Nieren, verbeteren van de nierfunctie

Nieren, verbeteren van de nierfunctie De nieren hebben een belangrijke filterfunctie in het lichaam. De nierfunctie kan door meerdere oorzaken verminderd zijn. Als het weefsel in de nieren langdurig beschadigd raakt is herstel ervan niet meer mogelijk. Bij het optreden van nierschade is het daarom van belang om de oorzaak op te sporen en deze, indien mogelijk, te behandelen. Daarnaast kunnen ook zelf maatregelen genomen worden, bijvoorbeeld door het aanpassen van de voeding en leefstijl.

Nieren, werking en functie

Bron: Dream designs / FreeDigitalPhotos.netBron: Dream designs / FreeDigitalPhotos.net
Werking van de nieren
De nieren zijn twee boonvormige organen van circa 150 gram, die aan de achterzijde van het lichaam gelegen zijn. De nieren bevinden zich ter hoogte van de onderste ribben, tegen de ruggenwervelkolom. De nieren zijn een onderdeel van het urinewegsysteem, dat bestaat uit de nieren, de urineleiders en de blaas. De nieren filteren het bloed, waardoor vocht en afvalstoffen in de vorm van urine naar de blaas getransporteerd worden. Als de blaas gevuld is volgt een prikkel naar de hersenen om te plassen.

Nefronen

Het filteren van het bloed gebeurt in het binnenste van de nieren, in de zogeheten nefronen. In elke nier zitten meer dan een miljoen nefronen. Deze nefronen zijn omgeven door haarvaatjes die een gedeelte van het bloed door de celwand heen persen. Alleen zeer kleine deeltjes kunnen door deze celwanden heen komen. De rode bloedcellen en grotere eiwitten kunnen niet in de nieren terecht komen.

Functie van de nieren

De nieren hebben veel belangrijke functies om het lichaam in balans en in goede conditie te houden. Door de functie van de nieren wordt:
  • Het bloed gereinigd van afvalstoffen, vocht, zout, kalium, ammonium, reststoffen van medicijnen etc.
  • Het in het bloed aanwezige vitamine D geactiveerd (in samenhang met de lever), waardoor botopbouw kan plaatsvinden.
  • De zuurtegraad van het bloed geregeld, dit is van belang voor de lichaamscellen.
  • Hormonen geproduceerd, zoals het EPO hormoon. EPO zorgt voor voldoende rode bloedlichaampjes, waardoor zuurstof naar de cellen vervoerd kan worden.
  • De nieren zijn een onderdeel van het systeem dat de bloeddruk regelt. Als de bloeddruk langdurig te hoog is, kan nierschade optreden omdat de druk in de nieren te hoog oploopt

Verminderde nierfunctie

De nierfunctie kan afnemen door het optreden van een acute oorzaak, bijvoorbeeld door een niersteen, een grote bloeding ergens anders in het lichaam of door een ontsteking van de nier. Als de nierfunctie langdurig verminderd is kan blijvende schade optreden, dan is er sprake van chronische nierschade of chronische nierinsufficiëntie. Nierweefsel dat eenmaal beschadigd is, kan niet meer genezen. Daarom is het van groot belang om bij nierfunctieverlies de oorzaak te behandelen en de nierfunctie zoveel mogelijk te behouden.

Chronische nierschade kan door een groot aantal oorzaken optreden, de meest voorkomende oorzaken zijn:
  • Diabetes Mellitus (suikerziekte)
  • Hoge bloeddruk/hypertensie

Er zijn echter nog tientallen andere oorzaken voor chronische nierschade, zoals:
  • Erfelijke nieraandoeningen
  • Hartfalen
  • Aderverkalking
  • Chronische nierbekkenontsteking
  • Nierstenen
  • Cystenieren
  • Nierinfarct

Bron: Image courtesy of hywards at FreeDigitalPhotos.netBron: Image courtesy of hywards at FreeDigitalPhotos.net

Nierfunctie (GFR) meten

De capaciteit om het bloed te filteren wordt gemeten door bloedonderzoek uit te voeren. Als de nieren verminderd functioneren spreekt men van nierinsufficiëntie. De hoeveelheid afvalstoffen die zich in het bloed bevinden wordt gemeten en uitgedrukt in een getal. Bij het onderzoek wordt de hoeveelheid kreatinine (of creatinine) gemeten, een afvalstof die uit de spieren vrijkomt. Hoe meer kreatinine in het bloed voorkomt, hoe slechter de filterfunctie van de nieren is. Het gehalte aan kreatinine wordt via een formule berekend en vervolgens als GFR-waarde uitgedrukt. Deze formule wordt toegepast omdat de hoeveelheid kreatinine gebonden is aan een aantal andere factoren, zoals leeftijd, geslacht en gewicht. Het GFR getal geeft aan welk stadium van nierschade van toepassing is.

