Wagner-syndroom: Problemen glasvocht en netvlies van het oog

Het Wagner-syndroom is een zeldzame erfelijke bindweefselaandoening die het collageen in het glasvocht en het netvlies aantast. Deze aandoening leidt tot een progressief verlies van gezichtsvermogen door problemen met het netvlies en het glasvocht in het oog. De ernst en uitgebreidheid van de oogafwijkingen kunnen sterk variëren tussen patiënten. Het Wagner-syndroom werd voor het eerst beschreven in 1938 door de Zwitserse oogarts Hans Wagner bij een Zwitserse familie.

• Synoniemen van het Wagner-syndroom
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken en erfelijkheid van het Wagner-syndroom
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van het Wagner-syndroom: Netvliesloslating en Leeg Glasvocht
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van netvlies-, glasvocht- en andere oogaandoeningen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Contactgroep: Wagner-syndroom
• Praktische tips voor het omgaan met Wagner-syndroom
• Controleer regelmatig je gezichtsvermogen
• Zorg voor je gehoor
• Houd je huid goed in de gaten
• Ondersteun je gezondheid met een gezond voedingspatroon
• Blijf actief en beweeg regelmatig
• Werk samen met een gespecialiseerd zorgteam
• Ondersteuning voor mentale gezondheid
• Misvattingen rond Wagner-syndroom
• Het Wagner-syndroom veroorzaakt volledige blindheid
• Het syndroom treft alleen het netvlies
• Alleen ouderen krijgen last van symptomen
• Er is geen enkele behandeling mogelijk
• Het syndroom heeft geen invloed op het dagelijks leven
• Iedereen met het Wagner-syndroom heeft dezelfde klachten

Synoniemen van het Wagner-syndroom

Het Wagner-syndroom staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Degeneratio hyaloideoretinalis hereditaria
• Hyaloideoretinale degeneratie van Wagner
• Syndroom van Wagner
• VCAN-gerelateerde vitreoretinopathie
• Vitreoretinale degeneratie, Wagner
• Wagner vitreoretinale degeneratie
• Wagner vitreoretinopathie
• Ziekte van Wagner

Epidemiologie

Zeldzaamheid en prevalentie van Wagner-syndroom
Wagner-syndroom is een uiterst zeldzame erfelijke aandoening, die wereldwijd slechts in een klein aantal families is geïdentificeerd. De prevalentie is niet precies bekend, maar de aandoening wordt als een van de zeldzamere erfelijke vitreoretinale dystrofieën beschouwd. Gevallen zijn voornamelijk gerapporteerd in Europa, met name in families uit Zwitserland en Nederland, maar ook in andere geografische gebieden zijn incidentele clusters waargenomen.

Genetische verspreiding en penetrantie
Het Wagner-syndroom wordt autosomaal dominant overgeërfd, wat betekent dat een enkel defect gen van een van de ouders voldoende is om de aandoening door te geven aan nakomelingen. De penetrantie van het gen is hoog, wat impliceert dat bijna iedereen die de mutatie erft symptomen ontwikkelt. Variaties in de expressie van de aandoening binnen families kunnen echter leiden tot verschillen in de ernst van de symptomen.

Leeftijd van aanvang en demografische kenmerken
Symptomen van Wagner-syndroom manifesteren zich doorgaans in de adolescentie of vroege volwassenheid, hoewel de exacte leeftijd van aanvang varieert. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen, aangezien geslacht geen invloed heeft op de genetische overdracht.

Mechanisme

Mutaties in het VCAN-gen
Wagner-syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in het VCAN-gen, dat codeert voor versican, een belangrijk proteoglycaan in de extracellulaire matrix van het oog. Deze mutaties leiden tot veranderingen in de structuur en functie van het vitreum (glasachtig lichaam), wat resulteert in degeneratieve processen die het netvlies en omliggende structuren aantasten.

Vitreoretinale degeneratie
Bij patiënten met Wagner-syndroom treedt progressieve degeneratie van het glasachtig lichaam op, waarbij het normaal heldere vitreum liquefactie en fibrillatie vertoont. Dit proces verstoort de anatomische ondersteuning van het netvlies en vergroot het risico op complicaties zoals netvliesloslating en cystoïd maculaoedeem.

