Veelvoorkomende fobieën

Iedereen heeft wel iets waarbij hij of zij zich niet helemaal op zijn gemak voelt. Angst is een normaal menselijk verschijnsel zonder welke we waarschijnlijk niet zo lang zouden leven als we dat nu doen. Stel je eens voor dat je helemaal geen angst zou kennen. Je zou veel eerder ongelukken krijgen in het verkeer, omdat je toch niet bang bent dat er opeens een vrachtwagen om de hoek komt zeilen. Een gezonde hoeveelheid angst is een mechanisme in de mens dat ons beschermt tegen van alles en nog wat, zoals bijvoorbeeld tegen de banden van de vrachtwagen. Soms slaat deze angst echter over in een fobie waarbij het mogelijke gevaar niet in verhouding staat tot de angstgevoelens die de persoon voelt. Deze fobieën zijn volkomen irrationeel en erg hardnekkig. Een aantal fobieën komen vaak voor bij mensen.

Arachnofobie

Dit is ongetwijfeld een van de meest voorkomende fobieën, de angst voor spinnen. Natuurlijk, het is volkomen normaal dat je er niet om staat te springen een tiental van deze achtpotige diertjes over je heen te hebben kruipen, maar het komt vaak genoeg voor dat mensen al helemaal in paniek raken als ze een doodgewone huisspin aan het plafond zien hangen.

Vooral in Europa hebben mensen last van een fobie voor spinnen. Ongeveer 55% van de Westerse vrouwen en 18% procent van de Westerse mannen ervaren angstgevoelens als ze in aanraking komen met spinnen. Sommige studies kwamen tot de conclusie dat de Europese angst voor spinnen is ontstaan ergens rond de Middeleeuwen, waar Europeanen de spin ervan verdachten de oorzaak te zijn voor de Zwarte Dood. Het is namelijk niet in veel culturen gebruikelijk dat mensen zo'n grote angst hebben voor spinnen. In sommige niet-Europese landen wordt de spin zelfs als een symbool van geluksbrenger en wijsheid.

Een andere theorie is, volgens de onderzoeker Rakison, dat de angst voor spinnen en andere kruiperige diertjes aangeboren is, vooral bij vrouwen, omdat vrouwen in tegenstelling tot mannen maar een beperkt aantal kinderen kunnen verwekken en er daarom extra op gebrand zijn dat hun kinderen niet komen te overlijden door mogelijk giftige insecten.

Claustrofobie

Claustrofobie komt van het Latijnse woord "claustrum", wat gesloten ruimte betekent. Claustrofobie is dan ook de angst voor kleine ruimtes. Dit is een angst die door veel mensen gedeeld wordt. Mensen met claustrofobie voelen zich in kleine ruimtes vaak opgesloten en benauwd. Ze kunnen dan in paniek raken, rillingen krijgen, zweten, naar adem happen en zelfs hyperventileren. Gelukkig is deze fobie goed te behandelen met praktische gedragstherapie.

Xenofobie

Xenofobie, de vreemdelingenangst, is een fobie die gedurende de hele geschiedenis van de mensheid naar voren komt. Dit komt mede door het feit dat de mensheid nooit echt een eenheid is geweest. Altijd zijn er verschillen in afkomst, voorkeuren, gewoonten, die de ander als vreemd en ongewoon doen overkomen. Het is de angst voor het onbekende dat bij veel mensen al bij voorbaat weerstand oproept, zo ook bij xenofobie. Ook de honderden oorlogen die de mensheid gekend heeft en nog steeds kent heeft een wig geslagen tussen verschillende groepen. Vele generaties worden deze oorlogen en verschillen benadrukt en aangehaald, tot op het moment dat een persoon die zelf nooit last heeft gehad van bepaalde groepen alsnog met wantrouwen naar bepaalde bevolkingsgroepen kijkt. Xenofobie wordt vaak niet herkend of erkend, omdat het zich verschuilt achter de term patriottisme. Het hebben van een irrationele angst voor of haat tegen vreemdelingen; deze vreemdelingenangst hoeft zich dus niet alleen te richten op immigranten, maar kan zich op alles richten wat "anders" is en wat we niet gewend zijn. Denk bijvoorbeeld aan mensen met een andere seksuele geaardheid, geloofsovertuiging of met een andere taal. Dit kan een gevolg zijn van trauma's of een gevolg van de opvoeding die de persoon genoten heeft. Als hij of zij namelijk is opgegroeid in een milieu waar met argusogen naar vreemdelingen gekeken werd, zit de kans erin dat de persoon in kwestie deze gewoonte overneemt.

