Als beide partners autisme hebben

Op internet is veel informatie te vinden over het reilen en zeilen binnen relaties waarin een van de partners (een vorm) van autisme heeft. Het gaat dan vooral over de problemen waar de partner zonder autisme zoal tegenaan loopt. Hoe is dit eigenlijk als beide partners autisme hebben? Komen die dezelfde problemen tegen, of loopt hun relatie juist 'op rolletjes' omdat ze allebei dezelfde handicap hebben? Net als bij 'gewone' relaties is hierbij belangrijk in hoeverre de beide partners elkaar accepteren en bereid zijn zich in de ander te verplaatsen. Voor mensen met autisme kan dit moeilijk zijn, al kun je gelukkig een heel eind komen door dingen bespreekbaar te maken en te houden. Dat dit van beide kanten veel inzet vraagt, staat buiten kijf. Wat zijn de knelpunten en eventuele oplossingen om zo'n relatie te laten slagen?

Wat mensen met autisme aantrekt in elkaar

Wanneer mensen met autisme elkaar ontmoeten, is er zelden sprake van 'liefde op het eerste gezicht'. Vaak zijn het de eigenschappen van de ander, die aantrekkelijk worden gevonden. Dat iemand recht door zee is, eerlijk en geen dubbele agenda heeft. Dat hij zegt waar het op staat en veel over een bepaald onderwerp weet, wat toevallig ook jouw interesse heeft. Verder kan er een klik ontstaan doordat mensen dingen bij elkaar herkennen. Vaak hebben ze in hun jeugd hetzelfde onbegrip gekend. Ze zijn gepest, vielen buiten de groep en hadden moeite met sociale contacten in het algemeen.

Bij elkaar vinden ze een luisterend oor, ze begrijpen elkaar en doen hun best er voor elkaar te zijn. Het is in het verleden vaak gebeurd dat mensen trouwden zonder te weten, autisme te hebben. Vaak werd dit pas duidelijk nadat het bij één van de kinderen geconstateerd werd.

Het moeilijke gezinsleven

Lukt het in de verkeringstijd nog wel, een bevredigende relatie op te bouwen, eenmaal getrouwd of samenwonend komen er vaak toch problemen. Je zou kunnen denken dat het gebrek aan wederkerigheid niet zo'n issue zal zijn, omdat ze beiden autistisch zijn, toch wil ook iemand met autisme een klankbord voor zijn/haar belevingswereld.

Wat je veel ziet binnen een relatie met autisme, is de neiging om beiden 'apart in een eigen wereldje te leven' Allebei kunnen ze eindeloos doorpraten over hun eigen hobby's zonder daarbij naar de ander te luisteren. Daardoor kun je je niet gehoord voelen. Bovendien kan het behoorlijk botsen omdat hun autisme zich bij beiden op een andere manier uit. De vrouw kan bijvoorbeeld heel gevoelig zijn voor licht en geluid, terwijl de man daar totaal geen last van heeft. Vanuit zijn eigen gebrek aan invoelingsvermogen, zal hij er totaal geen begrip voor hebben dat zij 'steeds in het donker wil zitten'. Andersom kan het zo zijn dat de man graag om half zes het eten op tafel ziet staan, terwijl zij dat helemaal niet belangrijk vindt en daar ook geen rekening mee houdt.

Bij mannen uit het autisme zich vaak in het bekende gebrek aan inlevingsvermogen. Daarbij heeft hij vooral behoefte aan rust, structuur en routine. In een gezin schort het daar nog weleens aan. Kinderen brengen een hoop drukte, lawaai en stress met zich mee. Wanneer problemen moeten worden opgelost, trekt de man zich het liefst terug en laat hij zijn vrouw de kastanjes uit het vuur halen.

