Ziekte van Krabbe: Neurodegeneratieve aandoening

De ziekte van Krabbe is een van de meest ernstige en dodelijke ziekten ter wereld. Bij deze neurodegeneratieve aandoening gaat de functie van het zenuwstelsel langzaam achteruit. Dit is het gevolg van een tekort van het enzym galactosylceramidase, waardoor myeline niet meer (voldoende) aanwezig is in de hersenen en het zenuwstelsel. Myeline is de beschermende laag rond bepaalde zenuwcellen die de snelle overdracht van zenuwimpulsen verzekert. De symptomen presenteren zich meestal in de babytijd. Af en toe ontwikkelen ook oudere kinderen of volwassenen de ziekte. Een ondersteunende en symptomatische behandeling is nodig voor deze erfelijke niet te genezen aandoening. De vooruitzichten zijn zeer variabel, maar meestal is de prognose slechter voor kinderen waarbij de ziekte op erg jonge leeftijd ontstaat. De ziekte werd voor het eerst beschreven door de Deense neuroloog Knud Haraldsen Krabbe in 1916.

• Synoniemen ziekte van Krabbe
• Epidemiologie neurodegeneratieve aandoening
• Oorzaken en erfelijkheid
• Risicofactoren
• Symptomen van ontbreken van myeline
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen en therapieën
• Ondersteunende zorg en palliatie
• Prognose van kinderen is slecht
• Complicaties
• Preventie van de ziekte van Krabbe

Synoniemen ziekte van Krabbe

De ziekte van Krabbe (GCL, GLD) is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• diffuse globoid Lichaamssclerose
• galactosylceramidase Deficiëntie Ziekte
• galactosylceramide lipidose
• galactosylcerebrosidase deficiëntie
• galactosylsphingosine lipidose
• GALC deficiëntie
• globoïd cel leukodystrofie
• psychosine lipidose

Epidemiologie neurodegeneratieve aandoening

De ziekte van Krabbe treft wereldwijd ongeveer 1 op 100.000 personen. Anno augustus 2024 blijven de cijfers stabiel, met hogere incidenties in bepaalde etnische groepen zoals mensen van Scandinavische en Druze-afkomst.

Oorzaken en erfelijkheid

Genmutatie

Mutaties (wijzigingen) in het GALC-gen leiden tot de ziekte van Krabbe. Deze mutaties veroorzaken een tekort van het enzym galactosylceramidase. Hierdoor verliest de patiënt progressief myeline, een bedekkend omhulsel van veel zenuwen. Zenuwen in de hersenen en andere delen van het lichaam werken niet goed wanneer myeline niet meer aanwezig is. Door het verlies van myeline komen allerlei symptomen van de ziekte van Krabbe tot uiting.

Overervingspatroon

De ziekte van Krabbe heeft een autosomaal recessief overervingspatroon. Om de ziekteverschijnselen tot uiting te laten komen, heeft de patiënt van elke ouder een gemuteerd gen nodig. Meestal vertonen de betrokken ouders van een patiënt met de ziekte van Krabbe geen ziektesymptomen.

Risicofactoren

Er zijn geen bekende omgevingsfactoren die bijdragen aan het risico op de ziekte van Krabbe. Het belangrijkste risicofactor is het hebben van een familiegeschiedenis van de aandoening, aangezien de ziekte genetisch wordt overgeërfd.

Symptomen van ontbreken van myeline

Baby's en erg jonge kinderen

De symptomen van de ziekte van Krabbe beginnen bij ongeveer 90-95% van de patiënten vóór de leeftijd van één jaar (de infantiele vorm). Extreme prikkelbaarheid, een gevoeligheid voor harde geluiden, een daling in alertheid, spierzwakte met als gevolg een verlies van controle over het hoofd, frequent braken, voedingsproblemen, onverklaarbare huilbuien, episodes van koorts zonder de aanwezigheid van een infectie, een stijve houding (spasticiteit), en een vertraagde geestelijke en lichamelijke ontwikkeling zijn de eerste symptomen van de ziekte. Naarmate de ziekte vordert, verzwakken de spieren nog meer, waardoor de patiënt niet meer in staat is om te bewegen, te kauwen, te slikken en te ademen. Daarnaast verliezen de getroffen patiënten het gezichts- en gehoorvermogen en ervaren ze epileptische aanvallen.

