Balantidiasis: Parasitaire infectie met diarree

Bij balantidiasis (ook bekend als balantidiosis) ontstaat een besmettelijke darminfectie veroorzaakt door een eencellig organisme dat op verschillende manieren het lichaam kan binnendringen. Bij gezonde mensen veroorzaakt deze parasiet vaak geen symptomen, maar mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen ernstige diarree en andere symptomen ervaren. De darminfectie is te genezen met een antibioticakuur. Onbehandeld kunnen echter diverse potentieel ernstige complicaties optreden bij deze besmettelijke ziekte.

• Epidemiologie van de darminfectie
• Oorzaken van balantidiasis
• Risicofactoren van de tropische infectie
• Symptomen: Diarree
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van balantidiasis
• Complicaties van de darminfectie
• Preventie van parasitaire infectieziekte

Epidemiologie van de darminfectie

De protozoön (parasietsoort: primitief eencellig organisme) die verantwoordelijk is voor de darminfectie, bevindt zich in de tropen, met name in Midden- en Zuid-Amerika, Iran, Papoea-Nieuw-Guinea en de Filippijnen. Verdere epidemiologische gegevens zijn beperkt in de beschikbare literatuur.

Oorzaken van balantidiasis

Balantidium coli is de enige ciliaat (trilhaardiertje: eencellig organisme dat zich door middel van trilharen voortbeweegt) die een klinisch significante infectie bij mensen veroorzaakt. Varkens zijn het belangrijkste dierreservoir van dit trilhaardiertje. De overdracht van Balantidium coli gebeurt via de fecaal-orale route. Mensen raken besmet door besmet voedsel en water te consumeren dat in aanraking is geweest met de ontlasting van geïnfecteerde dieren of mensen. De parasitaire infectie tast de dikke darm aan en produceert infectieuze microscopische cysten die via de ontlasting worden uitgescheiden. Hierdoor kunnen patiënten ook andere mensen infecteren.

Risicofactoren van de tropische infectie

De infectie komt het vaakst voor in gemeenschappen die nauw contact hebben met varkens of bij mensen die met varkens werken. Slechte voeding, slechte hygiëne, achloorhydrie (afwezigheid van zoutzuur in de maag), alcoholisme en een verzwakt immuunsysteem zijn bijdragende risicofactoren voor de infectieziekte.

De verspreiding van balantidiasis kan worden beïnvloed door omgevingsfactoren zoals klimaatverandering, die de leefomstandigheden van de parasiet en zijn gastheer kan veranderen.

Symptomen: Diarree

De meeste patiënten met balantidiasis die een sterk immuunsysteem hebben, ervaren geen symptomen. De incubatietijd van een besmetting met Balantidium coli is enkele dagen tot enkele weken. Na deze periode kunnen patiënten met een zwak immuunsysteem symptomen ontwikkelen.

Symptomatische patiënten ervaren een darminfectie met (ernstige) aanhoudende diarree. De diarree is waterig, bloederig of slijmerig. Soms ontwikkelt zich een dysenterisch syndroom. Dysenterie (infectie met bloed in de ontlasting) verwijst naar bloedige diarree, een ernstige ziekte van de dikke darm. De diarree kan aanhoudend toenemen, zodat de patiënt na enkele dagen voortdurend kleine hoeveelheden bloed en slijm onder pijnlijke persingen (tenesmen) uitscheidt. Soms ontstaan darmzweren en kan een darmperforatie (gat in de darm) optreden. De ziekte gaat verder gepaard met braken, buikpijn, een verlies van eetlust, een stinkende adem (halitose), ernstig vochtverlies, gewichtsverlies, hoofdpijn, koorts en/of misselijkheid.

Diagnose en onderzoeken

Een ontlastingsonderzoek is noodzakelijk bij een vermoeden van de tropische infectie. In de ontlasting vindt de arts trofozoieten in plaats van cysten. Trofozoieten zijn protozoa in de voedingsfase van hun levenscyclus.

Behandeling van balantidiasis

De behandeling van de infectieziekte gebeurt met behulp van het antibioticum tetracycline, metronidazol en/of jodoquinol. Bij uitdrogingsverschijnselen en ernstige diarree is het belangrijk om het verloren vocht te vervangen en de elektrolytenbalans te herstellen. Voldoende blijven drinken is noodzakelijk, maar wanneer dit niet lukt, is een ziekenhuisopname vereist waar de patiënt via een ader (intraveneus) vocht toegediend krijgt.

Complicaties van de darminfectie

Onbehandeld leidde de infectieziekte vóór de komst van antibiotica tot een sterftecijfer van 30%. Sinds de introductie van antibiotica komen sterfgevallen zelden voor. Patiënten met een zwak immuunsysteem, zoals die onder behandeling voor kanker (chemotherapie en/of radiotherapie), lopen echter een hoger risico op ernstige complicaties zoals longontsteking (pneumonie). Soms kan de ziekte ook leiden tot acute appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm), waarvoor een appendectomie (chirurgische verwijdering van de appendix) noodzakelijk is.

Er is tot slot geen bewijs dat mensen immuniteit ontwikkelen tegen Balantidium coli na een infectie, waardoor herinfectie mogelijk blijft, vooral in risicogebieden.

Preventie van parasitaire infectieziekte

Een Balantidium coli-infectie kan worden voorkomen door goede hygiënische praktijken toe te passen. Dit houdt in dat mensen regelmatig en grondig hun handen wassen met warm water en zeep, vooral na toiletgebruik, het verschonen van luiers en voor het bereiden van voedsel (goede handhygiëne). Daarnaast is het verstandig om alle groenten en fruit grondig te wassen met schoon water voordat ze worden bereid of gegeten, zelfs als ze geschild of verwijderd moeten worden.