Scheurbuik: gebrek aan vitamine C:

Scheurbuik, symptomen, oorzaak, behandeling. Scheurbuik ontstaat als gevolg van een gebrek aan vitamine C. Bloedend tandvlees is een van de gevolgen hiervan. Hoe ontstaat scheurbuik, komt het ook in westerse landen voor en hoe kans scheurbuik behandeld worden?

Wat is scheurbuik?

Scheurbuik wordt ook wel scorbuut genoemd. Het is een gebreksziekte en wordt veroorzaakt door een ernstig tekort aan vitamine C. De meeste dieren maken zelf vitamine C aan. Hiervoor zijn vier genen nodig. Een aantal dieren, waaronder ook de mens, mist één gen waardoor het lichaam niet in staat is zelf vitamine C te maken. Mensen, primaten en cavia's maken zelf geen vitamine C aan. Bij deze drie groepen kan scheurbuik voorkomen als gevolg van een tekort aan vitamine C.

Symptomen scheurbuik

Een van de eerste kenmerken van scheurbuik is bloedend tandvlees. Bij rokers is het tandvlees minder doorbloed waardoor het vaak langer duurt voordat het eerste kenmerk van scheurbuik ontstaat. Toch krijgen rokers eerder met scheurbuik te maken: door de schadelijke stoffen van tabak wordt vitamine C minder makkelijk door het lichaam opgenomen.

Een ander kenmerk is het ontstaan van onderhuidse bloedingen. Deze bloedingen ontstaan doordat vitamine C verantwoordelijk is voor de stevigheid van bloedvaatjes. Door een tekort aan vitamine C verliezen de bloedvaatjes hun stevigheid (collageen) en ontstaan makkelijk bloedingen. Deze bloedingen vinden vooral plaats vlak onder de huid, aan het tandvlees (zie hierboven) en inwendig aan organen.

Wanneer er langere tijd een gebrek is aan vitamine C, zal er een algemene zwakte optreden. De patiënt voelt zich lusteloos en zonder kracht. Er is weinig fut om iets te ondernemen. Wanneer het gebrek aan vitamine C blijft voortbestaan, dan zal deze zwakte steeds verder toenemen. Scheurbuik kan onbehandeld dodelijk aflopen. In vroegere tijden stierven er regelmatig zeelieden aan de gevolgen van scheurbuik.

Behandeling en voorkomen

De behandeling van scheurbuik is simpel: het toedienen van vitamine C. Dit gebeurt in hoge doseringen om het tekort snel aan te vullen. Wanneer het lichaam weer voldoende vitamine C krijgt, zal scheurbuik snel verdwijnen.

Scheurbuik komt bijna niet meer voor in de Westerse landen, omdat er voldoende vitamine C met de voeding wordt ingenomen. Toch wordt er te weinig vitamine C ingenomen: net voldoende om scheurbuik te voorkomen, maar te weinig om een gezond lichaam te behouden. Vitamine C moet in ongeveer dezelfde dosering worden ingenomen als vitamine E; tezamen werken ze dan als een goede antioxidant.

Mensen die vaak bloedend tandvlees hebben, krijgen waarschijnlijk net te weinig vitamine C binnen. Een goede dagelijkse dosering is 65 tot 70 mg per dag. Het voorkomen van scheurbuik wordt bereikt met een dagelijkse dosering van 10 mg per dag. Wie vaak moe is of bloedend tandvlees heeft, maar ook rokers en zwangere vrouwen, kunnen het beste de dagelijkse dosering iets verhogen. Eén glas sinaasappelsap bevat ongeveer 40 mg vitamine C. Vitamine C is te vinden in groenten en fruit. Vooral sinaasappel, citrusvruchten, kiwi, tomaat en broccoli bevatten veel vitamine C. Vitamine C gaat verloren bij warmte: voedingsmiddelen die opgewarmd worden, verliezen dus vitamine C.

Soms wordt een dosering van 1 tot 2 gram vitamine C per dag aanbevolen. in tijden van ziekte kan dit helpen het lichaam sneller te laten herstellen. Echter, een hoge dosering vitamine C kan ook bepaalde nierstenen veroorzaken. Een teveel aan vitamine c wordt door het lichaam uitgescheiden via de urine.

Hoe werd scheurbuik ontdekt?

Scheurbuik kwam vroeger vooral bij zeelieden voor: deze leefden van zeemansvoedsel waar geen fruit of groente bij hoorde. Fruit en groente was namelijk niet goed houdbaar op de lange zeereizen. Opvallend was dat zeelieden vaak te maken kregen met scheurbuik. De zieke zeelieden die fruit (citrusvruchten) te eten kregen genazen snel. James Cook ontdekte later dat zuurkool een prima voedingsmiddel was om mee te nemen op de zeereizen. In zuurkool zit voldoende vitamine C om scheurbuik te voorkomen.