StadiumGFR nierfunctieMate verminderde nierfunctie
Stadium 1GFR normaal, wel eiwit of bloed in de urine Normale nierfunctie
Stadium 2GFR 60-89Licht verminderde nierfunctie
Stadium 3GFR 30-59Matig verminderde nierfunctie
Stadium 4GFR 15-29Ernstig verminderde nierfunctie
Stadium 5GFR minder dan 15Zeer ernstig verminderde nierfunctie

Klachten door een verminderde nierfunctie

Als de nierschade gering is zullen weinig klachten optreden. Nierschade is een sluipend proces waarbij vaak pas klachten optreden als de schade aanzienlijk is. Toch blijken er soms eerder klachten aanwezig te zijn, die op dat moment echter nog niet met de aanwezige nierschade in verband gebracht werden. Over het algemeen treden pas duidelijke klachten op als de nieren nog maar 20 tot 30 procent werken. Geringe nierschade wordt vaak toevallig opgemerkt, bijvoorbeeld bij een medische keuring of bij het jaarlijks bloedonderzoek vanwege hoge bloeddruk.

Bij een matig verminderde nierfunctie (waarbij de GFR tussen 30 en 59 is), kunnen bijkomende klachten optreden. Deze klachten worden vaak niet direct aan de verminderde nierfunctie verbonden. Het kan namelijk om klachten gaan die ook een andere oorzaak kunnen hebben. Mogelijke klachten zijn:
  • Vermoeidheid
  • Bleke huid
  • Jeuk
  • Vocht vasthouden (oedeem) of juist uitdroging
  • Hoofdpijn
  • Gewicht verliezen
  • Aantasting van zenuwen, (nachtelijke) krampen
  • Pijn in de rug en lendenen bij uitzetten van nierweefsel

Bij een ernstige vermindering van de nierfunctie (GFR 15-29) treden meestal wel klachten op, maar dit geldt ook niet voor iedereen. Vermoeidheid en jeuk worden regelmatig als klacht vermeld. Bij een GFR die lager is dan 15 treden klachten op zoals vermoeidheid, misselijkheid, jeuk en andere klachten.

Gevolgen verminderde nierfunctie

Mensen met nierschade hebben een verhoogde kans op hoge bloeddruk, blaasontsteking of nierbekkenontsteking en hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of herseninfarct. Bij een verdere afname van de nierfunctie zal het lichaam zichzelf vergiftigen, waardoor uiteindelijk het risico op overlijden optreedt.

Verbeteren nierfunctie

Bij een verminderde nierfunctie kunnen de volgende adviezen gegeven worden om de nierfunctie te verbeteren of te behouden.

Het behandelen van de oorzaak

Soms kan de oorzaak gevonden en behandeld worden, zoals urineweginfecties, nierstenen, problemen met de bloedvaten of de aanwezigheid van bepaalde ontstekingen

Hoge bloeddruk behandelen

Nierschade kan door hoge bloeddruk ontstaan maar kan ook hoge bloeddruk veroorzaken. Soms wordt een bloedvat dat de hoge bloeddruk veroorzaakt behandeld of worden bloeddrukverlagende medicijnen voorgeschreven. Daarnaast wordt vaak gekozen voor behandeling met diuretica (plastabletten)

Medicijnen

Bij nierschade wordt in eerste instantie gekeken of er medicijnen voorgeschreven moeten worden voor de behandeling van hoge bloeddruk, een verhoogd cholesterolgehalte en vitamine D. Bij een verdere afname van de nierfunctie zullen daarnaast anderen medicijnen voorgeschreven worden. Tevens zal gekeken worden naar eerder voorgeschreven medicijnen omdat zij een belasting kunnen vormen voor de nieren. Als het mogelijk is zal naar een alternatief gezocht worden.

Bron: Image courtesy of Mister GC at FreeDigitalPhotos.netBron: Image courtesy of Mister GC at FreeDigitalPhotos.net

Aanpassen leefstijl

Zoutgebruik

Beperk de zoutinname tot een minimum. Gebruik van te veel zout is zeer belastend voor de filterfunctie van de nieren en veroorzaakt een hogere kans op hart- en vaatproblemen. Neem zo weinig mogelijk kant-en-klaarproducten en voeg zelf geen zout toe. De gezondheidsraad adviseert om niet meer dan 6 gram zout per dag te gebruiken.