Rol van ontsteking en scleraalteraties
Naast veranderingen in het vitreum zijn ontstekingsreacties en structurele veranderingen in de sclera belangrijke componenten van de pathogenese. Deze veranderingen dragen bij aan het verlies van visus en de chronische aard van de aandoening.

Oorzaken en erfelijkheid van het Wagner-syndroom

Mutaties in de genen CSPG2 of VCAN zijn verantwoordelijk voor het Wagner-syndroom. Het VCAN-gen codeert voor het eiwit versican, dat belangrijk is voor de structuur en functie van het glasvocht. Mutaties in dit gen veroorzaken schade aan het glasvocht, wat leidt tot problemen met het gezichtsvermogen. Het exacte mechanisme waarom deze mutaties specifiek het gezichtsvermogen beïnvloeden is nog niet volledig begrepen. Het Wagner-syndroom wordt op een autosomaal dominante manier overgeërfd, wat betekent dat slechts één kopie van het gemuteerde gen voldoende is om de aandoening te veroorzaken. Meestal heeft een patiënt dan ook een ouder met dezelfde aandoening.

Risicofactoren

Genetische aanleg
De belangrijkste risicofactor voor Wagner-syndroom is de aanwezigheid van een pathogene mutatie in het VCAN-gen. Aangezien de aandoening autosomaal dominant wordt overgeërfd, lopen kinderen van een getroffen ouder een risico van 50% om de aandoening te erven. Familiale clusters benadrukken het belang van genetische aanleg als primaire factor.

Familiegeschiedenis en consanguiniteit
Een familiegeschiedenis van vitreoretinale aandoeningen verhoogt het risico aanzienlijk. Consanguiniteit kan bijdragen aan een hogere prevalentie binnen bepaalde gemeenschappen, hoewel dit minder vaak voorkomt bij autosomaal dominante aandoeningen zoals Wagner-syndroom.

Geografische en etnische factoren
Hoewel Wagner-syndroom wereldwijd voorkomt, zijn bepaalde geografische en etnische populaties oververtegenwoordigd in rapportages. Clusters in Zwitserse en Nederlandse families suggereren een mogelijk stichtereffect of regionale genetische variatie.

Leeftijd en progressie van symptomen
Hoewel leeftijd geen directe risicofactor is, treedt de progressie van de aandoening vaker op in latere stadia, met een verhoogd risico op complicaties zoals cataract en netvliesloslating naarmate patiënten ouder worden.

Risicogroepen

Familieleden van patiënten met Wagner-syndroom
Familieleden van patiënten met een bekende VCAN-mutatie vormen de primaire risicogroep. Genetisch advies kan hen ondersteunen bij het begrijpen van hun risico en het nemen van beslissingen over genetische testen en opvolging.

Patiënten met onverklaarbare vitreoretinale degeneratie
Individuen met symptomen zoals glasvochttroebelingen, progressief verlies van visus of netvliesloslating zonder duidelijke oorzaak behoren tot een risicogroep voor diagnose. Wagner-syndroom moet worden overwogen bij dergelijke patiënten, vooral als er een familiegeschiedenis is.

Personen in gemeenschappen met een verhoogde prevalentie
Gemeenschappen of regio’s waarin clusters van Wagner-syndroom zijn gedocumenteerd, zoals bepaalde families in Zwitserland en Nederland, vormen risicogroepen. Hier kunnen genetische screening en preventieve maatregelen bijdragen aan vroege diagnose en behandeling.

Symptomen van het Wagner-syndroom: Netvliesloslating en Leeg Glasvocht

De symptomen van het Wagner-syndroom zijn voornamelijk te wijten aan vitreoretinale problemen. Hoewel de ziekte progressief is, behouden sommige patiënten een bijna normaal gezichtsvermogen. De symptomen kunnen sterk variëren in ernst en aard:

• Netvliesproblemen: Het netvlies (retina) verdunt en kan leiden tot netvliesloslating. Het glasvocht wordt dunner en kan zijn normale optische functie verliezen. De bloedvaten in de choroidea (vaatvlies) kunnen verzwakt of zelfs afwezig zijn, wat leidt tot een geleidelijke afbraak van het netvlies en het vaatvlies.
• Wazig zicht: Het eerste symptoom kan wazig zicht zijn door verplaatsing van de fovea, het deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor scherp centraal zicht. Nachtblindheid kan ook optreden.
• Presbyopie en cataract: Bij patiënten tussen de 30 en 40 jaar kunnen presbyopie en preseniele cataract optreden. Daarnaast kunnen patiënten lichte tot ernstige bijziendheid (myopie), progressieve nachtblindheid, of vernauwing van het gezichtsveld (tunnelzicht) ervaren. Sommige patiënten kunnen ook glaucoom ontwikkelen.
• Andere symptomen: In zeldzame gevallen kunnen patiënten ook een gespleten gehemelte (schisis) hebben.

