Taeniasis: Darminfectie door lintwormen in niet gaar vlees

Taeniasis is een darminfectie veroorzaakt door parasieten die zich in onvoldoende verhit varkensvlees of rundvlees bevinden. In het lichaam van een besmette patiënt groeien ze uit tot volwassen lintwormen. Meestal vertoont de patiënt geen of slechts milde symptomen met betrekking tot de spijsvertering, maar sommige lintwormen veroorzaken mogelijk ernstige neurologische problemen bij de patiënt. De ziekte valt wel goed te behandelen met medicatie, waardoor de prognose veelal goed is.

• Synoniemen soorten taeniasis
• Epidemiologie darminfectie door lintwormen
• Oorzaken en soorten: Besmetting door het eten van niet gaar vlees
• Symptomen: Spijsvertering, cysticercose
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose taeniasis
• Complicaties taeniasis: mogelijk neurocysticercose (zenuwstelsel)
• Preventie infectieziekte

Synoniemen soorten taeniasis

De soorten taeniasis zijn gekend onder deze synoniemen:

• runderlintworm
• rundsvleeslintworm
• rundvleeslintworm
• varkenslintworm

Epidemiologie darminfectie door lintwormen

De infectie treedt voornamelijk op in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Neurocysticercose, een complicatie van de infectie in het centrale zenuwstelsel, is de meest voorkomende vermijdbare oorzaak van epilepsie in de wereld. Naar schatting lijden 30% van alle epilepsiepatiënten in Afrika en Azië aan neurocysticercose. Patiënten met hiv, aids of suikerziekte (diabetes mellitus) lopen meer kans op taeniasis. Maar ook patiënten die reeds een orgaantransplantatie hebben ondergaan of chemotherapie hebben gekregen, zijn vaker getroffen. Bij deze doelgroepen is het immuunsysteem veelal verzwakt. Patiënten van alle leeftijden zijn getroffen. Voorts zijn mannen en vrouwen in gelijke aantallen getroffen. Tot slot kent taeniasis geen raciale voorliefde.

Oorzaken en soorten: Besmetting door het eten van niet gaar vlees

Besmetting en overdracht

De oorzaak van de darminfectie is het eten van niet gaar varkensvlees of rundvlees waarin zich cysten (cysticerci, vinnen) van lintwormen bevinden. Besmette patiënten die zich ontlasten in open gebieden, verspreiden de lintwormeieren via de ontlasting. De besmetting (overdracht) met de eieren is bijgevolg eveneens op te lopen door inname van besmet voedsel of water, of als gevolg van een slechte hygiëne. De lintwormen leven na opname in de dunne darm. In het lichaam ontwikkelen de eitjes zich tot larven en migreren ze mogelijk verder door de spieren, de huid, de ogen en het centrale zenuwstelsel. Wanneer deze het centrale zenuwstelsel binnengaan, veroorzaken ze neurologische symptomen (neurocysticercose) zoals epileptische aanvallen.

Soorten

De varkensvleeslintworm is gekend als Taenia solium. Deze komt het vaakst voor en rijpt mogelijk tot een lengte van twee tot zeven meter. Taenia saginata nestelt zich in rundvlees (rundsvleeslintworm). De volwassen lengte is meestal minder dan vijf meter maar een lengte van vijfentwintig meter is reeds gerapporteerd. Daarnaast is in Azië de lintworm Taenia asiatica bekend. Deze is meestal te vinden in de Republiek Korea, China, Taiwan, Indonesië en Thailand. Hierover is in de geraadpleegde bronnen geen bijkomende informatie gevonden. Het is in de gevonden literatuur eveneens onduidelijk of deze Aziatische lintworm in staat is om het zenuwstelsel aan te tasten (cysticercose), wat wel het geval is bij de varkenslintworm maar niet bij de rundslintworm.