Roken

Stoppen met roken en vermijden van een rokerige omgeving ontlast de nieren. Roken veroorzaakt een vernauwing van de bloedvaten, ook in de bloedvaten van de nieren.

Overgewicht verminderen

Door een verminderde bloeddoorstroming in de nieren bij mensen met overgewicht kan nierschade optreden. Daarnaast komt bij overgewicht relatief vaak Diabetes Mellitus en hoge bloeddruk voor.

Gezonde voeding

Bij beginnend nierfunctieverlies is het vooral van belang om niet teveel eiwitten te gebruiken. De geadviseerde hoeveelheid eiwitten per dag is bij een lichte nierfunctiestoornis maximaal 0,8-1,0 gram per kg lichaamsgewicht.

Alcohol

Beperkt de inname van alcohol tot maximaal 1-2 glazen per dag. Alcohol heeft de eigenschap om vocht te onttrekken aan het lichaam, waardoor de nieren extra hard moeten werken

Beweging

Door dagelijks te bewegen wordt de bloeddruk lager, is de kans op Diabetes Mellitus kleiner en wordt ook het hart- en vaatstelsel minder belast. De gunstige gevolgen van regelmatig bewegen werken positief op de nierfunctie.

Vitamine D en minder zout

Mensen die veel zout gebruiken, lopen meer kans op nierschade door de ontregeling van het hormoonsysteem RAAS. Bij een tekort aan vitamine D treedt deze schade nog sneller op. Een gecombineerde behandeling met zoutbeperking en het toedienen van vitamine D-supplementen, blijkt goede resultaten op te leveren. De achteruitgang in nierfunctie verbetert en het risico op hart- en vaatziekten neemt af.

Natriumbicarbonaat

Van natriumbicarbonaat, ook wel baking soda of zuiveringszout genoemd, worden positieve effecten vermeld ten aanzien van de werking van de nieren en het verminderen van nierstenen. Innemen van natriumbicarbonaat leidt echter tot het vasthouden van vocht. De nieren worden hierdoor juist zwaarder belast en het functioneren komt nog verder onder druk te staan. Onderzoeken hebben daarnaast laten zien dat de veronderstelde basische werking meteen ongedaan gemaakt wordt door de zuren in de maagsappen. Gebruik daarom bij nierproblemen géén natriumbicarbonaat zonder overleg met de behandelend arts. Bij hartproblemen, oedeemvorming, leverziekten en zwangerschapsvergiftiging geldt deze waarschuwing ook ten aanzien van het gebruik van natriumbicarbonaat.
© 2015 - 2024 Bethink, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Geneeskundig methodiek: Chronische nierinsufficiëntieIk heb hier de ziekte chronische nierinsufficientie uitgewerkt. Nierinsufficiëntie is een aandoening waarbij de nieren h…
Geneeskundig methodiek over glomerulonefritisDit is een geneeskundige methodiek over glomerulonefritis. Nierfilterontsteking (glomerulonefritis) is een verzamelnaam…
Hypertensie: gevaren en behandelingHypertensie: gevaren en behandelingHypertensie is vaak aanwezig, zonder dat het meteen wordt opgemerkt. Als hoge bloeddruk langdurig aanwezig is, kan dat o…
Hypertensie: verschillende soortenHypertensie is een vervelende aandoening omdat achterliggende oorzaken slecht in 5% van de gevallen worden gevonden. De…

Verschillende oorzaken van jeuk in de mondVerschillende oorzaken van jeuk in de mondSoms ontstaat er ineens jeuk in de mondholte, of heb je ineens last van een jeukend gehemelte die zelfs kan doortrekken…
Kruisreactie bij hooikoorts en voedselallergieKruisreactie bij hooikoorts en voedselallergieMensen die allergisch zijn voor bijvoorbeeld graspollen en/of boompollen, hebben ook vaak te maken met klachten bij het…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: http://www.freedigitalphotos.net/images/kidney-photo-p279768,
  • http://www.vdt.org/de-nier
  • http://www.niernieuws.nl/?artid=7637&fd
  • http://nl.medipedia.be/nierinsufficientie
  • http://www.nvn.nl/files/nvn_nl/Brochure%20Behandeling%20van%20chronische%20nierschade.pdf
  • http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/sodium-bicarbonate-oral-route-intravenous-route-subcutaneous-route/before-using/drg-20065950 bezocht op 06-04-2016
  • https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Nieuws/Persberichten/Paginas/Vitamine-D-en-minder-zout-beste-voor-pati%C3%ABnten-met-chronische-nierschade.aspx bezocht op 27-12-2018
  • Afbeelding bron 1: Dream designs / FreeDigitalPhotos.net (http://www.freedigitalphotos.net/images/kidney-photo-p275304)
  • Afbeelding bron 2: Image courtesy of hywards at FreeDigitalPhotos.net
  • Afbeelding bron 3: Image courtesy of Mister GC at FreeDigitalPhotos.net
Reacties

