Dysesthesie: Abnormale gewaarwordingen door zenuwschade
Dysesthesie is een medische term voor abnormale, vaak onaangename of pijnlijke sensaties die patiënten kunnen ervaren. Deze sensaties kunnen optreden bij aanraking, maar ook spontaan zonder duidelijke oorzaak. Dysesthesie kan zich uiten in diverse vormen, zoals jeuk, branderigheid, tintelingen, en kan vrijwel elk lichaamsdeel aantasten. De symptomen ontstaan vaak door zenuwschade die het gevolg kan zijn van verschillende aandoeningen, zoals multiple sclerose of gordelroos, maar kunnen ook voortkomen uit medische behandelingen. Dysesthesie kan behandeld worden met medicatie, soms chirurgie, en zelfzorgmaatregelen. De prognose varieert: sommige patiënten ervaren chronische symptomen, terwijl anderen verlichting vinden zodra de onderliggende oorzaak adequaat behandeld wordt. Naast de fysieke klachten kunnen ook mentale complicaties optreden bij patiënten met dysesthesie.
Oorzaken van pijn door zenuwschade
De terugtrekking uit alcohol leidt soms tot vreemde gewaarwordingen /
Bron: Jarmoluk, PixabayAandoeningen
Dysesthesie kan ontstaan door beschadiging of letsel aan het zenuwstelsel, wat resulteert in ongepaste of incorrecte signalen naar de
hersenen. Deze beschadigingen kunnen voortkomen uit diverse aandoeningen en medische problemen, waaronder:
Medische behandelingen
Dysesthesie kan ook ontstaan door medische behandelingen, zoals:
- Chemotherapie: Deze behandeling kan perifere neuropathie veroorzaken, een aandoening gekenmerkt door progressieve, chronische en vaak onomkeerbare tintelingen, intense pijn, en overgevoeligheid voor koude. De symptomen beginnen vaak in de handen en voeten, en kunnen zich uitbreiden naar armen en benen.
- Kaakchirurgie of tandheelkundige behandelingen kunnen ook dysesthesie veroorzaken.
Typen dysesthesie
Beet (occlusale dysesthesie)
Occlusale dysesthesie verwijst naar het gevoel van een 'misplaatste' beet (occlusale dystopie), ondanks het ontbreken van zichtbare schade of instabiliteit aan de tanden,
mond, kaak of
gezicht. Deze 'fantoombeet' wordt vaak ervaren na standaard tandheelkundige ingrepen.
Hoofdhuid (hoofdhuiddysesthesie)
Hoofdhuiddysesthesie wordt gekenmerkt door intense
pijn of
brandende sensaties op of onder het oppervlak van de schedelhuid. Dit kan ook gepaard gaan met overmatige
jeuk van de hoofdhuid, wat kan leiden tot
haaruitval door krabben.
Huid (cutane dysesthesie)
Cutane dysesthesie veroorzaakt ongemak of pijn bij aanraking met de huid door normale stimuli, zoals (loszittende) kleding of een lichte bries. De onaangenaamheid kan variëren van een lichte tinteling tot branderigheid of invaliderende pijn.
Mond (mondbranden)
Het
brandende mond-syndroom (mondbranden) leidt tot branderigheid en pijnlijke sensaties in de
tong, lippen,
wangen,
tandvlees,
keel, gehemelte, en/of het gehele mondgebied.
Symptomen
Fysiek
Dysesthesie kan sensaties veroorzaken in vrijwel elk lichaamsweefsel, hoewel de mond, hoofdhuid, huid en/of benen het vaakst worden aangetast. Patiënten ervaren mogelijk scherpe, schietende, scheurende of stekende pijn,
jeuk, branderigheid en/of tintelingen. Soms worden gevoelens van spelden-en-naalden of elektrische schokken ervaren. De pijn kan verergeren door temperatuurverandering en hitte, evenals door lichte aanraking, fasisch wrijven of ruwe texturen. Veel patiënten vinden de aanraking van kleding ondraaglijk en kunnen sneller last krijgen van
huidproblemen en
slaapstoornissen. Patiënten met dysesthesie aan de hoofdhuid kunnen haaruitval ervaren. Spontane pijn kan ook optreden. Aangezien veel onderliggende oorzaken een progressief verloop kennen, kan dysesthesie in de loop van de tijd verergeren.