De vrouw met autisme op haar beurt, houdt graag de controle over de situatie binnen het gezin. Zij plant uitjes en afspraken, vaak zonder haar partner daarin te kennen, wat bij haar partner vaak een hoop stress oplevert omdat 'hij weer wordt ingeplant'
Haar klacht is vaak dat hij 'Oost-Indisch doof' is. Ze heeft hem immers duidelijk verteld dat ze op zondag naar haar moeder zullen gaan. Hij heeft daarop geantwoord dat dit goed is, maar weet op de dag zelf van niets en wordt boos omdat zij dit niet met hem besproken heeft.

Natuurlijk zijn er hierin allerlei variaties mogelijk. Geen twee mensen met autisme zijn immers hetzelfde. Hoe het ook zij: het leven voor beide partners binnen hun relatie is moeilijk, omdat zij steeds moeten vechten tegen de uitingen van hun autisme en door het drukke gezinsleven a.h.w. te weinig tijd krijgen om autistisch te zijn.

Een gedeeld Cassandra effect

Het Cassandra effect, waarbij de partner zich niet geloofd/gehoord voelt door een gebrek aan emotionele wederkerigheid, kan ook bij autistische stellen voorkomen en zelfs wederzijds zijn. Ook een autistische vrouw verlangt naar een stukje begrip voor haar problemen of een spontaan kopje koffie zonder dat zij daarom hoeft te vragen. Haar partner op zijn beurt, kan naar dat stukje seksuele intimiteit verlangen, waar zij het al moeilijk vindt onverwachts te worden aangeraakt.
Ze vinden hiervoor bij elkaar geen gehoor, laat staan dat de buitenwereld er iets van begrijpt. Naast dat het moeilijk is om over dit soort dingen te praten, kan iemand zich hierdoor heel eenzaam voelen. Beiden kunnen ze daardoor last krijgen depressies en andere klachten. Ook zal er de nodige boosheid over en weer kunnen ontstaan, omdat de ander 'altijd zijn eigen plan trekt' en er nooit mogelijkheid tot overleg is. Boosheid ook omdat er nooit rekening met de ander wordt gehouden, of de kinderen vervelend en druk zijn. Omdat zij beiden door hun autisme toenemend vermoeid raken, door de dagelijkse hoeveelheid prikkels, zullen zij wellicht ook woedeaanvallen hebben en kunnen ruzies aan de orde van de dag zijn. Wanneer er geen hulp wordt gezocht kunnen veel van dit soort relaties in een scheiding eindigen.

Op zoek naar een oplossing

Gelukkig zijn er veel relaties met twee autistische partners, die wel goed gaan. Het geheim? Acceptatie van elkaar en het autisme bij elkaar. Voorwaarde hiervoor is dat beide partners eerlijk naar zichzelf durven kijken en hun autisme accepteren als een gegeven. Wat zijn hun beperkingen, hun sterke kanten? Waar lopen ze tegenaan en wat hebben ze op een bepaald moment nodig? Belangrijk is daarbij dat je ook de beperkingen van de ander accepteert. Hoewel je zelf geen last hebt van fel licht, kan je vrouw dat wel hebben en kun jij haar helpen door niet te lachen als zij de gordijnen dichttrekt of een zonnebril op zet, terwijl de zon niet schijnt. Wanneer de kinderen hem even teveel worden, kun jij hem de gelegenheid bieden zich even elders in huis terug te trekken, zonder hem verwijten te maken dat hij 'alweer zijn snor drukt'.

Wat daar voor nodig is, is communicatie. Inlevingsvermogen dat je ontbeert, kun je niet creëren, wel kun je vanuit je verstand beredeneren wat de ander nodig heeft. De ander kan dit jou bovendien vertellen, zodat jij weet waar je rekening mee kunt houden. Wanneer je wilt dat je man koffie voor jou inschenkt, zeg het hem dan gewoon. Dan zal hij dit vaak best voor jou willen doen.