Oudere kinderen en volwassenen

Minder vaak ontwikkelen de symptomen zich pas in de adolescentie of volwassenheid. Hierbij vormen de visuele problemen, een verminderde handfunctie door afwijkingen aan de duim, spierzwakte, een daling van de denkfunctie en problemen bij het lopen (ataxie) meestal de eerste symptomen. Niettemin zijn erg veel variaties mogelijk tussen de betrokken patiënten en vertoont ook niet elke patiënt met de ziekte van Krabbe dezelfde symptomen. Af en toe ervaren patiënten zelfs enkel spierzwakte en hebben ze geen andere noemenswaardige symptomen van de ziekte.

Alarmsymptomen

Bij de ziekte van Krabbe zijn ernstige prikkelbaarheid, een snelle achteruitgang van de neurologische functies, en verlies van gezichtsvermogen en gehoor alarmsymptomen. Deze signalen duiden vaak op een snelle progressie van de ziekte en vereisen onmiddellijk medisch ingrijpen.

Diagnose en onderzoeken

Een bloedonderzoek is nodig waarbij de arts het aantal GALC-enzymen meet. Wanneer deze zeer laag of volledig afwezig zijn, duidt dit mogelijk op de ziekte van Krabbe. Beeldvormende onderzoeken zijn nodig om de omvang van het verlies van myeline te identificeren. Dit is mogelijk met een MRI-scan of een CT-scan. Daarnaast is een zenuwgeleidingsonderzoek aanbevolen, waaruit blijkt dat de zenuwgeleiding langzamer is bij patiënten met de ziekte van Krabbe. De ziekte van Krabbe is te bevestigen aan de hand van een genetisch onderzoek. Het specifieke type van de mutatie is belangrijk om het verloop van de ziekte in te schatten.

Behandeling via medicijnen en therapieën

De ziekte van Krabbe is niet te genezen. Maar medicijnen en therapieën verlichten de symptomen en verhogen de kwaliteit van leven. Zo zijn anticonvulsiva-geneesmiddelen beschikbaar om de epileptische aanvallen onder controle te krijgen. Andere medicijnen verminderen de spasticiteit en prikkelbaarheid. Ook fysiotherapie is voorhanden voor het controleren van de spieren. Ergotherapie is nuttig om te helpen bij de activiteiten van het dagelijks leven (vooral bij oudere kinderen). Mogelijk plaatst de arts nog een maagsonde zodat het eten makkelijker verloopt. Oudere kinderen met milde symptomen of pasgeborenen zonder symptomen die wel met de ziekte zijn gediagnosticeerd, komen soms in aanmerking voor een stamceltransplantatie. De ziekteprogressie is hierdoor minder snel, maar de patiënten vertonen nog wel steeds aanzienlijke symptomen.

Ondersteunende zorg en palliatie

Naast medicamenteuze behandeling is ondersteunende zorg cruciaal voor patiënten met de ziekte van Krabbe. Dit omvat voedingsondersteuning, ademhalingshulp en pijnbestrijding. In de latere stadia van de ziekte is palliatieve zorg essentieel om het lijden te verlichten en de kwaliteit van leven zo veel mogelijk te behouden.

Prognose van kinderen is slecht

Wanneer patiënten voor éénjarige leeftijd symptomen ontwikkelen, komen ze in de meeste gevallen voor tweejarige leeftijd te overlijden. Wanneer de symptomen pas tot uiting komen bij oudere kinderen en volwassen, zijn de vooruitzichten een beetje beter. Zij komen meestal tussen de twee en zeven jaar na de diagnose te overlijden.

Complicaties

Infecties en ademhalingsproblemen ontwikkelen zich bij kinderen met een gevorderd stadium van de ziekte van Krabbe. In de latere stadia van de ziekte zijn kinderen gekluisterd aan het bed en bevinden ze zich uiteindelijk in een vegetatieve toestand. De meeste patiënten die de ziekte van Krabbe voor éénjarige leeftijd ontwikkelen, sterven voor de leeftijd van twee jaar als gevolg van ademhalingsproblemen of complicaties van immobiliteit en een sterk verminderde spierspanning.

Preventie van de ziekte van Krabbe

Er is momenteel geen manier om de ziekte van Krabbe te voorkomen. Genetische expertise wordt aanbevolen voor ouders met een familiegeschiedenis van de ziekte om het risico op overdracht aan toekomstige kinderen te beoordelen. Prenatale tests kunnen ook worden uitgevoerd om te bepalen of een foetus de ziekte van Krabbe heeft geërfd.