterlijk in de vacht van een hond waardoor bij hun eerder besmetting optreedt. Ook katten zijn vaker besmet met hoofdzeer.

Symptomen

De schimmel bevindt zich zowel op de hoofdhuid als in de haren. De schimmels vormen kleine gele korsten. De korsten kunnen elkaar overlappen in de vorm van een honigraat en ruiken niet al te fris. Vaak wordt het omschreven als de geur van muizen. In het midden van een korst zit een hoofdhaar. De korsten bestaan voor een groot gedeelte uit schimmeldraden. Er ontstaan kale plekken tussen het haar. Op deze plekken groeit geen nieuw haar terug. Dit komt omdat de schimmel doorgroeit naar de haarfollikels. Hoofdzeer wordt dan ook wel diepe mycose genoemd (mycose betekent: infectie). De kale plekken ontstaan doordat de korsten los laten, vaak met haar en al. De kale plekken zien er rood uit en hebben vaak een holle vorm. De uitholling kan vochtig zijn. Hoofdzeer moet niet verward worden met berg of seborroisch eczeem. Dit komt vooral bij baby's voor en bestaat uit vette gelige korsten die een vieze geur kunnen verspreiden.

Behandeling en genezing

Zelden geneest hoofdzeer in korte tijd vanzelf. Het komt wel voor maar is uiterst zeldzaam. Waarom de spontane genezing optreedt is onduidelijk. Over het algemeen is hoofdzeer chronisch gedurende een periode van 15 tot 20 jaar. Het is belangrijk om besmetting van andere te voorkomen. Bij een besmetting met de schimmel wordt het daarom sterk aangeraden om geen gebruik te maken van elkaars kleding, beddengoed, haarborstels en andere eigendommen. Ook direct huidcontact moet vermeden worden. Een goede hygiëne zal een herbesmetting in de weg staan.

Eerder werd gebruik gemaakt van het antibioticum griseofulvine. Dit werkte krachtig genoeg tegen de schimmel. Door de bijwerkingen, waaronder vooral misselijkheid, werd het middel uit de handel gehaald. Later werd griseofulvine weer verkocht. Het is uitsluitend bij de apotheek verkrijgbaar en wordt alleen voorgeschreven wanneer andere middelen niet werken. Het middel moet zes tot acht weken lang gebruikt worden. De genezingskans hiermee bedraagt tussen de 50 en 95 procent.

Een ander goed werkend middel is terbinafine. Dit wordt vooral voorgeschreven bij besmetting met schimmels van het geslacht trichophyton. Terbinafine remt de bouw van de celwand bij schimmels. Hierdoor is de schimmel niet meer in staat te overleven. Het is een antischimmel-middel met vrij weinig bijwerkingen. Het wordt voorgeschreven bij schimmelinfecties zoals hoofdzeer, voetschimmel en schimmelnagels. Het moet twee tot vier weken gebruikt worden. Bijwerkingen zijn zelden maar bestaan dan voornamelijk uit misselijkheid, een opgeblazen gevoel, diarree, buikpijn en soms huiduitslag en spierpijn of gewrichtspijn. Het wordt voorgeschreven in de vorm van tabletten. Neem deze volgens voorschrift in. Terbinafine en andere middelen in tabletvorm werken van binnenuit. Het werkzame bestanddeel bereikt de nieuwe cellen waardoor schimmels worden afgebroken.

Itraconazol is een antischimmel-middel dat soms wordt voorgeschreven bij hoofdzeer. Het wordt vooral voorgeschreven bij voetschimmel, schimmelnagels en andere schimmelinfecties waaronder ook hoofdzeer. Itraconazol beschadigt de celwand van de schimmel waardoor deze zal sterven. Het middel kent weinig bijwerkingen. Zelden treden bijwerkingen als hoofdpijn, duizeligheid en problemen met de maag of darmen op.