Alarmsymptomen

Progressief verlies van visus
Een van de meest prominente alarmsymptomen van Wagner-syndroom is een geleidelijk maar aanhoudend verlies van visus. Dit wordt vaak veroorzaakt door vitreoretinale degeneratie, waarbij veranderingen in het glasachtig lichaam en netvlies structurele en functionele schade veroorzaken.

Troebelingen in het glasvocht
Veel patiënten ervaren vroeg in het ziekteproces glasvochttroebelingen, die zich manifesteren als donkere vlekken of drijvende objecten in het gezichtsveld. Deze symptomen kunnen een indicatie zijn van de beginfase van vitreumdegeneratie en dienen serieus te worden genomen.

Netvliesloslating en perifere afwijkingen
Een plotselinge toename van visusverlies, flitsen of een schaduw over het gezichtsveld kan wijzen op een netvliesloslating, een ernstige complicatie die vaak wordt geassocieerd met Wagner-syndroom. Ook perifere netvliesdegeneratie is een veelvoorkomend alarmsymptoom.

Cystoïd maculaoedeem
De ophoping van vocht in het centrale deel van het netvlies (macula) kan leiden tot wazig zicht en vervorming van beelden. Cystoïd maculaoedeem is een belangrijke aanwijzing voor progressie van de ziekte en vereist snelle interventie om verdere schade te voorkomen.

Andere oftalmologische complicaties
Symptomen zoals cataract, glaucoom en veranderingen in de sclera kunnen eveneens optreden. Deze bijkomende complicaties kunnen het risico op ernstige visuele beperkingen verhogen en wijzen vaak op een gevorderd stadium van de aandoening.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van het Wagner-syndroom wordt gesteld op basis van klinische symptomen en oogonderzoeken. Een oogarts kan de aandoening al in de kindertijd diagnosticeren door veranderingen in het glasvocht op te merken tijdens een uitgebreid oogonderzoek.

Diagnostisch onderzoek
Een oogarts kan aanvullend onderzoek uitvoeren, zoals:

• Electroretinografie (ERG): Dit onderzoek meet de functie van de staafjes en kegeltjes in het netvlies en kan verzwakking aantonen.
• Glaucoomtesten: Via tonometrie en gonioscopie kan glaucoom worden opgespoord.
• Genetisch onderzoek: Bevestigt de diagnose door het identificeren van mutaties in de genen CSPG2 of VCAN.

Differentiële diagnose
Het Wagner-syndroom kan soms worden verward met het Stickler-syndroom of andere glasvochtaandoeningen en netvliesafwijkingen. Een genetisch onderzoek is essentieel voor een definitieve diagnose en om andere aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling van netvlies-, glasvocht- en andere oogaandoeningen

Behandeling van Netvlies- en Glasvochtproblemen
Netvliesloslating: Bij een netvliesloslating zonder vloeistof onder het netvlies kan een laserbehandeling of cryopexie (behandeling via bevriezing) noodzakelijk zijn. Als er vocht onder het netvlies zit, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. De oogarts kan een siliconen bandje rond de oogbol plaatsen om de druk op het netvlies te verminderen. Een vitrectomie kan ook worden uitgevoerd bij een netvliesloslating met vocht onder het netvlies. Soms kunnen deze operaties leiden tot cataract.

Behandeling van cataract
Bij cataract (staar) kan de oogarts een cataractoperatie uitvoeren en mogelijk een intraoculaire lens, zoals de Symfony-lens, implanteren. Soms kan na de operatie een epiretinale membraan op het netvlies groeien, wat mogelijk een vervolg vitrectomie vereist.

