Cohen-syndroom: Afwijkingen aan spieren en gezicht

Het Cohen-syndroom is een uiterst variabele erfelijke aandoening die wordt gekenmerkt door een verstandelijke beperking, verminderde spierspanning (hypotonie), obesitas, en afwijkingen aan het hoofd, het gezicht, de handen en de voeten. Deze aandoening is moeilijk te diagnosticeren vanwege de grote variëteit aan symptomen. Het syndroom is vernoemd naar Michael Cohen, die het in 1973 voor het eerst beschreef.

• Synoniemen Cohen-syndroom
• Epidemiologie van het Cohen-syndroom
• Oorzaken en erfelijkheid van het Cohen-syndroom
• Symptomen van het Cohen-syndroom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van het Cohen-syndroom
• Prognose van het Cohen-syndroom
• Complicaties van het Cohen-syndroom
• Preventie

Synoniemen Cohen-syndroom

Het Cohen-syndroom (CHS1, COH) staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Cervenka-syndroom hypotonie, obesitas, en prominente snijtanden
• Norio-syndroom obesitas-hypotonie syndroom
• Pepper-syndroom prominent snijtanden-obesitas-hypotonie syndroom

Epidemiologie van het Cohen-syndroom

De exacte incidentie van het Cohen-syndroom is niet goed gedocumenteerd, maar wereldwijd lijden vermoedelijk enkele honderden mensen aan deze aandoening. Het komt voor bij zowel mannen als vrouwen in gelijke mate. Het syndroom is oververtegenwoordigd in de Finse bevolking en in bepaalde Amish-, Griekse/mediterrane en Ierse gezinnen.

Oorzaken en erfelijkheid van het Cohen-syndroom

Mutaties in het VPS13B-gen (ook aangeduid als het COH1-gen) zijn verantwoordelijk voor het Cohen-syndroom. De overerving van deze aandoening volgt een autosomaal recessieve patroon. Dit betekent dat beide ouders drager zijn van één kopie van het gemuteerde gen, maar zelf geen symptomen vertonen. Voor een kind om het syndroom te ontwikkelen, moet het van beide ouders een gemuteerd gen erven.

Symptomen van het Cohen-syndroom

Het Cohen-syndroom is een erfelijke multisystemische aandoening die een reeks symptomen met zich meebrengt. De ernst en aard van de symptomen kunnen sterk variëren tussen individuen, zelfs binnen dezelfde familie. De symptomen kunnen al bij de geboorte zichtbaar zijn.

Gezicht De karakteristieke gelaatstrekken van het Cohen-syndroom zijn mogelijk niet onmiddellijk bij de geboorte waarneembaar. Kenmerken zijn onder meer een kleine schedelomtrek (microcefalie), een lage haarlijn, grote oren, dik haar en dikke wenkbrauwen, lange wimpers, afwijkend gevormde kaken, een hoge neusbrug, een bolvormige neustip, een glad of ingekort gebied tussen de neus en de bovenlip (filtrum), en een korte bovenlip met zichtbare snijtanden. Dit kan een open gehemelte simuleren.

Obesitas Baby’s met het Cohen-syndroom worden vaak geboren met een laag geboortegewicht en vertonen vaak voedingsproblemen. Naarmate ze ouder worden, ontwikkelen ze obesitas, voornamelijk rond de romp, terwijl armen en benen relatief slank blijven. Dit gewichtstoename kan beginnen in de late kindertijd en voortzetten in de adolescentie.

Ogen Typische oogaandoeningen bij patiënten met het Cohen-syndroom zijn scheefstaande ogen, progressieve bijziendheid (myopie), en netvliesdegeneratie (retinale dystrofie). Minder vaak worden gerapporteerd: hemeralopie (verminderd zicht bij fel licht), iris/retinale coloboom, microftalmie, nystagmus, optische atrofie, pigment chorioretinitis, retinitis pigmentosa (met nachtblindheid en tunnelzicht), en scheelzien (strabisme).

