Urinegeur van ammoniak: Plas met ammoniakgeur

Urine ruikt meestal slechts een beetje, maar soms bemerkt de patiënt wel een doordringende ammoniakgeur. In de urine bevinden zich dan meestal grote hoeveelheden afval, hetgeen een normaal verschijnsel is en meestal ongevaarlijk is. Het is ook mogelijk dat bepaalde voedingsmiddelen, uitdroging en infecties leiden tot de urinegeur van ammoniak. Een aanhoudende ammoniakgeur of een urinegeur van ammoniak die gepaard gaat met andere symptomen, zijn alarmsignalen waarmee de patiënt best een arts bezoekt. Hij spoort de oorzaak van de urineafwijking op en zet eventueel een medische behandeling in.

• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Leverziekte en urinegeur van ammoniak
• Hormonale problemen en naar ammoniak ruikende urine
• Menopauze en naar ammoniak ruikende urine
• Zwangerschap
• Nier- of blaasstenen en plasgeur van ammoniak
• Nierziekte en ammoniakgeur van plas
• Voeding en stinkende urine
• Uitdroging
• Urineweginfecties
• Diagnose en onderzoeken
• Prognose

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Bij diabetes mellitus ruikt de urine soms naar ammoniak. Dit is afkomstig van het hoge aantal ketonen in de bloedbaan. Ketonen hopen zich op in de lever als er niet genoeg insuline is, want het lichaam gebruikt dit dan als brandstof. Een patiënt met hoge ketonwaarden krijgt vaak een aanpassing in de diabetesmedicatie. Afhankelijk van de ernst van de aandoening, moet de patiënt mogelijk insuline of andere medicatie innemen, maar in sommige gevallen raden artsen aan diabetes onder controle te houden door middel van een aangepaste voeding.

Leverziekte en urinegeur van ammoniak

Net zoals de nieren zorgt de lever voor het verwijderen van afval en gifstoffen uit het lichaam. Daarnaast helpt de lever bij het verteren van voedsel. Door een infectie of aandoening aan de lever ontstaan hoge niveaus van ammoniak in de urine. Ook ontstaat een hoger ammoniakgehalte in het bloed wanneer de lever niet goed werkt, waardoor een bijbehorende penetrante geur tot stand komt. Ammoniakgehaltes in bloed en urine zullen toenemen als de lever niet naar behoren functioneert.

Hormonale problemen en naar ammoniak ruikende urine

Menopauze en naar ammoniak ruikende urine

Vrouwen die in de menopauze vertoeven, hebben een lager oestrogeengehalte en daarnaast is de vaginale flora (waarin gezonde bacteriën vertoeven) aangetast. Deze hormonale veranderingen veroorzaken mogelijk urine met een ammoniakgeur. Ook een voedingsaanpassing tijdens de menopauze leidt mogelijk tot de naar ammoniak ruikende urine.

Zwangerschap

Urineweginfectie
Zwangere vrouwen lopen een hoger risico op een urineweginfectie, waardoor de kans op naar ammoniak ruikende urine groter is. Circa acht procent van de zwangere vrouwen heeft last heeft van een urineweginfectie. Urineweginfecties veroorzaken soms ernstige zwangerschapscomplicaties zoals een vroegtijdige bevalling, een laag geboortegewicht en sepsis (bloedvergiftiging). Zwangere vrouwen melden bijgevolg steeds de onaangenaam ruikende urine aan de arts.

Vitaminen
Zwangerschapsvitaminen veroorzaken soms ook een plasgeur van ammoniak. Dit symptoom verdwijnt meestal na korte tijd. Normaal gesproken is een medische behandeling niet nodig, tenzij tekenen van een urineweginfectie aanwezig zijn of wanneer de ammoniakgeur telkens terugkomt. In deze gevallen zoekt de vrouw namelijk het beste een arts op. Minder schadelijke vitaminen en medicijnen innemen vermindert de urinegeur.

