Stresszweren in maagdarmkanaal met pijn en gewichtsverlies

Stresszweren (stressgerelateerde mucosale schade) zijn zweren die zich vormen in het maagdarmkanaal door ernstige fysieke of emotionele stress. Deze zweren kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen aanzienlijke schade aan de maagdarmwand veroorzaken. Stresszweren komen vaak voor bij verzwakte patiënten die zich onder zware lichamelijke stress bevinden, zoals op een afdeling intensieve zorg in een ziekenhuis. De symptomen omvatten pijn, een branderig gevoel en een verhoogd risico op infecties. De behandeling bestaat doorgaans uit medicatie om de symptomen te verlichten en de zweren te genezen.

• Epidemiologie van stresszweren in maagdarmkanaal
• Prevalentie en incidentie
• Leeftijd en geslacht
• Mechanisme
• Verhoogde maagzuurproductie
• Verminderde bloedtoevoer naar het maagslijmvlies
• Pro-inflammatoire reactie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Kritieke ziekte en ziekenhuisopname
• Behandeling met bepaalde medicijnen
• Onvoldoende voeding en dehydratie
• Risicogroepen
• Patiënten op de intensive care
• Patiënten met ernstige trauma's of brandwonden
• Ouderen en patiënten met chronische aandoeningen
• Symptomen: Pijn en gewichtsverlies
• Alarmsymptomen
• Pijn in de bovenbuik
• Gewichtsverlies en verminderde eetlust
• Bloedingen of braken met bloed
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Conservatieve behandeling en herstel
• Chirurgische ingreep
• Complicaties
• Preventie
• Medicatie en maagbescherming
• Voeding en hydratatie

Epidemiologie van stresszweren in maagdarmkanaal

Stresszweren in het maagdarmkanaal, ook wel bekend als stressgerelateerde mucosale schade (SRMD), komen voor bij een breed scala aan patiënten, met name degenen die te maken hebben met ernstige fysieke of psychologische stress. Deze zweren kunnen zich ontwikkelen in de maag, de dunne darm of de dikke darm en kunnen variëren in ernst.

Prevalentie en incidentie

Stresszweren komen relatief vaak voor in ziekenhuisomgevingen, vooral bij patiënten die zich in kritieke toestand bevinden. Het is geschat dat SRMD voorkomt bij ongeveer 5-15% van de ernstig zieke patiënten. In een ziekenhuissetting worden stresszweren meestal gezien bij patiënten die langdurige intensieve zorg nodig hebben, zoals die in de intensive care.

Leeftijd en geslacht

Stresszweren kunnen zich op elke leeftijd voordoen, maar zijn vooral een risico voor ouderen, patiënten met onderliggende chronische ziekten en degenen die intensieve medische behandelingen ondergaan. Er is geen significant verschil in frequentie tussen mannen en vrouwen, hoewel vrouwen mogelijk vaker last hebben van stressgerelateerde maagklachten.

Mechanisme

Stresszweren ontstaan wanneer verhoogde niveaus van stress de maagwand of het maagdarmkanaal aantasten. Dit kan leiden tot verhoogde zuurgraad in de maag, verminderde bloedtoevoer naar het slijmvlies of verhoogde productie van pro-inflammatoire stoffen, die de mucosale integriteit verstoren.

Verhoogde maagzuurproductie

Stress kan de productie van maagzuur verhogen, wat de beschermende slijmlaag in de maag of darmen aantast en zweren kan veroorzaken. Dit verhoogde zuur kan het slijmvlies beschadigen en leiden tot ontsteking of het ontstaan van zweren.

Verminderde bloedtoevoer naar het maagslijmvlies

In reactie op stress kan het lichaam de bloedtoevoer naar het maagslijmvlies verminderen. Deze verminderde doorbloeding maakt de maagwand vatbaarder voor schade door maagzuur, waardoor stresszweren kunnen ontstaan, vooral bij patiënten die langdurig bedlegerig zijn of intensive care-zorg nodig hebben.

Pro-inflammatoire reactie

Er is ook bewijs dat stress een toename van pro-inflammatoire stoffen zoals cytokinen veroorzaakt, die de integriteit van de maagslijmvliezen verminderen. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van zweren in het maagdarmkanaal.

Oorzaken

Stresszweren ontwikkelen zich als gevolg van aanzienlijke lichamelijke stress, die de natuurlijke balans van de maag- en darmslijmvliezen verstoort. Veelvoorkomende oorzaken zijn:

• Ernstige ziekte: Langdurige en acute ziekten kunnen de slijmvliezen verzwakken.
• Chirurgische ingrepen: Vooral ingrepen aan het maagdarmkanaal kunnen bijdragen aan de vorming van stresszweren.
• Trauma: Zowel lichamelijk trauma (zoals een ernstig ongeluk) als traumatische hersenletsels kunnen bijdragen.
• Brandwonden: Ernstige brandwonden kunnen de stressniveaus verhogen en de vorming van zweren bevorderen.
• Hersentrauma: Schade aan de hersenen kan ook de ontwikkeling van stresszweren bevorderen.
• Infecties: Bijvoorbeeld door de bacterie Helicobacter pylori.

