Biliaire pancreatitis – alveesklierontsteking door galstenen

Bijna iedereen heeft galstenen en veelal kunnen die niet veel kwaad. Soms gaan ze echter op een plekje zitten waar ze juist erg veel kwaad doen. De galwegen kunnen ontstoken raken en ook de alvleesklier kan ontsteken als gevolg van de afsluiting van de galweg door een galsteen. In dat geval spreekt men van een biliaire pancreatitis, een alvleesklierontsteking die veroorzaakt wordt door een galsteen. Het is een gevreesde ontsteking die erg pijnlijk is en levensbedreigend kan zijn.

Alvleesklierontsteking door een galsteen

• Alvleesklier of pancreas
• Hormonen insuline en glucagon
• Alvleesklierontsteking of pancreatitis
• Biliaire pancreatitis
• Necrotiserende pancreatitis
• Wat merk je van een alvleesklierontsteking?
• Hoe wordt de alvleesklierontsteking behandeld?

Alvleesklier of pancreas

De alvleesklier of pancreas is een orgaan dat in de bovenbuik zit, onder de lever en achter de maag. Het is een klier van ongeveer 12 tot 15 centimeter lang en 1 tot 3 centimeter dik. De alvleesklier is langgerekt en heeft een kop, een lijf en een staart.

Het is een onmisbaar orgaan dat stoffen afscheidt die nodig zijn voor de spijsvertering en de suikerspiegel in het bloed. De alvleesklier is verbonden met de twaalfvingerige darm. In medisch jargon heet de alvleesklier pancreas en hij wordt in de wandelgangen ook wel buikspeekselklier genoemd. De klier produceert pancreassap dat via een buis in de darmen terechtkomt. Dagelijks wordt er zo’n 1,2 liter sap gemaakt, waar enzymen in zitten die een rol spelen bij de spijsvertering en het opnemen van voedingsstoffen in het lichaam.

Hormonen insuline en glucagon

De klier maakt ook de hormonen insuline en glucagon, die aan het bloed worden afgegeven. De twee hormonen zorgen dat de bloedsuikerspiegel in evenwicht blijft. Insuline verlaagt de suikerspiegel en glucagon zorgt juist voor een stijging van de suikerspiegel in het bloed. Door een ziekte van de alvleesklier raakt het evenwicht verstoord en kun je suikerziekte krijgen. Die kan van tijdelijke of blijvende aard zijn, afhankelijk van de mate waarin de alvleesklier herstelt en zijn taak weer oppakt.

Alvleesklierontsteking of pancreatitis

De alvleesklier kan door verschillende oorzaken ontstoken raken. Meestal zijn galstenen de boosdoeners. In dat geval spreken we van biliaire pancreatitis. Bij ongeveer een kwart van de gevallen is overmatig alcoholgebruik de oorzaak. Bij de rest is er een andere oorzaak in het spel of is het onbekend waardoor de alvleesklier ontstoken is geraakt. Pancreatitis kan zonder geneesmiddelen binnen 5 tot 10 dagen genezen. Soms ontwikkelt zich een ernstige vorm van pancreatitis, waarbij alvleesklierweefsel afsterft. Dan is er sprake van necrotiserende pancreatitis en dat is een zeer gevaarlijke aandoening.

Biliaire pancreatitis

Als er een galsteen in de galweg is blijven steken kan de alvleesklier ontstoken raken. De alvleesklier kan zijn sap niet kwijt door de blokkade van de galweg en de galblaas kan zijn gal niet kwijt. De galweg en de alvleesklier kunnen hierdoor ontstoken raken. De steen die de blokkade veroorzaakt kan worden verwijderd met een endoscoop, een flexibele buis met een minuscule camera, die via de mond naar de toegang tot de twaalfvingerige darm wordt geleid. Soms verdwijnt de steen uit zichzelf en schiet hij door de uitmonding van de galgang in de darm en verlaat het lichaam via de ontlasting.

Necrotiserende pancreatitis

Een gevaarlijke vorm van pancreatitis is necrotiserende pancreatitis. Bij deze vorm sterven er cellen van de alvleesklier of van het vet rondom de klier af. Dit afsterven heet necrose en als dit optreedt kan er zich een bacterie in het afgestorven weefsel nestelen. Dat is een zeer gevaarlijke complicatie. Bij de alvleesklier kan een holte ontstaan die zich vult met alvleeskliersappen. Dit wordt een vochtcollectie genoemd, die in de helft van de gevallen vanzelf verdwijnt. Het gevaarlijke van de vochtcollectie is dat deze ook kan ontsteken. De necrotiserende pancreatitis gaat gepaard met veel pijn en kan een maandenlange ziekenhuisopname inhouden. Ongeveer een kwart van de mensen met necrotiserende pancreatitis overleeft de ziekte niet.

Wat merk je van een alvleesklierontsteking?

Een alvleesklierontsteking laat zich voelen door een hevige buikpijn die kan uitstralen naar de rug, linkerzij en linkerschouder. De patiënt heeft de neiging om voorovergebogen te gaan zitten en de knieën tegen de borst te drukken. Er kan geelzucht ontstaan doordat de galblaas de gal niet meer kwijt kan via de afgesloten galweg. De ophoping van bilirubine, de galvloeistof, kleurt de huid en het oogwit geel.

Hoe wordt de alvleesklierontsteking behandeld?

Vanwege de complexiteit van de kwaal is vaak een multidisciplinair team betrokken bij de behandeling. Voor de pijn worden pijnstillers gegeven en de behandeling is er eerst en vooral op gericht om complicaties te voorkomen. Zodra het kan wordt de oorzaak van de ontsteking weggenomen: de galstenen worden verwijderd.

De eerste dagen mag de patiënt niet gewoon eten. Er wordt een infuus aangebracht voor het toedienen van vocht en een sonde voor het toedienen van sondevoeding. Zodra het kan, meestal na een paar weken, kan voorzichtig worden begonnen met gewoon eten.

Bij een tiende van de patiënten ontstaat een chronische alvleesklierontsteking. Bij de meeste patiënten wordt geen antibiotica voorgeschreven. Bij een klein aantal gevallen is dat wel nodig, maar de meesten genezen zonder medicijnen.

Lees verder

• Galstenen in de galblaas - cholesterol en pigment
• Galstenen, galaanval en galblaasoperatie
• Gal - bitter spijsverteringssap uit de lever
• Laparoscopische galblaasoperatie – kijkoperatie