Verstandelijke en motorische handicap Patiënten met het Cohen-syndroom hebben vaak een matige tot ernstige verstandelijke beperking, met ontwikkelingsstoornissen die de motorische en spraak- en taalontwikkeling vertragen. Activiteiten zoals rollen, zitten en lopen ontwikkelen zich veel trager in vergelijking met leeftijdsgenoten. Er is ook sprake van een motorische achterstand die doorgaans stabiel blijft zonder significante verbetering in de loop der tijd.

Bijkomende symptomen Andere mogelijke symptomen zijn aanvallen, doofheid, hypermobiliteit (wat kan leiden tot pijn in gewrichten en spieren en vermoeidheid), een aangeboren laag aantal witte bloedcellen (neutropenie), een kort gestalte, en een overdreven vriendelijk gedrag. Smalle handen met lange vingers en smalle voeten met lange tenen zijn ook gerapporteerd.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek De diagnose van het Cohen-syndroom kan uitdagend zijn vanwege de grote variëteit aan symptomen. Een genetisch onderzoek is essentieel voor de definitieve diagnose.

Differentiële diagnose

Differentiële diagnoses voor het Cohen-syndroom kunnen onder andere de volgende syndromen omvatten:

• het Bardet-Biedl-syndroom
• het Prader-Willi-syndroom
• het cri-du-chat-syndroom
• het Alström-syndroom
• het Angelman-syndroom
• het syndroom van Williams
• het MOR-syndroom monosomie 1p36

Behandeling van het Cohen-syndroom

De ziekte kan niet worden genezen, maar een multidisciplinaire benadering kan helpen bij het beheren van de symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit. Een team van specialisten, waaronder een oogarts, fysiotherapeut, logopedist, orthodontist, en audioloog, werkt samen om de patiënt te ondersteunen. De oogarts voert jaarlijkse controles uit van het gezichtsvermogen van de patiënt bij een uitgebreid oogonderzoek.

Prognose van het Cohen-syndroom

De exacte impact van het Cohen-syndroom op de levensduur van een patiënt is niet volledig gedocumenteerd in de medische literatuur. Volgens Orphanet hebben patiënten met het Cohen-syndroom echter doorgaans een normale levensverwachting.

Complicaties van het Cohen-syndroom

Bij patiënten met het Cohen-syndroom kunnen verschillende complicaties optreden, afhankelijk van de ernst en de aard van de symptomen. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Oogcomplicaties: Progressieve bijziendheid (myopie) en netvliesdegeneratie (retinale dystrofie) kunnen leiden tot ernstig verminderd gezichtsvermogen. Pigment chorioretinitis en retinitis pigmentosa kunnen bijdragen aan visuele beperkingen en mogelijk leiden tot tunnelzicht en nachtblindheid.
• Motorische complicaties: Hypermobiliteit van de gewrichten kan leiden tot frequente gewrichtspijn en spierpijn, wat de mobiliteit verder kan beperken.
• Aanhoudende motorische achterstand kan de uitvoering van dagelijkse taken en activiteiten bemoeilijken.
• Spraak- en taalproblemen: Door een verstandelijke beperking en motorische achterstand kunnen spraak- en taalontwikkelingsproblemen ontstaan, wat de communicatie en sociale interactie beïnvloedt.
• Endocriene complicaties: Obesitas kan leiden tot bijkomende metabole problemen zoals diabetes type 2 en andere aandoeningen gerelateerd aan overgewicht.
• Immunologische complicaties: Een laag aantal witte bloedcellen (neutropenie) kan de patiënt kwetsbaar maken voor frequente infecties en ziekten.
• Gedrags- en emotionele problemen: Overdreven vriendelijk gedrag en andere gedragsveranderingen kunnen leiden tot sociale moeilijkheden en aanpassingsproblemen bij leeftijdsgenoten.

Preventie

Aangezien het Cohen-syndroom een erfelijke aandoening is die wordt veroorzaakt door genetische mutaties, is er geen bekende manier om het te voorkomen. Voorparen via genetische expertise kan echter nuttig zijn voor paren met een familiegeschiedenis van het syndroom of voor wie het risico op erfelijke aandoeningen hoger is.