Lichen nitidus: Huidaandoening met vele glanzende bultjes

Lichen nitidus heeft een onbekende oorzaak, al gaat dit soms wel gepaard met andere (huid)ziekten. De huidziekte kenmerkt zich door het verschijnen van vele kleine glanzende bultjes op de huid van de hals, de romp, de onderarmen, de buik en de geslachtsorganen. De huidaandoening brengt zelden symptomen met zich mee en een behandeling is vrijwel nooit nodig, omdat de ziekte vanzelf verdwijnt. Soms is echter wel een behandeling nodig wat gebeurt met medicatie en/of lichttherapie. De meeste patiënten hebben tot slot goede vooruitzichten bij deze onschuldige huidziekte. De arts Pinkus beschreef voor het eerst deze huidaandoening in de medische literatuur in 1907.

• Epidemiologie lichen nitidus
• Oorzaken goedaardige huidaandoening onbekend
• Risicofactoren
• Symptomen: Vele glanzende bultjes en soms jeuk
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicatie en/of lichttherapie
• Prognose huidafwijking
• Complicaties huidziekte
• Preventie
• Praktische omgangstips bij lichen nitidus
• Huidverzorging en irritatie vermijden
• Omgaan met jeuk en ongemak
• Misvattingen rond lichen nitidus
• Lichen nitidus is besmettelijk
• De aandoening wordt veroorzaakt door slechte hygiëne
• Lichen nitidus is een vorm van allergie
• Het is een symptoom van een ernstigere onderliggende ziekte
• De bultjes veroorzaken altijd jeuk en ongemak
• De aandoening verdwijnt nooit vanzelf
• Medicatie is noodzakelijk om lichen nitidus te genezen

Epidemiologie lichen nitidus

Lichen nitidus is een relatief zeldzame aandoening die meestal kinderen en jongvolwassenen treft, al zijn ouderen ook gerapporteerd in de medische literatuur. Beide geslachten en alle rassen zijn even vaak getroffen. De werkelijke prevalentie van deze ziekte is moeilijk in te schatten, want de ziekte brengt meestal weinig of geen symptomen met zich mee en verdwijnt vanzelf.

Oorzaken goedaardige huidaandoening onbekend

De oorzaak van lichen nitidus is onbekend. Lichen nitidus gaat soms wel gepaard met een aantal andere (huid)aandoeningen zoals:

• aangeboren megacolon
• constitutioneel eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn)
• de ziekte van Hirschsprung (ontbrekende zenuwcellen aan darm)
• de ziekte van Niemann-Pick (progressieve stofwisselingsziekte)
• een hiv-infectie
• het syndroom van Down
• juveniele reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen ontstaan in de jeugd)
• lichen planus (aandoening met symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen)
• psoriasis vulgaris (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Verder maakt de medische literatuur melding van het optreden van de huidziekte na het tatoeëren. Ook wordt de niet-besmettelijke ziekte soms gezien in families.

Risicofactoren

De precieze risicofactoren voor lichen nitidus zijn anno september 2024 nog niet volledig bekend. Wel lijken sommige factoren de kans op het ontwikkelen van de ziekte te verhogen:

• Familiegeschiedenis van lichen nitidus of andere huidaandoeningen
• Aanwezigheid van auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis of de ziekte van Crohn
• Aanwezigheid van hiv-infectie
• Gebruik van bepaalde medicijnen die de huid kunnen aantasten

Symptomen: Vele glanzende bultjes en soms jeuk

Meestal zijn de hals, de onderarmen, de handrug, de voetzool, de penis, de borst, de buik en/of de billen aangetast door de huiduitslag, hoewel mogelijk elk lichaamsdeel getroffen is. Soms ontstaat ook een gegeneraliseerde huiduitslag over het gehele lichaam. De letsels staan vaak geïsoleerd, maar soms zijn ze wel in clusters (groepen) te vinden.

Vaak
De huidaandoening kenmerkt zich door vlakke bultjes met een glanzend oppervlak. Deze tientallen tot duizenden bultjes zijn erg klein, namelijk gemiddeld slechts één tot drie millimeter. De huidletsels komen voor in verschillende kleuren, namelijk wit, huidkleurig, roze en donkerbruin. Bij mensen met een donkere huidskleur ontstaan echter lichtere bultjes (hypopigmentatie). Meestal brengen de afgeplatte huidletsels geen symptomen met zich mee, maar soms ontstaat wel milde tot hevige jeuk.