Lidia Najid, 30-09-2019
Van daag kreeg mijn man bij de reumatoloog te horen dat het bloed onderzoek van de nieren nu op 40%stond.hij begint dement te worden heeft licht suiker.72 jaar ik ben z'n verzorger en maak me ook wat zorg.is dit terecht Reactie infoteur, 02-10-2019
Die zorg kan ik me goed voorstellen; er speelt van alles wat niet prettig is. Bespreek het eens met een medicus die zicht heeft op de hele situatie, bijvoorbeeld de huisarts of een geriater. Het is belangrijk om als patiënt en partner/mantelzorger te weten wat er aan de hand is en waarmee rekening moet worden gehouden.

Cilia, 23-04-2019
Onlangs bij de huisarts geweest met vage klachten, waaronder moeheid, hoofdpijn, buikklachten, lagere weerstand etc. Ze hebben bloed geprikt, de gemeten waardes vallen binnen de normale grenzen, behalve eGFR (epi), dit is 72. De andere voor de nieren relevante gemeten waardes zijn: kreatinine 87 en eGFR (mdr) >60.
Verder heb ik geen andere gezondheidsproblemen, behalve dat ik steeds meer vocht vasthoud in mijn benen (het begint bij de onderbenen, maar soms heb ik in mijn bovenbenen ook veel vocht) en sinds de puberteit heb ik last van migraine (intensiteit en frequentie van de aanvallen varieert, maar in het algemeen kan ik ermee leven - al moet ik me wel aanpassen).
In mijn familie komen hart- en vaatproblemen (cq. -ziektes) veelvuldig voor, zowel aan mijn moeders kant als aan mijn vaders kant. Mijn grootouders zijn hieraan overleden, net als mijn vader. Mijn moeder, mijn oom en beide tantes (een van mijn vaders fam. en een van mijn moeders fam.) leven nog wel, maar zijn ernstig ziek.
Ik weet niet zo goed wat ik van de gemeten waardes moet vinden. Ik maak me wel een beetje zorgen om. De assistente van de huisarts beweerde aan de telefoon dat alle resultaten goed waren. Pas toen ik mijn vragen stelde gaf ze het eerlijk toe dat zij het niet weet. Anders moet ik het maar aan de dokter vragen, zei ze, maar zij denkt dat als er echt iets was dat de dokter mij al gebeld had. (Uitslag van het lab was vrijdag middag bekend, ik heb maandag morgen met de huisartsenpraktijk gebeld.) Reactie infoteur, 29-04-2019
Hopelijk kan de huisarts inderdaad meer duidelijkheid geven. Ik begrijp uit je verhaal dat je ongerust bent en het is zeker goed om dit te bespreken. De huisarts is ook degene die alle informatie heeft en dit kan combineren met hetgeen je vertelt.

Kitty, 23-02-2018
Mijn schoonmoeder van 89 heeft nog maar 7%nierfunctie, wat kunnen wij verwachten ze houdt heel veel vocht vast, er is niks meer aan te doen maar wij fam weten eigenlijk niet waar wij rekening mee moeten houden. Reactie infoteur, 26-02-2018
Een nierfunctie van 7% is erg laag, waarbij u aangeeft dat er niets meer aan te doen is. Van afstand is het moeilijk te zeggen wat u precies kunt verwachten, dat hangt af van een aantal verschillende factoren. Daarom is het van belang om in gesprek te gaan met de behandelend arts en te vragen wat u kunt verwachten en hoe u het uw schoonmoeder zo comfortabel mogelijk kunt maken. Veel sterkte gewenst!