Behandeling van glaucoom
Bij glaucoom kan de patiënt oogdruppels krijgen volgens de oogdruppelrichtlijnen. Andere behandelingsopties zijn laserchirurgie, trabeculectomie, of Baerveldt-implantatie. Regelmatige controles bij de oogarts zijn essentieel om de voortgang te monitoren.

Prognose

Visusbehoud op lange termijn
De prognose van Wagner-syndroom varieert afhankelijk van de ernst van de ziekte en het tijdstip van diagnose. Vroege detectie en adequate opvolging kunnen helpen om visusverlies te beperken. Echter, zelfs met behandeling blijft progressief visusverlies een veelvoorkomend probleem bij patiënten.

Invloed van complicaties op de levenskwaliteit
Complicaties zoals netvliesloslating en cystoïd maculaoedeem hebben een aanzienlijke impact op de prognose. Zonder tijdige interventie kunnen deze aandoeningen leiden tot permanente blindheid, wat de levenskwaliteit van patiënten sterk vermindert.

Voorspellers van een betere uitkomst
Patiënten die vroeg in het ziekteproces worden gediagnosticeerd en behandeld met preventieve ingrepen, zoals lasertherapie of chirurgische correctie, hebben doorgaans een betere prognose. De aanwezigheid van minder ernstige genmutaties kan ook bijdragen aan een gunstiger verloop van de ziekte.

Erfelijke implicaties en opvolging
Gezien de erfelijke aard van de aandoening is het van cruciaal belang dat familieleden van patiënten genetisch advies krijgen en periodiek worden gecontroleerd. Dit kan helpen om de impact van de aandoening in latere generaties te minimaliseren.

Complicaties

Progressief visusverlies
Een van de meest voorkomende complicaties van Wagner-syndroom is progressief visusverlies. Deze aandoening wordt veroorzaakt door structurele schade aan het netvlies en het glasachtig lichaam. Zonder tijdige interventie kan het leiden tot ernstige visuele beperkingen of zelfs blindheid. Het verlies van visus ontwikkelt zich meestal geleidelijk, maar acute complicaties zoals netvliesloslating kunnen het proces versnellen.

Netvliesloslating
Netvliesloslating is een ernstige complicatie die vaak voorkomt bij patiënten met Wagner-syndroom. Deze aandoening ontstaat door degeneratieve veranderingen in het netvlies, wat leidt tot scheuren of loslating van het weefsel. Symptomen zoals flitsen, plotseling verlies van gezichtsveld of de aanwezigheid van een donkere schaduw wijzen vaak op deze complicatie. Zonder onmiddellijke chirurgische correctie kan blijvende blindheid optreden.

Cystoïd maculaoedeem
De ophoping van vocht in het macula-gebied is een veelvoorkomende complicatie bij Wagner-syndroom. Dit leidt tot wazig zicht, vervormingen in het gezichtsveld en moeite met fijne details zoals lezen. Cystoïd maculaoedeem verhoogt de kans op permanent verlies van centrale visus en kan, indien onbehandeld, bijdragen aan een snelle progressie van de ziekte.

Cataractvorming
Veel patiënten ontwikkelen vroegtijdig cataract, wat een bijkomende oorzaak is van visusverlies. De degeneratieve processen in het oog kunnen de ontwikkeling van cataract versnellen. Chirurgische interventie is vaak nodig, hoewel de aanwezigheid van andere oogproblemen zoals netvliesloslating of glaucoom de complicaties van een operatie kan verhogen.

Glaucoom en verhoogde intraoculaire druk
Bij sommige patiënten treedt glaucoom op, een aandoening die wordt gekenmerkt door een verhoogde druk in het oog en schade aan de oogzenuw. Deze complicatie kan verder visusverlies veroorzaken en vereist een zorgvuldige opvolging en behandeling, zoals het gebruik van intraoculaire drukverlagende medicatie of chirurgie.

Sclera-afwijkingen en structurele veranderingen
Naast de gevolgen voor het glasachtig lichaam en netvlies kunnen patiënten ook veranderingen in de sclera ervaren, zoals verdunning of degeneratie. Deze structurele afwijkingen maken het oog kwetsbaarder voor verdere complicaties en verhogen het risico op ernstige visuele beperkingen.