Soms
Het fenomeen van Köbner verschijnt soms bij deze huidziekte. Bij dit prikkeleffect ontstaat een huidaandoening (dermatose) op de plaats van een trauma als die aandoening reeds actief is op andere plekken van de huid. Dit houdt bij lichen nitidus in dat nieuwe huidbultjes in een lineair patroon ontstaan als reactie op een krabeffect en dit langs het ontstane huidtrauma.

Zelden
Af en toe komen nagelveranderingen voor, zoals putjes in de nagels. Ook presenteert een patiënt zich mogelijk met grijs-witte knobbeltjes in de mond. Deze slijmvliesletsels zijn zeldzaam.

Alarmsymptomen

Hoewel lichen nitidus over het algemeen een goedaardige aandoening is, kunnen bepaalde symptomen wijzen op ernstigere onderliggende problemen of complicaties. Deze alarmsymptomen vereisen medische aandacht:

• Ongewone verspreiding van de bultjes over grote delen van het lichaam
• Ernstige of persisterende jeuk die de levenskwaliteit beïnvloedt
• Verkleuring of bloeding van de bultjes
• Pijnlijke huiduitslag of wondjes die niet genezen
• Koorts of andere systemische symptomen naast de huidklachten

Diagnose en onderzoeken

Een biopsie van het huidbultje onthult typische kenmerken van lichen nitidus. Dit is nodig omdat de symptomen van lichen nitidus soms lijken op volgende ziekten:

• acute complicaties van sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• guttata psoriasis (druppelvormige vlekken op huid met jeuk)
• keratosis pilaris (huidaandoening met rode bultjes op de huid)
• lichen planus
• lichen sclerosus et atrophicus (huidaandoening aan urogenitale gebied)
• lichen spinulosus
• lichen striatus (huidziekte met huidletsels aan arm of been)
• niet-genitale wratten
• ziekte van Bowen (huidaandoening: voorstadium van huidkanker)

Behandeling met medicatie en/of lichttherapie

Meestal is een behandeling niet nodig bij deze aandoening die vanzelf verdwijnt. Soms voert de arts wel een behandeling uit, en dit dan bij chronische, persisterende en gegeneraliseerde vormen van de ziekte waardoor de patiënt ook last heeft van jeuk. De behandeling bestaat dan voornamelijk uit medicatie en/of lichttherapie.

Medicatie
Sommige patiënten krijgen topische (op de huid aangebrachte) of orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). Antihistaminica (geneesmiddelen tegen een allergische reactie) verminderen bij sommige patiënten eveneens de jeuk.

Lichttherapie
Fototherapie (UV-lichttherapie) en fotochemotherapie zijn tevens vaak gunstig voor patiënten. Sommige patiënten zijn eveneens gebaat met zonlicht als een natuurlijke behandelingsoptie.

Prognose huidafwijking

Soms is het nodig dat de arts een andere behandelingsoptie inzet bij lichen nitidus. De effectiviteit van de behandelingen zijn namelijk erg variabel, maar bij persisterende klachten duurt het soms meerdere maanden alvorens de behandeling vruchten afwerpt. Bij de meeste patiënten verdwijnt de ziekte echter onbehandeld binnen één maand tot één jaar. Soms blijft de ziekte echter chronisch gedurende meerdere jaren aanwezig om dan plots te verdwijnen.

Complicaties huidziekte

Lichen nitidus is een goedaardige ziekte die geen kanker veroorzaakt of leidt tot ernstige medische gezondheidsproblemen. Wel is het uiterlijk mogelijk aangetast, waardoor de patiënt emotionele en psychische problemen ervaart.

Preventie

Lichen nitidus is niet te voorkomen anno september 2024.

