Gereedschapsquiz voor ouderen met dementie maken en spelen

Als u zelf een quiz wilt maken voor ouderen met dementie ten gevolge van bijvoorbeeld Alzheimer, kan het nuttig zijn eerst te brainstormen. Zo warmt u zichzelf op voor het bedenken van quizvragen en gespreksvragen. Om u zelf op weg te helpen bij het bedenken van bijvoorbeeld vragen rond het thema ‘klussen’ of ‘doe het zelven’, kunt u wat boeken over klussen doorkijken of wat folders van bouwmarkten. Al bladerend en brainstormend, kunt u tegen interessante gesprekspunten oplopen. Denk bijvoorbeeld aan de overgang van hand- naar elektrisch gereedschap (van handboor naar elektrische boormachine), van vaklui of ambachtslieden naar ‘klussers’ en ‘doe-het-zelvers’. Van mannen die dé klussers waren naar vrouwen die het (natuurlijk) ook kunnen én doen. Onderwerpen waar mannen én vrouwen met een ziekte als vasculaire of fronto-temporale dementie over mee kunnen praten!

Brainstormen voor het maken van een gereedschapsquiz voor ouderen met dementie

Essentieel voor een brainstorm, ongeacht het doel, is dat u alle ideeën die langs komen, langs laat komen, zonder er ook maar een af te keuren! Krabbel ze snel even op. Daarna kunt u altijd nog kritisch kijken naar de ideeën die in u op zijn gekomen en die u genoteerd hebt. En dan kijkt u er niet kritisch naar om u zelf te bekritiseren maar om keuzes te maken: welk idee kunt u wel gebruiken voor het doel dat u op het oog hebt? Welk idee niet? Welk idee kunt u later misschien nog gebruiken? Eventueel voor een ander doel dan een gereedschapsquiz?

Gereedschappen

Denk in eerste instantie aan de meeste gebruikelijke, het best bekende gereedschap dat alle oudere heren weleens hebben gebruikt of dat ze hebben zien gebruiken. Ook de dames van die generatie zullen heel wat gereedschap kennen. Al is het wellicht meer van het zien van de gereedschappen dan dat zij ze de hamer of de zaag zelf in handen hadden.

De meest voor de hand liggende zijn: beitel, bijl, boor (handboor, elektrische boormachine), duimstok en meetlint, hamer, kwast, moker, nijptang, plamuurmes, priem, schaaf, schroevendraaier (kruiskop-), schuurpapier, stanleymes, verfkrabber, vijl, waterpas, zaag (figuurzaag, kapzaag, ijzerzaag).

Werkwoorden die bij het gebruik van gereedschappen horen

Om u zelf op gang te helpen om te praten over gereedschap, kan het handig zijn om niet alleen de bekende gereedschappen maar ook de bijbehorende werkzaamheden, uitgedrukt door werkwoorden, op te halen. Denk dan aan: behangen, boren, gronden, (hout) hakken, krabben, meten, schaven, schroeven, schuren, slaan, smeden, timmeren, verven, witten, zagen… En er zijn er vast nog wel meer.

Materialen die gebruikt worden bij het klussen

Ook deze brainstorm kan u verder helpen. Welke materialen werden en worden er bij het klussen gebruikt? Behang, behangerslijm, bout, draadnagel, moer, plamuur, schroef, spijker, terpentine, verf (op waterbasis op terpentine-basis, lijnolie), witkalk.

Beroepen

Wie gebruikten deze gereedschappen? Denk aan de ‘oude’ ambachten: (scheeps)timmerman, behanger, smid, houthakker en schilder. ‘Klussen’ is een begrip uit later tijd, waarin bijna iedereen zelf klust in huis in plaats van een betaalde vakman in te huren! Klussers uit de huidige tijd hebben zelf een zeer goed gevulde gereedschapskist met gereedschap gekocht bij een bouwmarkt, bijvoorbeeld de Gamma of de Praxis.

