Operatieve behandeling van gewrichten bij gewrichtsklachten

Onze gewrichten kunnen door verschillende aandoeningen zodanig aangetast worden dat er blijvende schade ontstaat aan de gewrichten. Pijn en stijfheid zijn dan veel voorkomende klachten bij gewrichtsaandoeningen. Als er sprake is van een gewrichtsaandoening, zal de huisarts op de eerste plaats u medicijnen geven om de klachten hiervan te verminderen en om verdere schade aan gewrichten te voorkomen. Maar soms helpen medicijnen niet meer genoeg en kunnen andere behandelingen, zoals fysiotherapie, de klachten niet meer verhinderen. In zulke gevallen kan een operatie aan de gewrichten uitkomst geven. Maar ook deze behandeling is niet zonder risico, dus u, uw huisarts en andere behandelaars, zoals een reumatoloog moeten er echt van overtuigd zijn dat een operatieve ingreep de beste keus is. Afhankelijk van uw aandoening en klachten zijn er verschillende operatieve mogelijkheden.

Operatie gewrichten

Een operatie van de gewrichten bij gewrichtsziekten heeft hetzelfde doel als andere behandelingsmethoden en dat is pijnklachten verminderen, beschadiging van het kraakbeen afremmen of voorkomen en zorgen voor betere bewegingsmogelijkheden en een betere stabiliteit van de gewrichten. Als de huisarts het advies gegeven heeft voor een operatie, zal hij u doorverwijzen naar een orthopedische chirurg, ook wel orthopeed genoemd. Dit is een chirurg die speciaal is opgeleid voor het behandelen van het steun- en bewegingsapparaat, dus de botten, pezen, spieren, gewrichten en de banden. De orthopeed kan u vertellen over de operatie, hoe deze wordt uitgevoerd, wat de voor- en nadelen zijn en hoe u het beste kunt herstellen ná de operatie. Het resultaat van de operatie hangt wel af van een aantal zaken:

• Wat is uw leeftijd
• Wat is uw lichaamsgewicht
• Hoe sterk zijn uw gewrichten (botten en gewrichtsbanden)
• Hoe goed kunt u revalideren na de operatie

Soorten gewrichten

De botten die in ons lichaam zitten zijn aan elkaar verbonden door gewrichten. In ons lichaam zitten vier soorten gewrichten:

• Vaste gewrichten: deze kunnen niet bewegen. Ze functioneren als schokdempers om bijvoorbeeld botbreuken te voorkomen.
• Scharniergewrichten: deze gewrichten werken net als bij een deur en zijn vrij beperkt in de beweging. Door dit gewricht in de knieën kunt u voor- en achteruit lopen. Ook in de elleboog zit het scharniergewricht.
• Cilindergewrichten: deze gewrichten kunnen draaibewegingen maken en zitten onder andere in de onderarmen.
• Kogelgewrichten: deze gewrichten kunnen zwenk- en draaibewegingen maken en zitten onder andere in de heupen en de schouders.

Welke gewrichten komen voor een operatie in aanmerking
Alle gewrichten in het lichaam zijn anders qua grootte, vorm en bouw. De verschillende operatievormen zijn dan ook aangepast op de verschillende gewrichten. Welke operatie toegepast wordt hangt dus af om welke gewrichten het gaat. De gewrichten die in aanmerking komen voor een operatie zijn:

• De hand- en polsgewrichten
• De ellebogen
• De schouders
• De heupen
• De knieën
• De enkels en de voeten

Operaties die veel voorkomen

Er zijn verschillende operatieve mogelijkheden om aangetaste gewrichten te behandelen. De chirurg zal zijn beslissing maken op basis van welke gewrichtsziekte u heeft en om welke gewrichten het gaat. Maar ook leeftijd en uw gezondheidstoestand speelt een rol bij de beslissing. De meest voorkomende operaties bij gewrichtsaandoeningen zijn:

• Het schoonmaken van een gewricht (artroscopie)
• Verwijderen van ontstoken synoviale weefsel (synovectomie)
• Verwijderen van stukjes bot (osteotomie)
• Een deel van een bot verwijderen (resectie)
• Vervanging van een gewricht (artroplastiek)
• Vastzetten van een gewricht (artrodese)

Schoonmaken van een gewricht

Door middel van een artroscopie (kijkoperatie) kunnen de gewrichten schoongemaakt worden. De orthopeed maakt een klein gaatje of snede en met een dun buisje wordt het ontstoken weefsel weggehaald. Ook losse deeltjes bot, kraakbeen of kraakbeenweefsel die pijn veroorzaken worden dan verwijderd. Door deze operatie wordt verdere schade aan de gewrichten voorkomen.