Praktische omgangstips bij lichen nitidus

Huidverzorging en irritatie vermijden

Bij lichen nitidus is het belangrijk om de huid op de juiste manier te verzorgen om verdere irritatie te voorkomen. Het gebruik van milde, ongeparfumeerde huidverzorgingsproducten voorkomt uitdroging en irritatie. Strakke of schurende kleding kan wrijving veroorzaken, wat de symptomen kan verergeren. Het dragen van zachte, ademende stoffen zoals katoen is aan te bevelen om ongemak te verminderen. Regelmatig hydrateren met een vochtinbrengende crème helpt de huid soepel te houden en uitdroging te voorkomen, wat een belangrijke factor kan zijn bij het verminderen van jeuk en irritatie.

Omgaan met jeuk en ongemak

Jeuk kan een van de meest hinderlijke symptomen van lichen nitidus zijn. Het aanbrengen van een koel kompres op de aangetaste huid kan verlichting bieden en voorkomt dat je gaat krabben, wat verdere schade aan de huid kan veroorzaken. Het gebruik van voorgeschreven antihistaminica of corticosteroïde crèmes kan helpen om de symptomen te verminderen. Overleg met een arts is hierbij essentieel om de juiste behandeling te bepalen. Om krabben tijdens het slapen te voorkomen, kan het dragen van dunne handschoenen nuttig zijn.

Misvattingen rond lichen nitidus

Lichen nitidus is een zeldzame, goedaardige huidaandoening die zich kenmerkt door kleine, glanzende bultjes op de huid. Hoewel de aandoening onschuldig is, bestaan er veel misvattingen over de oorzaken, behandeling en mogelijke complicaties. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misverstanden ontkracht.

Lichen nitidus is besmettelijk

Lichen nitidus is geen infectie en kan niet van persoon op persoon worden overgedragen. Het is een ontstekingsreactie van de huid zonder bekende besmettelijke oorsprong. Dit betekent dat fysiek contact met iemand die lichen nitidus heeft, geen risico op overdracht vormt.

De aandoening wordt veroorzaakt door slechte hygiëne

Hoewel huidverzorging belangrijk is, heeft lichen nitidus niets te maken met persoonlijke hygiëne. De precieze oorzaak is onbekend, maar wordt vermoedelijk beïnvloed door het immuunsysteem. Mensen met een uitstekende hygiëne kunnen evengoed deze huidaandoening ontwikkelen als anderen.

Lichen nitidus is een vorm van allergie

Hoewel de huidreactie soms lijkt op een allergische uitslag, is lichen nitidus geen allergische aandoening. Het immuunsysteem speelt mogelijk een rol in de ontwikkeling ervan, maar blootstelling aan allergenen zoals pollen of voedingsmiddelen is geen directe oorzaak. Mensen met bestaande allergieën hebben geen verhoogd risico op het ontwikkelen van deze aandoening.

Het is een symptoom van een ernstigere onderliggende ziekte

Lichen nitidus is meestal een op zichzelf staande, goedaardige aandoening die geen indicatie is voor een ernstiger gezondheidsprobleem. In zeldzame gevallen kan het voorkomen bij mensen met bepaalde immuunziekten, maar bij de meeste patiënten is er geen onderliggende ziekte.

De bultjes veroorzaken altijd jeuk en ongemak

Hoewel sommige mensen jeuk ervaren, veroorzaakt lichen nitidus meestal geen pijn of irritatie. De meeste gevallen zijn asymptomatisch en worden pas opgemerkt door de cosmetische veranderingen van de huid. Als er toch jeuk optreedt, kan een vochtinbrengende crème of milde medicatie verlichting bieden.

De aandoening verdwijnt nooit vanzelf

Lichen nitidus kan in sommige gevallen jarenlang aanhouden, maar het verdwijnt vaak spontaan zonder behandeling. Dit kan maanden tot jaren duren, afhankelijk van de persoon. Behandeling is meestal niet nodig tenzij de uitslag cosmetisch storend is of symptomen zoals jeuk veroorzaakt.

Medicatie is noodzakelijk om lichen nitidus te genezen

Er is geen specifieke behandeling nodig voor lichen nitidus, omdat het meestal vanzelf verdwijnt. In gevallen waarin de huiduitslag storend is, kunnen artsen een milde corticosteroïdenzalf of andere medicatie voorschrijven om symptomen te verminderen. Dit versnelt echter niet per se het natuurlijke beloop van de aandoening.