Dysesthesie: Abnormale gewaarwordingen door zenuwschade

Dysesthesie is een medische term die staat voor abnormale gevoelens. Patiënten met dit symptoom ervaren onaangename, pijnlijke sensaties, bijvoorbeeld bij aanraking maar ook spontaan. Naast de pijn kampen patiënten ook met jeuk, brandende gevoelens, tintelingen en/of andere symptomen aan vrijwel elk mogelijk lichaamsdeel. Dit symptoom resulteert uit letsels van het zenuwstelsel die ontstaan zijn door een ziekte, zoals bijvoorbeeld multiple sclerose of gordelroos, maar ook enkele medische behandelingen leiden tot dit onaangenaam symptoom. Dysesthesie is te behandelen met medicatie, soms chirurgie en/of zelfzorgmiddelen. De prognose is variabel, omdat sommige patiënten kampen met chronische, progressieve tekenen terwijl bij anderen het symptoom verdwijnt wanneer de arts het onderliggend probleem succesvol aangepakt heeft. Fysieke en ook mentale complicaties zijn tot slot mogelijk bij patiënten met deze vreemde gewaarwordingen.

• Oorzaken van pijn door zenuwschade
• Aandoeningen
• Medische behandelingen
• Typen
• Beet (occlusale dysesthesie)
• Hoofdhuid (hoofdhuiddysesthesie)
• Huid (cutane dysesthesie)
• Mond (mondbranden)
• Symptomen
• Fysiek
• Mentaal
• Behandeling van dysesthesie
• Medicatie
• Operatie
• Prognose van abnormale sensaties
• Complicaties van vreemde gewaarwordingen

Oorzaken van pijn door zenuwschade

Aandoeningen

Wanneer schade of letsels aan het zenuwstelsel ontstaan, leidt dit tot ongepaste of onjuiste signalen naar de hersenen. Dit resulteert uit diverse aandoeningen of medische problemen zoals:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een beroerte
• een ruggenmergletsel
• fibromalgie: Fibromyalgie veroorzaakt soms dysesthesie in alle lichaamsdelen, maar meestal in de benen en armen.
• het carpaal tunnel syndroom (aandoening met tintelingen en/of zwakte in de hand)
• het Guillain-Barré-syndroom (zwakte en pijn door zenuwschade)
• hiv
• multiple sclerose
• neuropathie
• postherpetische neuralgie (zenuwpijn door gordelroos)
• terugtrekking van alcohol of drugs
• vitaminetekorten
• zenuwletsels
• ziekte van Lyme: Wanneer dysesthesie optreedt samen met polyneuropathie (schade aan meerdere perifere zenuwen), wijst dit mogelijk op zenuwbeschadiging veroorzaakt door de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door een tekenbeet). De dysesthetische sensaties houden mogelijk aan na de succesvolle antibioticabehandeling van de ziekte van Lyme.

Medische behandelingen

Door chemotherapie geïnduceerde perifere neuropathie is een progressief, chronisch en vaak onomkeerbaar tintelend gevoel, een intense pijn en overgevoeligheid voor koude. De symptomen starten meestal in de handen en voeten en soms ook aan de armen en benen. Ook kaakchirurgie of tandheelkundige behandelingen veroorzaken mogelijk dysesthesie.

Typen

Beet (occlusale dysesthesie)

Occlusale dysesthesie duidt op het gevoel dat de beet ‘misplaatst’ is (occlusale dystopie) ondanks dat er geen zichtbare schade of instabiliteit aan structuren van de tanden, de mond, de kaak en het gezicht. Deze ‘fantoombeet’ presenteert zich vaak bij patiënten die standaard tandheelkundige procedures hebben ondergaan.

Hoofdhuid (hoofdhuiddysesthesie)

Hoofdhuiddysesthesie kenmerkt zich door intense pijn of brandende gevoelens op of onder het oppervlak van de schedelhuid. Hoofdhuiddysesthesie presenteert zich soms ook als overmatige jeuk van de hoofdhuid. Hierdoor gaan patiënten krabben, hetgeen leidt tot haarverlies.