Problemen komen vaak doordat een van beiden voor zichzelf ontkent dat hij autistisch is. Hij of zij geeft de ander de schuld van alles wat er misgaat en mist het vermogen zijn eigen aandeel daarin te zien. Een gesprek met zo iemand is vaak in het geheel niet mogelijk, want 'ik ben niet autistisch'. Hierdoor kan de ander zich enorm machteloos voelen en heeft een bevredigende relatie veel minder kans van slagen.

Duidelijke afspraken maken

Duidelijke afspraken maken en elkaar tegemoet komen is de sleutel voor een bevredigende relatie. Dit begint met het kijken waar bij beiden de knelpunten liggen en van welke dingen beiden profijt kunnen hebben.
Nuttige tips die hierbij kunnen helpen:

Zoek andere manieren als praten moeilijk is

Veel mensen met autisme vinden het moeilijk, hun gevoelens in een gesprek te verwoorden. Ze kunnen dit soms (veel) beter op papier of in een gedicht. Geef elkaar de vrijheid om elkaar een e-mail te sturen als praten moeilijk is. Zet daarbij gemaakte afspraken duidelijk op papier, zodat de ander ook weet waar hij/zij aan toe is.

Vraag erom

Wanneer je iets nodig hebt of graag wilt, wacht dan niet totdat de partner dit uit zichzelf aanvoelt. Dit zal waarschijnlijk niet gebeuren. Vraag hem een kop koffie voor je te zetten, als je daar zin in hebt. Of vertel hem wat je van hem verwacht, zodat hij er rekening mee kan houden. Vaak is de wil best aanwezig, maar denkt hij er door zijn autisme niet aan (en andersom ook natuurlijk). Wanneer je bloemen wilt op je trouwdag, kun je dat beter rechtstreeks vragen, zodat hij ook weet dat je dit van hem wilt. Wanneer je moe bent of hoofdpijn hebt, ziet de ander dit niet. Vertel het hem/haar en vraag je partner de kinderen naar bed te brengen.

Breng structuur aan in het huishouden

Partners met autisme zijn beiden gebaat bij een vaste dagelijkse routine, evenals hun wellicht autistische kinderen. Elke dag op dezelfde tijd opstaan en eten, elke maandag stofzuigen of vul maar in. Vaste routine geeft duidelijkheid. Wel is het handig om aanvullende afspraken te maken, voor als er onverwacht eens niet op maandag gestofzuigd kan worden of als er een afspraak tussendoor komt, waardoor je een keer niet om 17.30 uur kunt eten. Zo kun je ondanks vaste afspraken toch een zekere flexibiliteit behouden.

Plan vaste momenten waarop je lopende dingen bespreekt

Ga bijvoorbeeld op zondagavond even bij elkaar zitten, om lopende zaken te bespreken. Welke afspraken staan er voor de volgende week gepland,. Welke afspraken moeten nog gemaakt worden? En wanneer zou dit het beste schikken? Ook kunnen tijdens dit gesprek andere dingen worden besproken, die de relatie betreffen. Wat verwacht je van hem/haar? Hoe vind je dat het gaat? Wat zou je graag willen?

Gun de ander een time-out

Gun de ander een time-out als de prikkels binnen het gezin hem/haar teveel worden. Geef de ander de gelegenheid zich eventjes terug te trekken van alle drukte, zodat hij/zij er later weer aan deel kan nemen. Sommige autistische stellen hebben ook elk een eigen kamer waarin ze zichzelf kunnen terugtrekken. Ook gebeurt het weleens dat ze een relatie hebben, maar niet bij elkaar wonen.

Conclusie

Hoewel een relatie van twee autistische partners de nodige knelpunten kent, is er zeker iets van te maken. Voorwaarde is wel dat je jezelf verdiept in elkaars autisme en de basis van je relatie is, dat je elkaar accepteert en bereid bent de ander tegemoet te komen. Natuurlijk geldt dit in elke relatie en is een relatie sowieso hard werken. Bij autisme moet je je wat meer verdiepen in de gebruiksaanwijzing, maar als je die kunt lezen, ligt een bevredigende relatie zeker binnen handbereik..