Acrofobie

Een andere vaak voorkomende fobie is de acrofobie, oftewel hoogtevrees. Iedere mens heeft wel een gezonde portie hoogtevrees in zich die hem of haar ervan weerhoudt domme of gevaarlijke dingen te doen. Bij sommige mensen slaat deze angst echter door en deze angststoornis noemen we dan hoogtevrees. Er zijn twee verschillende soorten hoogtevrees:

Cognitieve hoogtevrees

Dit is de hoogtevrees die je ervaart als je bovenop een hoog gebouw staat en je allerlei vervelende dingen gaat indenken als wat er zou gebeuren als je ervan af valt en het gevoel hebt de controle over je lichaam te verliezen. Ook kan je bijvoorbeeld indenken dat het gebouw waarop je staat niet veilig is en kan omvallen. Deze denkbeelden leiden tot de cognitieve hoogtevrees.

Optische hoogtevrees

Optische hoogtevrees is de hoogtevrees die personen ervaren als ze bijvoorbeeld uit een raam naar beneden kijken of gewoon op een gebouw staan en om zich heen kijken. Bij deze hoogtevrees is geen gedachte nodig om de fobie in werking te zetten. Het visuele aspect van zich hoog boven de grond bevinden is al genoeg om de alarmbellen te laten slaan. De tegenhanger van acrofobie is de bathofobie, de dieptevrees, die vaak onder water ervaren wordt.

Aviofobie

Als je wel eens in een vliegtuig hebt gezeten en een medepassagier had die vooral tijdens het opstijgen verkrampt met zijn handen in zijn passagiersstoel kneep en ongecontroleerd begon te zweten of kortademigheid vertoonde, dan zit de kans erin dat deze persoon aviofobie had, oftewel vliegangst. Vliegangst is een fobie die vaak samen gaat met andere fobieën als bijvoorbeeld acrofobie en claustrofobie. Ook kan het voortkomen uit een traumatische ervaring met vliegen, turbulentie, of gewoonweg doordat de passagier niet op de hoogte is van hoe het vliegtuig werkt en daarom nerveus wordt.

Necrofobie

Necrofobie is de abnormaal grote angst voor de dood en voor dingen die met de dood te maken hebben. Necrofobie kan ontstaan uit traumatische ervaringen, bijvoorbeeld als de persoon een dood familielid heeft gezien, of een halfverteerd organisme en deze maar niet uit zijn gedachten kan bannen. Net als bij vele fobieën manifesteren hier ook weer symptomen als zweterigheid, verhoogde hartslag en ademnood.

Sociale fobie

Wat zouden de mensen van me denken? Zouden ze wel aardig tegen me zijn? Dit zij voorbeelden die veel mensen waarschijnlijk zullen herkennen. De sociale keuring, het hopen dat mensen aardig tegen je zijn en jou ook aardig vinden. Dit lijkt een normaal verschijnsel van de onschuldige onzekerheid waar veel mensen mee te kampen hebben, maar in feite kan het zijn dat deze personen een sociale fobie hebben. Natuurlijk, er zijn verschillende gradaties, maar de essentie van de sociale fobie is dat je bang bent om kritisch bekeken of afgewezen te worden. Hoeveel mensen vinden het wel niet verschrikkelijk om voor een publiek te presenteren, puur omdat ze onzeker zijn over hoe ze ontvangen zullen worden? Je zou kunnen zeggen dat deze mensen allemaal een lichte vorm hebben van sociale fobie. Als deze angst voor mensen en bijeenkomsten echter doorslaat tot op het niveau dat je sociale situaties vermijdt om zo maar de stress te verminderen, dan is er wel degelijk een probleem. Sommige mensen ervaren zelfs al stressgevoelens als de telefoon gaat of als ze boodschappen doen. In zulke gevallen is het aan te raden contact op te nemen met een gedragstherapeut, omdat sociale fobie de persoon in dit geval elke sociale situatie uit de weg laat gaan waardoor eenzaamheid kan ontstaan.