Psycho-sociale impact van complicaties
De progressieve aard van de complicaties bij Wagner-syndroom heeft niet alleen fysieke, maar ook psychologische gevolgen. Patiënten ervaren vaak angst en depressie door het verlies van zelfstandigheid en de impact op hun dagelijks leven. Psychotherapie kan nuttig zijn bij het omgaan met de emotionele belasting van de aandoening en de complicaties ervan.

Invloed van erfelijkheid op complicaties
Gezien de erfelijke aard van Wagner-syndroom kunnen complicaties binnen families variëren in ernst. De aanwezigheid van specifieke genmutaties kan het risico op complicaties verhogen, wat het belang onderstreept van genetisch advies en opvolging binnen getroffen families.

Door een multidisciplinaire aanpak, inclusief oftalmologische zorg, genetisch advies en psychologische ondersteuning, kan het risico op ernstige complicaties worden geminimaliseerd en de levenskwaliteit van patiënten met Wagner-syndroom worden verbeterd.

Preventie

Genetisch advies en screening
Preventie van Wagner-syndroom begint met genetisch advies voor families met een bekende mutatie in het VCAN-gen. Door middel van genetische screening kunnen risicodragers worden geïdentificeerd, wat hen in staat stelt om geïnformeerde reproductieve keuzes te maken.

Regelmatige oftalmologische controles
Vroege detectie van vitreoretinale afwijkingen is essentieel om de progressie van de ziekte te vertragen. Regelmatige controles bij een oogarts kunnen helpen bij het monitoren van veranderingen in het glasachtig lichaam en netvlies.

Interventies om complicaties te voorkomen
Behandeling van vroege symptomen, zoals het gebruik van lasertherapie om netvliesloslating te voorkomen of medicamenteuze behandeling van maculaoedeem, kan bijdragen aan het behoud van visus. Proactieve aanpak van mogelijke complicaties vermindert de kans op ernstige visuele beperkingen.

Bewustwording in risicogemeenschappen
Het verhogen van de bewustwording over Wagner-syndroom in gemeenschappen met een verhoogd risico kan bijdragen aan tijdige diagnose en preventieve maatregelen. Educatieprogramma's gericht op patiënten en zorgverleners zijn van groot belang in dit proces.

Contactgroep: Wagner-syndroom

Het Wagner-syndroom vertoont overeenkomsten met het Stickler-syndroom, dat eveneens een bindweefselaandoening is. De patiëntenorganisatie voor het Wagner-syndroom heeft informatiepagina online informatie beschikbaar gesteld. Deze pagina's bevatten evidence-based informatie over de symptomen, de verschillen tussen Wagner en Stickler, genetica en netvliesloslating. Bezoekers kunnen ook nieuws volgen en een zelftest doen, hoewel een bezoek aan een gespecialiseerde oogarts vereist is voor een definitieve diagnose.

Praktische tips voor het omgaan met Wagner-syndroom

Het Wagner-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die invloed kan hebben op verschillende organen, inclusief de ogen, oren en huid. Het kan leiden tot ernstige complicaties, zoals gezichtsverlies of gehoorproblemen. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en te weten welke stappen je kunt nemen om de symptomen te beheersen en complicaties te voorkomen.

Controleer regelmatig je gezichtsvermogen

Gezichtsverlies is een van de belangrijkste symptomen van het Wagner-syndroom. Het is belangrijk om regelmatig je gezichtsvermogen te laten controleren door een oogarts. Vroege opsporing van veranderingen in je ogen kan helpen om verdere schade te voorkomen. Als je plotseling veranderingen in je zicht ervaart, zoals wazig zicht of lichtflitsen, neem dan onmiddellijk contact op met je arts.

Zorg voor je gehoor

Mensen met het Wagner-syndroom kunnen ook gehoorproblemen ervaren. Regelmatige controles bij een KNO-arts zijn belangrijk om gehoorverlies op tijd te detecteren. Bescherm je gehoor door je oren te beschermen tegen harde geluiden en overmatige blootstelling aan lawaai, en zorg voor een gezonde levensstijl die het risico op gehoorverlies minimaliseert.

