Scheurbuik zeelieden (scorbutus) in de westerse wereld

Scheurbuik komt ook in de westerse wereld nog steeds voor, al is het een uitzondering dat men overlijdt aan de gevolgen van de ziekte. Een Britse rechter deed op 28 januari 2015 uitspraak over een jongetje uit Wales. Het kind was overleden aan de gevolgen van scheurbuik. Vroeger speelde scheurbuik vaak bij zeelieden die verre reizen maakten. Sinds de twintigste eeuw is het in Nederland niet meer voorgekomen dat iemand overleed aan de gevolgen van de ziekte. Als er snel wordt opgetreden en er vitamine C wordt toegediend kan men volledig herstellen.

Scheurbuik in de westerse wereld

In een academisch ziekenhuis in de Verenigde Staten constateerden de artsen in een half jaar tijd drie gevallen van scheurbuik. Bij iedereen kwamen reumatische klachten voor, na onderzoek bleek het om scheurbuik te gaan.
Meestal komen gevallen van scheurbuik alleen nog voor in ontwikkelingslanden. Wel lopen mensen in het westen met psychiatrische aandoeningen, alcoholmisbruik en een verkeerd voedingspatroon een verhoogd risico op scheurbuik.

Scheurbuik (scorbutus) en zeelieden

Scheurbuik ontstaat door een langdurig gebrek aan vitamine C. Hierbij is sprake van eenzijdige voeding.
Het werd ontdekt tijdens de ontdekkingsreizen waarbij er rond de wereld werd gezeild. Op hun lange reizen kregen de zeelieden op de VOC-schepen geen fruit en groente en kregen ze last van bloedend tandvlees, puntvormige huidbloedinkjes en inwendige bloedingen. Door scheurbuik vielen er heel wat slachtoffers, maar men had geen idee wat hiervan de reden was en vitamines waren nog niet bekend.

Scheurbuik en citrusvruchten

Het belang van vitamines werd voor het eerst in de 18e eeuw vermoed toen James Lind de zeelui citroensap gaf om te drinken. Men kwam erachter dat ook zuurkool hielp om scheurbuik te voorkomen. Hierdoor werd het mogelijk om maandenlang op zee te blijven en gezond te blijven. Toch werd pas in de 20e eeuw een verband gelegd tussen scheurbuik en het eten van citrusvruchten.

De werking van vitamine C

Hoewel scheurbuik dodelijk is kan het bij constatering snel worden behandeld door vitamine C te geven. Vitamine C is van invloed op de celstofwisseling en het kraakbeen en is belangrijk voor onze weerstand. Bij een tekort is er een verhoogde kans op infecties, gewrichtsklachten, een slechte genezing van wondjes en zal men zich moe voelen. In Nederland zijn er sinds de twintigste eeuw geen fatale gevallen van scheurbuik meer geweest.

Waar komt vitamine C in voor?

Omdat het lichaam niet automatisch vitamine C aanmaakt moeten we zorgen dat we deze vitamine via onze voeding binnenkrijgen. Vitamine C vindt u in fruit, groente en bijvoorbeeld aardappels, ook wordt het veel toegevoegd aan fruitdrankjes. Groenten uit blik, pot of uit de vriezer bevatten ongeveer evenveel vitamines als verse groenten. Omdat deze groenten al snel na het oogsten worden verwerkt gaan er weinig vitamines verloren, vooral omdat ze vaak minder lang hoeven te worden gekookt.

Rechterlijke uitspraak bij overlijden door scheurbuik

In januari 2015 deed de rechter uitspraak tijdens een hoorzitting over een zaak uit Milford Haven. Het ging om een jongetje uit Wales, Dylan Mungo Seabridge uit Dolau, dat door zijn vader eind 2011 naar het ziekenhuis was gebracht. Het kind was in elkaar gezakt en hij overleed korte tijd daarna in het ziekenhuis.

Overleden aan de gevolgen van scheurbuik

Het vermoeden bestond dat het jongetje was verwaarloosd, maar men wilde eerst uitzoeken wat de precieze oorzaak was. Een Belgische specialist die was geraadpleegd betwistte de conclusie dat er sprake zou zijn van scheurbuik, maar de lijkschouwer kwam tot de conclusie dat het jongetje wel degelijk was overleden aan de gevolgen van scheurbuik. Overigens zijn de ouders niet aangeklaagd voor verwaarlozing van hun kind.

Extra vitamines is risicovol

Als er gevarieerd wordt gegeten zal iemand voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgen en loopt men geen gevaar om ziek te worden. Behalve als er sprake is van medische noodzaak is het niet nodig om extra vitamines te nemen, want om gezond te blijven hebben we maar kleine hoeveelheden van deze essentiële voedingsstoffen nodig. Teveel vitamine C wordt uitgeplast maar regelmatig een overdosis vitamine C beschadigt de nieren en vergroot de kans op nierstenen.

Geen extra vitamines met gevarieerde voeding

Een verstandige consument haalt zijn vitamines uit zijn voedsel en gaat niet naar de drogist voor vitamines. Het is in de meeste gevallen echt niet nodig om vitaminetabletten te slikken. Als u toch wilt weten hoeveel vitamines u per dag nodig heeft dan kunt u kijken naar de Richtlijn die is opgesteld door de Gezondheidsraad voor de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor vetten, vitamines en andere voedingsstoffen (ADH). Uiteraard kan dit verschillen per leeftijd, of u een man of een vrouw bent en in welke periode van het leven u zich bevindt.