Vewijk, 26-01-2018
Er is een sten geplaatst na dotteren, daarna had ik geen nierfunctie meer. moest naar de hospics maar de nieren gingen voor 22 procent te werken, dit is een half jaar geleden, wat zijn mijn voor uitzichten? Wil geen dialyse, ben 85 jaar Reactie infoteur, 27-01-2018
Beste Vewijk, gelukkig dat de nieren toch weer een beetje werken. Hoe het verder gaat is moeilijk te zeggen, dit is een vraag om met uw eigen arts te bespreken. Als u geen (eventuele) nierdialyse wilt zou ik dit ook duidelijk aangeven. Hierover beslist u volledig zelf. De tips die in het artikel staan kunnen de nieren iets ontlasten. Hopelijk neemt de nierfunctie nog verder toe. Veel sterkte gewenst ermee!

Thea, 13-12-2016
Mijn creatine is 60, betekent dat ook dat mijn nieren dan nog maar 60% werken? En kan de nierfunctie nog verbeterd worden? Wat zou ik hier zelf aan kunnen doen?

Dit is dan volgens de grafiek een licht verminderde nierfunctie maar bij 59 dus als ik nog een punt lager kom dan zou ik een matig verminderde nierfunctie hebben. Ik word daar een beetje bang van, is dat gegrond of is deze test een momentopname?

De huisarts had mijn bloed laten prikken. Ik heb twee lekkende hartkleppen en gebruik al meer dan 12 jaar af en aan plaspillen omdat ik snel vocht vasthoud. Ik ben 47 jaar. Reactie infoteur, 16-12-2016
Beste Thea, bedoel je creatinine gehalte of creatinine klaring? Kreatinine (of creatinine) is een afvalproduct uit de spieren, dat via de nieren uitgescheiden wordt. Een laag kreatininegehalte in het bloed geeft aan dat er weinig spiermassa is. Dat heeft geen negatieve gevolgen en staat los van de nierfunctie. Een normale kreatininewaarde ligt tussen 45 een 100.
Als het kreatininegehalte hoog is, dan wijst dit erop dat de nierfunctie niet in orde is. Met een formule wordt het kreatininegehalte omgerekend naar nierfunctie en uitgedrukt als GFR of kreatinine klaring. Deze uitkomst is onder andere afhankelijk van leeftijd en geslacht.
Bij vragen of twijfel adviseer ik om advies aan je huisarts te vragen. Deze kan uitleggen of de waarde afwijkt van de normale waarden en of er maatregelen noodzakelijk zijn. Algemene tips over het behouden van de nierfunctie staan in bovenstaand artikel. Veel succes!

Vanerve, 24-10-2016
Mooi stukje, maar info over een nier infarct ontbreekt. Zelf had ik onlangs twee nierinfarcten, eentje links, de ander rechts. Gruwelijke pijn en huisarts noch ziekenhuis wisten raad. Met als gevolg een daling van de nierfunctie tot slechts 30%. Oorzaak van beide nierinfarcten blijkt een trombose te zijn. Ik leef nu met bloedverdunners. Mijn leeftijd is toch nog 74, vooral dank zij een zeer sportief en vetvrij leven. Reactie infoteur, 26-10-2016
Wat zal dat verschrikkelijk naar en pijnlijk geweest zijn. Een nierinfarct is zeldzaam en wordt daardoor vaak moeilijk herkend. Er blijken echter wel signalen te zijn (zoals pijn in de flank/rug) die op een afsluiting van een bloedvat in de nier wijzen. Om meer bekendheid aan deze onbekende en riskante aandoening te geven heb ik een nieuw artikel geschreven over het nierinfarct.
Veel sterkte met het herstel, hopelijk verbetert de nierfunctie nog enigszins.

Christie, 11-09-2016
Hallo, ik heb een vraag, na bloedonderzoek is de creatinine klaring 38 ml/mn. Ik ben 68 jaar en heb na het doneren van een nier dus nog een nier. Hoe wordt dit berekend? Is dit een normale uitslag voor een nier? Ik ben kortgeleden ziek geweest en heb in het ziekenhuis gelegen met een infectie aan mijn nier, maar knapte snel weer op door de medicijnen. Daarna is mijn bloed getest. Dank voor uw antwoord, met vriendelijke groet,
Christie van Essen Spoolder Reactie infoteur, 12-09-2016
Beste Christie, dit is een hele specifieke vraag over de nierfunctie bij één nier. Ik zou deze vraag met de behandelend specialist of huisarts bespreken. Zij zijn op de hoogte van de omstandigheden rondom het recente nierprobleem en de mogelijkheden tot herstel.
Alvast veel succes en beterschap gewenst!

Bethink (32 artikelen)
Laatste update: 27-12-2018
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.