Ziekte van Parkinson: het verschil tussen mannen en vrouwen

De ziekte van Parkinson is een hersenziekte die tot uiting komt in verschillende symptomen, patiënten hebben uiteenlopende klachten en de ziekte is erg complex. Bij elke patiënt zijn de verschijnselen anders. Een deel van de problemen wordt veroorzaakt door een dopaminetekort, door het afsterven van de zwarte kernen in de hersenen die dopamine produceren, maar een duidelijke oorzaak is nog niet gevonden. Er worden meer mannen gediagnosticeerd met de ziekte van Parkinson, bijna twee mannen tegenover één vrouw. Gewoonlijk is er een psychologische reden voor een verschil in een ziekte bij mannen en vrouwen. Hoe beschermt het feit dat je een vrouw bent je tegen de ziekte van Parkinson? Ervaren mannen en vrouwen de symptomen van de ziekte van Parkinson anders?

De eerste symptomen

Vrouwen ontwikkelen minder vaak Parkinson en als ze de ziekte wel krijgen is de gemiddelde leeftijd waarop de eerste symptomen tot uiting komen twee jaar hoger dan de gemiddelde leeftijd waarop mannen de eerste symptomen krijgen. Als vrouwen gediagnosticeerd worden met Parkinson is een tremor (het voortdurend beven van één of meerdere lichaamsdelen) vaak het meest aanwezige symptoom. Het eerste symptoom bij mannen is meestal langzaam of stijf bewegen. De vorm van Parkinson waarbij de tremor het meest aanwezige symptoom is wordt vaak geassocieerd met een langzamere progressie van de ziekte en een hogere kwaliteit van leven. Opmerkelijk is dat vrouwen aangeven minder tevreden te zijn met hun kwaliteit van leven, zelfs als ze dezelfde symptomen hebben als de mannen.

Behandeling

Vrouwen worden minder vaak en later in het ziekteproces geopereerd omdat zij dit over het algemeen langer uitstellen dan mannen, hun symptomen zijn erger tegen de tijd dat ze een operatie ondergaan. De verbeteringen na een operatie zijn over het algemeen niet zo groot als bij mannen, waar dit aan ligt is nog niet bekend maar hierdoor wordt er zowel door de artsen als door de patiënten minder snel voor een operatie gekozen.

Medicijnen om de symptomen te onderdrukken hebben bij vrouwen vaak een andere uitwerking dan bij mannen. Door een over het algemeen lager lichaamsgewicht worden vrouwen blootgesteld aan een hogere dosis medicijnen en dit kan een probleem zijn bij levodopa, één van de meest gebruikte medicijnen bij de behandeling van Parkinson. Deze hogere blootstelling kan resulteren in een groter aantal negatieve bijwerkingen zoals dyskinesie (onwillekeurige bewegingen).

Omgaan met Parkinson

Mannen en vrouwen hebben vaak een andere reactie als je ze vraagt naar hun ervaringen over het leven met Parkinson. Vrouwen met de ziekte hebben meer kans om een depressie te ontwikkelen dan mannen, daarom krijgen ze vaker antidepressiva voorgeschreven. Mannen hebben vaker last van gedragsproblemen en agressie, ze hebben een groter risico om verward te worden en een groter risico om gewelddadig of onwenselijk gedrag te vertonen. Om de problemen met het gedrag te behandelen worden er daarom bij mannen vaker medicijnen tegen psychose voorgeschreven.

Reactie van het lichaam

Parkinson kan invloed hebben op de mentale gesteldheid en gevoelens maar ook op de controle over de spieren. Er is bewijs dat mannen en vrouwen verschillend reageren op de ziekte. Mannen zijn bijvoorbeeld beter in staat om hun ruimtelijke oriëntatie te behouden en vrouwen behouden het spraakvermogen langer. Deze symptomen worden niet alleen beïnvloed door geslacht maar ook door de "kant" waar de symptomen van de ziekte zich uiten. Of de ziekte zich in het begin aan de linkerkant of aan de rechterkant manifesteert laat zien welke kant van de hersenen het grootste dopaminetekort heeft. Verschillende functies van het lichaam, zoals de ruimtelijke oriëntatie, worden meer dominant aangestuurd door een specifieke kant van de hersenen.

Het interpreteren van emotie

Stijfheid door Parkinson kan ervoor zorgen dat de spieren in het gezicht "bevriezen". Het heeft tot gevolg dat er een maskergelaat ontstaat, er is geen uitdrukking meer in het gezicht. Parkinsonpatiënten kunnen daardoor moeilijkheden hebben met het tonen van emotie met hun gezicht en ze kunnen tevens moeilijkheden krijgen om de gelaatsuitdrukking van andere mensen te interpreteren. Zowel mannen als vrouwen kunnen moeite hebben om angst en verrassing te interpreteren. Mannen hebben meer kans om hun vermogen om angst te herkennen te verliezen en vrouwen vinden het vaak erger dan mannen dat ze emoties minder goed kunnen interpreteren. Alle patiënten kunnen baat hebben bij spraak- en fysiotherapie om te helpen met deze symptomen.

Verschillen in slaap

Rapid eye movement behavior disorder (RBD) is een afwijking in de slaap die voorkomt tijdens de cyclus van de remslaap. Normaal heeft iemand geen spierspanning gedurende de slaap en beweegt iemand niet maar bij RBD beweegt de persoon de ledematen en lijkt de persoon wakker. RBD komt niet veel voor maar komt vaker voor bij mensen met een neurodegeneratieve aandoening. Ongeveer 15 procent van de patiënten met Parkinson heeft last van RBD. Bij mannen komt dit vaker voor dan bij vrouwen.

Bescherming door oestrogeen

Waarom zijn er verschillen in symptomen tussen mannen en vrouwen? Het lijkt erop dat oestrogeen de vrouwen beschermt tegen de progressie van de ziekte. Een vrouw die later in de menopauze komt of meer kinderen heeft gekregen heeft meer kans dat de eerste symptomen later aanwezig zijn. Dit wijst er beide op dat de blootstelling aan oestrogeen tijdens het hele leven invloed heeft. Wat anno 2016 nog onbekend is, is waarom oestrogeen dit effect heeft. Vrouwen hebben meer dopamine in de belangrijke delen van de hersenen, er wordt gedacht dat oestrogeen misschien acteert als een beschermer van deze dopamine.