Huid (cutane dysesthesie)

Cutane dysesthesie kenmerkt zich door ongemak of pijn bij aanraking met de huid door normale stimuli, waaronder (loszittende) kleding of een licht briesje. De onaangenaamheid varieert van een lichte tinteling tot brandende of invaliderende pijn.

Mond (mondbranden)

Bij het brandende mond-syndroom (mondbranden) ontstaan brandende, pijnlijke gevoelens aan de tong, de lippen, de wangen, het tandvlees, de keel, het gehemelte en/of het hele mondgebied.

Symptomen

Fysiek

Dysesthesie veroorzaakt sensaties in elk mogelijk lichaamsweefsel. Meestal zijn echter de mond, de hoofdhuid, de huid en/of de benen getroffen. De patiënt ervaart scherpe, schietende, scheurende of stekende pijn, jeuk, brandende gevoelens en/of tintelingen. Verder kan een patiënt ook spelden-en-naalden of elektrische schokken voelen. Een patiënt met dysesthesie vindt deze gevoelens soms ondraaglijk. Temperatuurverandering en hitte verergeren het abnormale gevoel en de pijn. Deze pijn verergert ook bij lichte aanraking, fasisch wrijven of ruwe texturen. De patiënt kan vaak de aanraking van kleding niet verdragen. Omdat bedkledij contact met de huid maakt, krijgen patiënten sneller te maken met huidproblemen alsook slaapstoornissen. Patiënten met dysesthesie aan de hoofdhuid kampen met haaruitval. Soms krijgt de patiënt ook spontaan te maken met pijn. Doordat veel onderliggende oorzaken een progressief verloop kennen, verergert dysesthesie na verloop van tijd.

Mentaal

Frequente depressies en chronische angst zijn vaak geassocieerd met dysesthesie. Patiënten met deze angst ervaren mogelijk ook gevoelloosheid of tintelingen in het gezicht.

Behandeling van dysesthesie

Medicatie

Enkele medicijnen verlichten de vreemde gewaarwordingen zoals:

• antidepressiva
• anti-angstmedicatie
• anti-epileptica
• bepaalde benzodiazepinen (medicatie bij angst en slaapproblemen)
• bepaalde cannabinoïden
• hydrocortison crèmes of zalven
• lidocaïne of capsaïcine pleisters
• via de mond ingenomen pijnstillers of ontstekingsremmers

Verder zijn ook natuurlijke pijnstillers aanwezig.

Operatie

Wanneer ernstige zenuwschade aanwezig is, volgt mogelijk een operatie waarbij de arts de schade aan de zenuw chirurgisch wegsnijdt.

Prognose van abnormale sensaties

Patiënten met een onderliggende chronische (degeneratieve) aandoening, blijven levenslang kampen met dysesthesie die kan verergeren wanneer de aandoening een progressief verloop kent. Soms komen en gaan de symptomen wel, al houden de abnormale gewaarwordingen bij anderen constant aan. Bij aandoeningen of problemen die niet gepaard gaan met een chronisch verloop, verdwijnt dysesthesie in de meeste gevallen na enkele maanden wanneer de arts het onderliggend probleem succesvol heeft kunnen aanpakken.

Complicaties van vreemde gewaarwordingen

Patiënten met dysesthesie kunnen arbeidsongeschikt worden en/of problemen ervaren met de dagelijkse activiteiten, ondanks het feit dat er geen zichtbare schade aan de huid of ander weefsel is. Patiënten met dysesthesie hebben tevens vaak psychische stoornissen, zoals angst, een depressie of prikkelbaarheid. Door het veelvuldig krabben aan de (hoofd)huid ontstaat soms irritatie of een gebroken huid, wat mogelijk leidt tot een huidinfectie wat een behandeling behoeft. Verder kampen veel patiënten met slaapstoornissen hetgeen resulteert in slaperigheid overdag. Tot slot vermijden veel patiënten sociale uitjes waardoor sociale isolatie tot stand komt.