Symptomen: Spijsvertering, cysticercose

Gemeenschappelijke symptomen

Sommige patiënten zijn gedurende lange tijd (soms zelfs jaren) asymptomatisch. Bij andere patiënten treden na ongeveer vijf tot veertien weken nadat hij de cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) heeft opgenomen via vlees, vrij milde en niet-specifieke symptomen op. De lintworm is op dat moment volledig ontwikkeld in de darm. De lintwormen veroorzaken dan problemen met de spijsvertering waardoor de patiënt zich presenteert met buikpijn, diarree of verstopping, verlies van eetlust, gewichtsverlies, duizeligheid, zwakte, misselijkheid en maagklachten. Soms heeft een patiënt eveneens irritatie op het perianale gebied (pruritus ani). Wormsegmenten en eieren verlaten namelijk via de ontlasting het lichaam.

Cysticercose: Complicatie bij varkensvleeslintworm

Wanneer de lintworm (enkel de varkensvleeslintworm) zich verspreidt naar het centraal zenuwstelsel, zijn de symptomen erger en treedt cysticercose (neurocysticercose) op. De patiënt heeft hierbij ernstige, chronische hoofdpijn, een waterhoofd (te veel hersen- en ruggenmergvocht in de schedel), meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek), convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn) en epileptische aanvallen die mogelijk leiden tot de dood. Ook treedt mogelijk blindheid en dementie op.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek, onontbeerlijk. Hij merkt tevens de zichtbare symptomen op bij de patiënt. Het meest zichtbare symptoom van taeniasis is de actieve passage van proglottiden (lintwormsegmenten) via de anus en in de ontlasting.

Diagnostisch onderzoek

Verdere onderzoeken zijn nodig om taeniasis te diagnosticeren. Zo voert de arts een onderzoek uit van de ontlasting van de patiënt waarin zich lintwormeieren bevinden. Het is vooral belangrijk om te weten met welk soort lintworm besmet is. T. solium (varkensvleeslintworm) veroorzaakt namelijk cysticercose waardoor een snelle behandeling vereist is. Ook een volledig bloedonderzoek is soms vereist.

Differentiële diagnose

De arts verwart taeniasis vaak met volgende aandoeningen: appendicitis (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm), aseptische of bacteriële meningitis, cholecystitis (ontsteking van galblaas met buikpijn, koorts en misselijkheid), een darmobstructie (verstopping in darm met buikpijn en braken), encefalitis (hersenontsteking), gnathostomiasis en tuberculose.

Behandeling

De behandeling varieert per patiënt en hangt af van het aantal, de grootte, de locatie en het ontwikkelingsstadium van de cysten, en de ernst en uitgebreidheid van de klinische symptomen. Taenaisis valt te behandelen met medicatie (praziquantel of niclosamide) die de patiënt oraal inneemt. In medische termen is worm dodende medicatie gekend als “anthelmintica”. Deze medicatie verlamt de wormen en op deze manier is het lichaam in staat om de infectie te bestrijden en de wormen uit te scheiden. Wel is de arts best voorzichtig met het voorschrijven de medicatie daar dit mogelijk leidt tot infecties. De arts behandelt neurocysticercose met corticosteroïden en/of anti-epileptica en eventueel chirurgie.

Prognose taeniasis

Dankzij een snelle behandeling herstellen de meeste patiënten zeer goed van deze darminfectie.

Complicaties taeniasis: mogelijk neurocysticercose (zenuwstelsel)

De infectie leidt mogelijk tot een darmobstructie waarvoor een operatie nodig is. Ook verspreidt de lintworm zich mogelijk naar andere lichaamsdelen zoals het hart, het oog of de hersenen (cysticercose). Aanvallen of infecties in het zenuwstelsel komen hierbij mogelijk voor.

Preventie infectieziekte

Mensen gebruiken best een voedingsthermometer waarbij ze er voor zorgen om hele stukken vlees op minstens 63°C te koken. Voor gehakt is dat minstens 71°C. Daarnaast is een goede (hand)hygiëne waaronder vereist om de lintworminfectie of de verspreiding ervan te voorkomen.