Mentaal
Dysesthesie wordt vaak geassocieerd met frequente
depressies en chronische
angst. Patiënten met dysesthesie ervaren mogelijk ook
gevoelloosheid of tintelingen in het gezicht, wat de mentale belasting verder kan verhogen.
Behandeling
Diverse medicijnen kunnen helpen bij het verlichten van abnormale sensaties /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
Dysesthesie kan vaak worden behandeld met verschillende medicijnen, zoals:
Operatie
In gevallen van ernstige zenuwschade kan een operatie noodzakelijk zijn. Tijdens de operatie kan de arts de beschadigde zenuwweefsels chirurgisch verwijderen of herstellen.
Prognose van dysesthesie
De prognose van dysesthesie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij patiënten met een chronische (degeneratieve) aandoening kan dysesthesie levenslang aanhouden en verergeren naarmate de aandoening voortschrijdt. Bij aandoeningen zonder een chronisch verloop kunnen de symptomen doorgaans binnen enkele maanden verbeteren, mits de onderliggende oorzaak effectief wordt behandeld.
Complicaties
Dysesthesie kan leiden tot verschillende complicaties, zoals:
- Arbeidsongeschiktheid: Patiënten kunnen moeite hebben met werk en dagelijkse activiteiten door de pijn en ongemak.
- Psychische stoornissen: Angst, depressie en prikkelbaarheid zijn veel voorkomende mentale complicaties.
- Huidproblemen: Frequent krabben kan leiden tot huidirritatie of gebarsten huid, wat kan resulteren in huidinfecties.
- Slaapstoornissen: Problemen met slapen kunnen leiden tot slaperigheid overdag.
- Sociale isolatie: Vermijden van sociale activiteiten kan leiden tot sociale isolatie en verdere mentale stress.
Preventie en zelfzorg
Preventieve maatregelen
Om dysesthesie te voorkomen of de symptomen te verminderen, kunnen de volgende maatregelen nuttig zijn:
- Behandel onderliggende aandoeningen: Het effectief behandelen en beheersen van chronische aandoeningen zoals diabetes of multiple sclerose kan het risico op dysesthesie verminderen.
- Gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende hydratatie kan helpen bij het behoud van een goede zenuwgezondheid.
- Vermijd overmatige alcohol- en druggebruik: Het vermijden van overmatige consumptie van alcohol en drugs kan het risico op zenuwschade en dysesthesie verminderen.
- Huidverzorging: Het beschermen van de huid tegen irritaties en het vermijden van overmatig krabben kan helpen om huidcomplicaties te voorkomen.
- Stressmanagement: Het beheersen van stress door middel van technieken zoals meditatie, ademhalingsoefeningen, en therapie kan bijdragen aan het verminderen van psychische belasting en dysesthesie-symptomen.
Zelfzorg en aanpassing
- Gebruik van medicatie: Volg het medicatieadvies van je arts en pas de dosering aan indien nodig om symptomen onder controle te houden.
- Aanpassing van leefomstandigheden: Maak gebruik van comfortabele kleding en beddengoed om huidirritatie te minimaliseren en vermijd triggers die de symptomen verergeren.
- Regelmatige opvolging: Blijf in contact met je arts voor regelmatige controles en aanpassingen in je behandelplan.
- Ondersteuning zoeken: Praat met een therapeut of ondersteuningsgroep om mentale stress en angst die voortkomen uit dysesthesie te verminderen.