Anosmie: Oorzaken en behandeling

De reukzin is een van de vijf primaire zintuigen die gebruikt worden voor waarneming. Naast de reukzin bevat dit lijstje verder nog het zicht, gehoor, tast en smaak. Mensen nemen het vermogen om geuren waar te nemen als vanzelfsprekend maar heb je je ooit afgevraagd hoe je leven er zou uitzien zonder deze mogelijkheid? Sommige mensen worden geboren zonder reukvermogen terwijl anderen het vermogen om geuren te herkennen en te onderscheiden verliezen op latere leeftijd.

Wat is anosmie?

Voor veel mensen is de mogelijkheid om duizenden verschillende geuren te kunnen waarnemen een normaal verschijnsel en iets wat we dus vanzelfsprekend vinden. Er zijn echter mensen die deze vaardigheid verloren hebben vanwege een aandoening aan het olfactorisch systeem. Voor deze mensen is het waarnemen van geuren zoals dat van vers gemaaid gras helaas niet mogelijk. Gedurende de menselijke evolutie is de reukzin van fundamenteel belang geweest om te kunnen overleven door het identificeren van gezonde voedselbronnen en het opmerken van gevaar. Tegenwoordig is dit in de ontwikkelde landen niet meer het geval door de beschikbaarheid van overvloedige voedselvoorraden. Verlies van de reukzin kan echter wel grote psychologische en somatische gevolgen hebben omdat het nog niet echt herkend wordt door het grote publiek en de medische wereld.

Geuren kunnen kunnen zowel versterking als verbetering brengen in het leven van een individu, denk maar aan de geur van voedsel of de geuren die we associëren met een bepaalde gebeurtenis of persoon. Maar de geur heeft ook nog andere functies. Smaak wordt in grote mate bepaald door de geur waardoor verlies van geur vaak ook leidt tot vermindering van het smaakvermogen. Daarnaast is geur ook essentieel bij het overbrengen van emoties angst en verdriet.

De verstoringen van het olfactorische zintuig kan dus leiden tot een grote verstoring van ons leven. De kwaliteit van het leven zal dalen wat kan leiden tot angstgevoelens en verlies van eetlust en de ontwikkeling van een depressie op lange termijn. Het onvermogen om rook en gas te detecteren kan ook gevaarlijke gevolgen hebben net zoals voedselvergiftiging door het niet kunnen detecteren van bedorven voedsel.

Door de grote diversiteit aan olfactorische stoornissen zijn sommige gevallen misschien wel permanent terwijl anderen slechts tijdelijk zijn afhankelijk van de oorzaak en de anamnese. Sommige afwijkingen in de reukzin kunnen een signaal zijn van een onderliggende aandoening van het zenuwstelsel zoals de ziekte van Parkinson en Alzheimer.

De naam voor deze tijdelijke of permanente stoornis aan het reukorgaan is anosmie. Hoewel anosmie kan duiden op een onderliggende aandoening zijn deze gevallen niet altijd even ernstig maar een gebrek aan geur kan wel leiden tot verlies van eetlust wat kan leiden tot overmatig gewichtsverlies, ondervoeding en depressie.

Oorzaken

• Anosmie heeft veel verschillende oorzaken. Een verkoudheid is de meest voorkomende boosdoener voor een tijdelijk verlies van geur. Andere oorzaken hiervoor zijn griep, sinusinfectie, chronische verstopping, allergische reacties en niezen.
• Tijdelijk verlies van reuk kan ook worden veroorzaakt door een blokkade van de luchtstroom die de geurwaarneming belemmert zoals neuspoliepen, tumoren en vergroeiing in de neus. De meeste blokkades in de neus veroorzaken slechts een tijdelijk verlies van reuk.
• Anosmie kan een vroege indicator zijn van bepaalde neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer, multiple sclerose en de ziekte van Parkinson.
• Hersenchirurgie en schade veroorzaakt door tumoren en aneurysmata hebben vaak invloed op het reukorgaan. Diabetes, hormonale onevenwichtigheden, zinktekort en kankermedicatie worden ook vaak gekoppeld aan anosmie.
• Aangeboren anosmie is een zeldzame aandoening dat leidt tot een levenslang onvermogen om te kunnen ruiken vanaf de geboorte. Het is vaak een symptoom van het Kallman syndroom.

Behandelingen

Medische behandelingen kunnen mensen met tijdelijke anosmie perfect helpen om hun reukvermogen te herstellen. Antibiotica bestrijdt de bacteriële infecties terwijl antihistaminica nuttig is tegen allergie gerelateerde symptomen. Chirurgische verwijdering van neuspoliepen kunnen blokkades vermijden en de geur terug verbeteren.

Van sigarettenrook is bekend dat het een grote invloed heeft op de zintuigen waaronder het reukvermogen. Stoppen met roken kan dus een eerste stap zijn tot verbetering van de reuk. Ook kan gebruik van de juiste neussprays en decongestiva problemen met geurwaarneming voorkomen. In geval van zinktekort kan het innemen van supplementen zeker de moeite waard zijn om te overwegen.

Soms keert het reukvermogen spontaan terug maar er zijn echter heel wat mensen die gedurende hun hele leven lijden aan anosmie. Problemen met het reukvermogen door een nasale ontsteking is slechts tijdelijk maar schade aan een reukzenuw kan leiden tot permanente anosmie.

Congenitale anosmie is moeilijk te diagnosticeren omdat het niet te zien is op medische testen. Mensen met deze aandoening moeten ermee leren leven omdat er tot op heden nog geen behandeling mogelijk is.

Vergeleken met blindheid of gehoorverlies is anosmie een nog vrij goedaardige aandoening. Hoewel het geen heel enorme levensveranderingen teweeg brengt heeft het toch zijn gevaren. Het onvermogen om geur waar te nemen kan het bewustzijn van brand, rook, gas, bedorven voedsel en andere waarschuwingssignalen belemmeren. Deze mensen moeten vertrouwen op hun andere zintuigen om hen te waarschuwen voor gevaar.

Lees verder

• De reukzin: werking en stoornissen