Foreign Accent Syndrome, spontaan een andere taal praten

Na een beroerte of een ongeluk, als Nederlander wakker worden en tot je grote verbazing horen dat je wel Chinees lijkt te praten met een zwaar Chinees accent! Nooit in China geweest maar wel buren van Chinese afkomst. Hoe kan dat nu? Dit blijft toch niet zo? Of voor altijd Nederlands met een vreselijk Frans accent praten. Hoe is het mogelijk? Dit heet het Foreign Accent Syndrome (FAS) en is zeer zeldzaam.

• Foreign Accent Syndrome (FAS)
• Oorzaak
• Hoe zien anderen dat?
• Spraakapraxie
• Enkele voorvallen

Foreign Accent Syndrome (FAS)

Bij het 'buitenlands accentsyndroom' raakt er iets beschadigd in de hersenen. Uit een coma komen en de spraak is anders dan ervoor, met een accent of een geheel andere taal. Waar je Nederlands geleerd hebt praat je plots Chinees of Frans. Je eigen taal ben je vergeten en je kunt niet communiceren met je geliefden de eerste dagen, vaak na een ernstig ongeluk of na een beroerte. De taal is niet te verstaan maar na een paar dagen lukt het vaak weer, om enigszins te kunnen communiceren. Patiënten met FAS verliezen hun eigen uitspraak en in de plaats daarvan neemt hun stem een vreemd accent aan. Een buitenlands accent, lijkt het wel. Dit gaat heel vaak niet meer over. Sommige mensen blijven echter niet verstaanbaar praten, en spreken een andere taal.

Spraakapraxie

Wat FAS precies is weten wetenschappers nog niet goed. Het is geen syndroom omdat het een hersenstoornis is. Het kon wel eens zijn dat mensen het buitenlands accent krijgen door een spraakapraxie, een taalprobleem met doelbewust spreken.

Oorzaak

Het buitenlands accentsyndroom is het resultaat van een ernstig hoofdletsel in een of meerdere gebieden van de hersenen, die verantwoordelijk zijn voor de spraak. In de meeste gevallen begint FAS met letsel links voor in de hersenen. De taal lijkt een vreemde taal, maar vaak is het zo dat woorden weg zijn, de nadruk anders ligt en het spreken moeilijk gaat. Langzaam wordt het vaak iets beter, maar het buitenlandse accent blijft.

Oorzaak

De belangrijkste oorzaken zijn:

• een beroerte;
• trauma aan de hersenen, zoals een harde klap op de schedel;
• een hersenbloeding;
• een hersentumor;
• een migraineaanval of
• multiple sclerose.

Hoe zien anderen dat?

Dr. R. (Roel) Jonkers, universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen, vindt dat FAS patiënten geen buitenlands accent hebben. De luisteraar interpreteert het zo. Hij/zij hoort het anders dan van de rest om hem heen. De FAS-patiënt volgt de accentregels niet van het Chinees, Frans of een andere taal. Roel Jonkers doet er onderzoek naar en zijn vermoeden bestaat dat het veel te maken heeft met de nadruk van het uitspreken. Dat komt omdat FAS-patiënten lettergreep voor lettergreep uitspreken. Vooral de sterke talen zoals Frans, Pools, Hongaars, Duits, Mandarijn en Kantonees zijn sterke talen. Nederlands en Engels zijn veel slappere talen wat de nadrukken betreft.

Vier oorzaken

De Engelse auteurs Nick Miller en Jack Raylls, hebben een boek geschreven waarin ze vier oorzaken noemen waardoor opeens een buitenlands accent ontwikkeld wordt. Namelijk:

• de neurologische, als gevolg van hersenletsel;
• een klap op de kaak of artritis in de nek;
• een psychologische oorzaak (schizofrenie of depressie);
• een sociologische oorzaak. Mensen die anders gaan praten om zich te willen onderscheiden van een groep.

In het boek, met veel verhalen over ervaringen, noemen ze ook dat patiënten met FAS de klanken anders uitspreken, langzamer gaan praten, het ritme veranderen, de grammatica veranderen en in korte zinnen praten. De hele buitenwereld combineert de taal op zijn eigen manier.

Spraakapraxie

Spraakapraxie is een veelvoorkomende stoornis die kan optreden na hersenletsel. De reden kan zijn een:

• beroerte (CVA);
• ongeval (trauma);
• hersentumor;
• ontsteking in de hersenen.

Iemand met spraakapraxie spreekt niet meer met hetzelfde gemak waarmee hij of zij dat gewend was te doen. De spieren werken nog goed maar het aansturen van de spieren geeft problemen. Om spraakapraxie te kunnen diagnosticeren is er wereldwijd nog geen ideale test ter beschikking en de diagnose vindt dan ook plaatst op basis van kijken en luisteren naar iemand met spraakapraxie. Het motorisch spraakcentrum is het centrum van broca, een gebied in de grote hersenen in de frontale kwab. Het centrum van Wernicke is dat deel van de hersenen dat een belangrijke rol speelt bij het begrijpen van taal, en wordt ook wel het sensorisch spraakcentrum genoemd.

Enkele voorvallen

De Britse 38-jarige migraine-patiënte Sarah Colwill heeft er alles voor over om van haar Chinese accent af te komen. Sarah Colwill lijdt aan het buitenlands accentsyndroom na hevige migraineaanvallen. Ze praat Engels met een zwaar Chinees accent. Zelf zegt ze: “Het is te gek om waar te zijn allemaal. Ik ben zelfs nog nooit in China geweest! Ik ken geen woord van die taal. Ik vind het echt verschrikkelijk, ik wil mijn stem terug!”. Ondanks het volgen van taallessen en logopedie komt ze niet van haar accent af.

Na een zwaar auto-ongeluk gehad te hebben werd de 22-jarige Ben McMahon wakker uit een coma en begon hij vloeiend Mandarijn tegen zijn ouders te praten. Het duurde ongeveer drie dagen voordat hij weer wist hoe hij Engels moest praten. Na een aantal jaar is hij naar Shanghai verhuisd om commercie te studeren aan de universiteit.

Een 94-jarige vrouw in China spreekt na een beroerte vloeiend Engels. Haar moedertaal Chinees lukt bijna niet meer. Voor haar pensioen was ze werkzaam als leerkracht Engels.