Houd je huid goed in de gaten

Sommige mensen met het Wagner-syndroom ervaren huidproblemen, zoals het ontwikkelen van goedaardige tumoren of andere huidaandoeningen. Controleer je huid regelmatig op veranderingen, zoals nieuwe gezwellen of huidirritaties. Het is belangrijk om je arts te raadplegen bij verdachte huidveranderingen, zodat mogelijke complicaties snel kunnen worden aangepakt.

Ondersteun je gezondheid met een gezond voedingspatroon

Een evenwichtig voedingspatroon is essentieel voor iedereen, vooral voor mensen met het Wagner-syndroom. Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitaminen en mineralen, zoals vitamine A en C, die gunstig zijn voor je ogen, huid en algehele gezondheid. Zorg ervoor dat je voldoende eiwitten en vezels binnenkrijgt voor een sterk immuunsysteem en gezonde cellen.

Blijf actief en beweeg regelmatig

Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om je algehele gezondheid te verbeteren en complicaties van het Wagner-syndroom te voorkomen. Het bevordert een goede bloedsomloop en versterkt je spieren en gewrichten. Kies voor een activiteit die bij je past, zoals wandelen, zwemmen of lichte krachttraining, en raadpleeg je arts voor advies over geschikte oefeningen.

Werk samen met een gespecialiseerd zorgteam

Omdat het Wagner-syndroom verschillende delen van je lichaam kan beïnvloeden, is het belangrijk om samen te werken met een zorgteam van specialisten, zoals een oogarts, KNO-arts, dermatoloog en andere zorgprofessionals. Zij kunnen je helpen met het monitoren van je gezondheid en het aanbieden van behandelingsopties die gericht zijn op het beheersen van je symptomen.

Ondersteuning voor mentale gezondheid

Het leven met een chronische aandoening zoals het Wagner-syndroom kan mentaal belastend zijn. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid en steun te zoeken wanneer dat nodig is. Overweeg om met een psycholoog of therapeut te praten, vooral als je te maken hebt met gevoelens van angst of stress over je gezondheid. Het hebben van een ondersteunend netwerk van vrienden en familie kan ook enorm helpen.

Misvattingen rond Wagner-syndroom

Het Wagner-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening die het netvlies aantast en kan leiden tot verminderd zicht. Door de zeldzaamheid van de ziekte bestaan er veel misverstanden over de symptomen, progressie en behandeling.

Het Wagner-syndroom veroorzaakt volledige blindheid

Hoewel het syndroom progressief is en kan leiden tot ernstige oogproblemen, wordt niet iedereen volledig blind. De meeste patiënten ervaren een geleidelijke achteruitgang van hun zicht, maar met regelmatige oogonderzoeken en mogelijke medische ingrepen kan het zicht soms behouden blijven.

Het syndroom treft alleen het netvlies

Naast netvliesafwijkingen kunnen ook andere delen van het oog worden aangetast, zoals het glasvocht en de oogzenuw. Hierdoor kunnen complicaties ontstaan, zoals oogaandoeningen zoals staar of glaucoom, die het zicht verder kunnen verslechteren.

Alleen ouderen krijgen last van symptomen

De eerste symptomen kunnen al op jonge leeftijd optreden, hoewel de ernst en het tempo van de achteruitgang variëren. Sommige patiënten merken pas in de volwassenheid dat hun zicht vermindert, terwijl anderen al op jongere leeftijd klachten ervaren.

Er is geen enkele behandeling mogelijk

Hoewel er geen genezing is voor het Wagner-syndroom, kunnen bepaalde behandelingen, zoals lasertherapie of chirurgie, helpen om complicaties zoals netvliesloslating te voorkomen of te vertragen. Regelmatige controle door een specialist is essentieel om mogelijke behandelingen tijdig in te zetten.

Het syndroom heeft geen invloed op het dagelijks leven

Zichtproblemen kunnen het dagelijks functioneren bemoeilijken, vooral bij activiteiten zoals lezen, autorijden en navigeren in slecht verlichte omgevingen. Veel patiënten maken gebruik van hulpmiddelen of aanpassingen om hun zelfstandigheid te behouden.

Iedereen met het Wagner-syndroom heeft dezelfde klachten

De symptomen en ernst van het syndroom verschillen per patiënt, zelfs binnen dezelfde familie. Sommige mensen behouden een relatief goed zicht gedurende een groot deel van hun leven, terwijl anderen sneller een verslechtering ervaren.