Liedjes, rijmpjes, spreekwoorden, uitdrukkingen

Er zijn nog heel wat andere categorieën waarover u kunt brainstormen: denk aan liedjes, rijmpjes, spreekwoorden en uitdrukkingen. Denk aan een spreekwoord als: 'De spijker op zijn kop slaan'. Of: 'Van dik hout zaagt men planken'. In dit geval zou u ook kunnen denken aan de bijbehorende werkkleding: verf-kiel, overall, werkbroek.

Quizvragen over gereedschap, klussen en doe het zelven

Vragen die u rond gereedschappen en klussen kunt stellen zijn bijvoorbeeld:

1. Waarvoor gebruikt men een waterpas?
2. Wat kunt u met een priem doen?
3. Waarmee kunt u verf verdunnen?
4. Wat is het verschil tussen een hamer en een moker?
5. Welk stuk gereedschap heeft u nodig om een spijker uit hout te halen?
6. Welke werkzaamheden moet u in welke volgorde doen als u goed wilt verven?
7. Wat heeft u nodig om een verfkwast goed schoon te maken?
8. Wat is er nodig om een beschadiging in een stenen muur te vullen?
9. Hoe haalt u oud behang van de muur?
10. Welk materiaal bewerkt men met een beitel?
11. Welk gereedschap gebruikt een houthakker?
12. Welke soorten zagen zijn er?
13. Waarmee boort u een gat in de muur?

Antwoorden van deze gereedschapsquiz voor ouderen met een vorm van dementie

Belangrijker dan het juiste antwoord is het plezier in het spel, het stimuleren van mensen, het afleiden en helpen ontspannen en de dag zinvol invullen. Let u dus op hoe u reageert als iemand een 'fout' antwoord geeft of liever een antwoord dat u niet verwachtte...

1. Een waterpas wordt gebruikt om te controleren of iets recht is of recht hangt.
2. Een priem wordt gebruikt om een begin van een gaatje in hout te maken.
3. Verf op waterbasis wordt verdund met water; verf op terpentine basis met terpentine.
4. Een moker is groter en zwaarder dan een hamer. Beiden worden gebruikt om iets ergens in te slaan.
5. Een nijptang.
6. Verfvolgorde: oude verf afkrabben, schuren, gronden, laten drogen, opschuren, verven, drogen.
7. Terpentine of water, afhankelijk van de soort verf.
8. Plamuur en plamuurmes zijn nodig bij het repareren van gaatjes in een muur.
9. Behang vochtig maken (met een stoommachine) en dan het losse behang er af trekken of afkrabben.
10. Een beitel kunt u gebruiken voor hout of steen.
11. Een houthakker gebruikt een bijl en een zaag.
12. Houtzaag, ijzerzaag, figuurzaag, kapzaag.
13. Een boormachine, met een steenboortje

Gereedschappen bij de hand houden

Het kan leuk zijn, zeker voor mensen die niet goed kunnen praten en/ of horen of aan taalbegrip hebben ingeboet door afasie, als u gereedschappen meeneemt om te laten zien en / of beet te pakken. Let u daarbij altijd op de veiligheid! Geen elektrische boor dus met een snoer met stekker... Geen vlijmscherpe zaag.

Gereedschappen en reminiscentie voor mannen met Alzheimer

Het is goed denkbaar dat er verhalen en verhaalfragmenten naar boven komen drijven bij de oudere heren, ook als ze aan het dementeren zijn. Herinneringen aan wat ze voor hun kinderen maakten. Herinneringen aan vaders die ambachtsman waren.
De geur van behangersstijfsel of houtkrullen… De geuren van vroeger!

Lees verder

• Quizvragen over bier voor demente man: prikkel het geheugen
• Voetbalquiz voor (dementerende) ouderen: vragen & antwoorden
• Hersengym bij dementie: quizvragen over wijn, met tips
• Tuinquiz voor demente bejaarden prikkelt natuurherinneringen
• Reminisceer over de zomer met dementerende ouderen