Synovectomie
Deze ingreep wordt gedaan om het ontstoken weefsel dat binnenin het gewrichtskapsel zit te verwijderen. Dit laagje weefsel wordt synovium genoemd. Als dit weefsel ontstoken is, is er sprake van synovitis. Een synovectomie wordt veel toegepast bij mensen die lijden aan reumatoïde artritis. Deze ingreep zorgt er niet voor dat de ziekte geneest, maar is er op gericht om klachten, zoals pijn en zwelling te verminderen en verdere beschadigingen te remmen of te voorkomen. Als het weefsel weer aangroeit, kan de ontsteking weer terugkomen. Een synovectomie wordt toegepast bij vingers, polsen en knieën.

Osteotomie

Deze term betekent in het Grieks letterlijk het doorsnijden van bot. Het is een operatieve ingreep waarbij in het bot wordt gesneden. Kleine stukjes bot van beschadigde botten en gewrichten worden verwijderd. Soms wordt een heel bot doorgelicht en besneden en in een betere stand weer aan elkaar gezet. Deze vorm van operatie wordt veel toegepast bij mensen met artrose en reumatoïde artritis die veel last hebben van vergroeiingen. Een kromming of bocht in een bot wordt op deze manier gecorrigeerd.

Resectie

Een resectie is een operatieve uitsnijding (verwijdering) van een deel van een orgaan, gewricht of zenuw. Mensen met een gewrichtsziekte kunnen erg veel pijn hebben van een aangetast gewricht. Als dat het geval is, kan de orthopeed er voor kiezen om een gedeelte van een beschadigd bot te verwijderen. Deze ingreep wordt veel uitgevoerd aan voeten, polsen en handen.

Artroplastiek
Wanneer een gewricht erg beschadigd is, kan de arts ervoor kiezen om het gewricht te laten vervangen door een kunstgewricht. Deze operatievorm wordt artroplastiek genoemd. Een gewricht kan vervangen worden door lichaamseigen materiaal of door lichaamsvreemd materiaal. Als er gekozen wordt voor lichaamseigen materiaal, zal de arts materiaal uit het lichaam van de patiënt nemen, zoals een pees. Deze methode wordt vaak gebruikt bij handen, vingers en polsen. Bij de methode lichaamsvreemd materiaal wordt er gebruik gemaakt van een prothese van kunststof of metaal. Deze vorm wordt ook wel prothese genoemd, of implantatie-artroplastiek. De heupen zijn de meest voorkomende gewrichten die vervangen worden, maar ook schouders, vingergewrichten, knieën en andere gewrichten komen ervoor in aanmerking.

Artrodese

Bij deze operatievorm worden gewrichten die erg beschadigd zijn vastgezet, met als doel de pijn te verminderen en de stabiliteit te verbeteren. De orthopeed verwijdert eerst het dunne laagje weefsel dat aan de uiteinden van de botten zit en maakt ze dan aan elkaar vast met pinnen, staven of platen. De nieuwe botcellen die groeien, zullen er uiteindelijk voor zorgen dat de twee botten voor altijd aan elkaar vast zitten. Als de wond eenmaal genezen is, kunt u deze gewrichten niet meer bewegen. Deze vorm is min of meer een versnelde manier van de ziekte. Een beschadigd gewricht, waar niks aan gedaan wordt, zal op den duur met veel pijn ook vast komen te zitten, omdat het laagje weefsel tussen de botten weg slijt. De botten groeien dan ook tegen elkaar aan. Dit geeft veel pijn én kans op vergroeiing van de botten. Deze operatievorm zorgt ervoor dat het natuurlijke verloop versneld wordt en dat de pijnklachten voorkomen kunnen worden. Ook zorgt een orthopeed ervoor dat de botten op een zo goed mogelijke manier gezet worden.

Risico en bijwerkingen

Eventuele risico's die kunnen voorkomen bij een operatie aan de gewrichten zijn infecties, hartproblemen, longembolie, trombose of bloedverlies. Andere zeer zeldzame complicaties zijn beschadiging van zenuwen en bloedvaten, gewrichten die uit de kom gaan of verlies van botweefsel. De arts zal u tijdens de operatie, maar ook daarna goed in de gaten houden om complicaties te voorkomen. Het komt vaak voor tijdens een gewrichtsoperatie dat er een bloedtransfusie plaatsvindt. Over het algemeen genomen heeft dit geen nadelige gevolgen, maar het allerbeste is uw eigen bloed. Het is mogelijk dat u een transfusie krijgt met uw eigen bloed, dit wordt ook wel een autologe bloedtransfusie genoemd. Als u weet wanneer u geopereerd wordt, dan kunt u een aantal weken daarvoor al bloed afstaan, zodat als het nodig is, u een transfusie krijgt van uw eigen bloed.

Kunstgewrichten

Kunstgewrichten zijn vatbaar voor infecties en kunnen na verloop van tijd losraken of slijten. Toch zorgen wetenschappers er elke keer weer voor, dank zij onderzoeken en nieuwe methodes om de levensduur van deze middelen te verlengen. Maar soms kan het toch gebeuren dat door bijvoorbeeld een blessure of bepaalde bewegingen een kunstgewricht los raakt.