Nier- of blaasstenen en plasgeur van ammoniak

Alle patiënten met nierstenen of blaasstenen ervaren mogelijk een plasgeur van ammoniak. Wanneer stenen de urinewegen passeren, neemt het risico op een urineweginfectie toe en ontstaat hierdoor een ammoniakgeur van urine.

Nierziekte en ammoniakgeur van plas

Bij patiënten met een nierziekte worden chemicaliën in de urine geconcentreerd en produceren ze een geur die doet denken aan ammoniak. Nierfunctiestoornissen veroorzaken soms ook hoge bacteriën- en eiwitwaarden in de urine, wat bijdraagt aan een vieze ammoniakgeur.

Voeding en stinkende urine

Meestal ontstaat de stinkende urine als gevolg van de voeding die patiënten consumeren. Bepaalde voedingsmiddelen, medicijnen en vitaminen resulteren namelijk in veranderingen in de geur en kleur van de urine. Asperges en grote hoeveelheden B6 veroorzaken bijvoorbeeld snel een ammoniakgeur. Zodra de patiënt de uitlokkende voedingsproducten elimineert, verdwijnt de geur. Deze ammoniakgeur is niet ernstig en behoeft geen behandeling.

Uitdroging

Uitdroging (dehydratie) veroorzaakt bij een aantal patiënten een ammoniakgeur. Wanneer een patiënt onvoldoende vocht drinkt of veel vocht verliest (door bijvoorbeeld braken of diarree), ontstaan snel uitdrogingsverschijnselen. De ammoniakgeur vindt plaats wanneer chemicaliën in de urine geconcentreerd zijn door een tekort aan water. Naast een ammoniakachtige geur van de urine ontstaan andere urine-afwijkingen zoals bubbeltjes in de urine (schuimige urine) en donker gekleurde urine. Elke dag moet de patiënt zes tot acht glazen water drinken om de kans op uitdroging te verkleinen. Is de urine donker van kleur en heeft deze een ammoniakgeur, dan is het belangrijk dat de patiënt veel water drinkt. Het vermijden van de meest voorkomende oorzaken van uitdroging, zoals hitte en zweten, zorgt er bovendien voor dat patiënten voldoende gehydrateerd blijven. De genitaliën moeten tot slot goed schoongemaakt worden tijdens het baden en daarna volledig worden gedroogd.

Urineweginfecties

Urineweginfecties zijn wereldwijd de meest voorkomende bacteriële infecties die jaarlijks tot 150 miljoen patiënten treft. Meisjes en vrouwen zijn vaker door een urineweginfectie aangetast dan mannen. Deze infecties zijn het gevolg van bacteriën die de urinewegen binnendringen. De bacteriën veroorzaken een vieze urinegeur met troebele urine, bloed in de urine (hematurie) en urine doet denken aan een ammoniakgeur. De meeste patiënten urineren wanneer de blaas vol is. Houdt de patiënt de urine te lang vast in de blaas, dan is deze meer geconcentreerd en veroorzaakt deze een vieze geur. Daarnaast verhoogt hierdoor het risico op een urineweginfectie. Het is bijgevolg aangewezen om meteen te gaan plassen bij een plasaandrang (urinaire urgentie) en de blaas ook volledig leeg te plassen.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over hoe lang deze ammoniakgeur al aanwezig is en hoe vaak de geur tot stand komt. Daarnaast wil de arts op de hoogte zijn van eventuele andere symptomen, zoals bloed in de urine (hematurie), rugpijn, koorts, pijn bij het plassen (dysurie) en dringend moeten plassen. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek, een urineonderzoek en een bloedonderzoek. De arts laat de urine testen op de aanwezigheid van bloed, bacteriën en nierstenen of blaasstenen. Meestal is de arts hierdoor dan al in staat om de diagnose te stellen. Soms zijn beeldvormende onderzoeken nodig om afwijkingen van de nier, de blaas of de lever op te sporen.

Prognose

De meest voorkomende oorzaken van een ammoniaklucht van de urine van een patiënt zijn niet ernstig en gemakkelijk zelf te verhelpen. Het is belangrijk om de oorzaak te achterhalen van de naar ammoniak ruikende urine, vooral wanneer een medisch probleem aanwezig is.