Risicofactoren

De risicofactoren voor stresszweren zijn divers en omvatten onder andere:

• Ademhalingsfalen: Kan een teken zijn van verzwakte algemene gezondheid.
• Behandeling met corticosteroïden: Deze medicijnen kunnen de slijmvliezen verzwakken.
• NSAID's: Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen zoals ibuprofen kunnen de slijmvliezen irriteren.
• Heparine of warfarine: Anticoagulantia die het risico op bloeding verhogen.
• Een beroerte: Kan de algemene gezondheid en slijmvliezen beïnvloeden.
• H. pylori-infectie: Deze bacterie kan maagslijmvliesontsteking en zweren veroorzaken.
• Hoge bloeddruk: Kan bijdragen aan de belasting van de maagwand.
• Hoofdtrauma: Kan het stressniveau verhogen.
• Shock: Ernstige systemische reactie die de maagdarmwand beïnvloedt.
• Eerdere maag- en darmaandoeningen: Verhoogt de kans op nieuwe zweren.
• Ernstige brandwonden: Verhoogde lichamelijke stress door verbranding.
• Geelzucht: Leverproblemen die het maagdarmkanaal beïnvloeden.
• Hartfalen: Kan de doorbloeding en gezondheid van de slijmvliezen beïnvloeden.
• Hepatische encefalopathie: Hersenaandoening door leverziekte kan het maagdarmkanaal beïnvloeden.
• Nierfalen: Verhoogt de kans op stressgerelateerde zweren.
• Beademingsapparaat: Langdurig gebruik kan de slijmvliezen verzwakken.
• Coagulopathie: Problemen met bloedstolling kunnen het risico verhogen.
• Sepsis: Bloedvergiftiging kan bijdragen aan de ontwikkeling van zweren.

Kritieke ziekte en ziekenhuisopname

Patiënten die in kritieke toestand verkeren of in het ziekenhuis worden opgenomen, lopen een verhoogd risico op stresszweren. Dit geldt met name voor mensen die langdurig op de intensive care verblijven of die ernstige verwondingen, brandwonden, infecties of hartproblemen hebben.

Behandeling met bepaalde medicijnen

Medicamenteuze behandelingen kunnen bijdragen aan het ontstaan van stresszweren. Patiënten die geneesmiddelen gebruiken zoals niet-steroïde anti-inflammatoire middelen (NSAID's), corticosteroïden of anticoagulantia hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van maagdarmzweren.

Onvoldoende voeding en dehydratie

Patiënten die onvoldoende voeding krijgen of uitgedroogd raken, lopen een verhoogd risico op stresszweren. De verminderde toevoer van voedingsstoffen en vocht aan het maagdarmkanaal verzwakt de beschermende werking van het maagslijmvlies en verhoogt de vatbaarheid voor zweren.

Risicogroepen

Stresszweren komen vooral voor bij bepaalde risicogroepen die zich in een situatie van verhoogde fysieke of psychologische stress bevinden. Deze groepen omvatten zowel ziekenhuispatiënten als individuen met bepaalde gezondheidsomstandigheden.

Patiënten op de intensive care

De hoogste incidentie van stresszweren wordt gevonden bij patiënten die op de intensive care verblijven. Deze patiënten ondergaan vaak langdurige ziekenhuisopnames en hebben te maken met meerdere risicofactoren, zoals verminderde mobiliteit, ondervoeding en het gebruik van medicatie die het risico op zweren verhoogt.

Patiënten met ernstige trauma's of brandwonden

Patiënten die ernstig gewond zijn geraakt of die te maken hebben met grote brandwonden hebben een verhoogd risico op stresszweren door de fysieke stress die gepaard gaat met hun verwondingen, in combinatie met verminderde bloedtoevoer naar de maagwand.

Ouderen en patiënten met chronische aandoeningen

Ouderen en mensen met onderliggende chronische aandoeningen, zoals diabetes of hartziekten, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van stresszweren. Hun immuunsysteem is vaak verzwakt, waardoor het lichaam minder goed kan omgaan met de gevolgen van stress.

Symptomen: Pijn en gewichtsverlies

Stresszweren ontstaan vaak plotseling als reactie op extreme fysiologische stress. In tegenstelling tot chronische maagzweren kunnen stresszweren snel ernstige symptomen vertonen. Symptomen variëren afhankelijk van de ernst en grootte van de zweer en kunnen zijn:

• Brandend gevoel: Voelt als een branderigheid in de bovenbuik.
• Licht gevoel in het hoofd of flauwvallen: Kan wijzen op een ernstige bloeding.
• Opgeblazen gevoel of ongewoon vol gevoel: Een gevoel van volheid in de maag.
• Verlies van eetlust: Kan door pijn of ongemak zijn.
• Gewichtsverlies: Als gevolg van verminderde voedselinname.
• Maagzuur: Overtollig zuur kan leiden tot irritatie.
• Misselijkheid of braken: Kan ernstige complicaties signaleren.
• Pijn die verergert of verbetert met voedsel: Pijn kan gerelateerd zijn aan voedselinname.
• Pijn in de bovenbuik: Kan wijzen op ernstige schade.
• Rood braaksel of braaksel met de kleur van koffiebonen: Kan duiden op bloedingen.
• Stoelgang: Rode of kastanjebruine stoelgang kan wijzen op interne bloedingen.
• Symptomen van bloedarmoede: Kortademigheid en een bleke huid kunnen optreden.

Alarmsymptomen

Stresszweren kunnen zich in een aantal vormen manifesteren, met symptomen die variëren afhankelijk van de locatie en ernst van de zweren. Het is belangrijk om de symptomen van stresszweren tijdig te herkennen om complicaties te voorkomen.

Pijn in de bovenbuik

Patiënten met stresszweren ervaren vaak pijn in de bovenbuik, vooral na het eten of bij het liggen. De pijn kan dof of brandend van aard zijn en kan erger worden bij het eten van zure of gekruide voedingsmiddelen.

Gewichtsverlies en verminderde eetlust

Een ander alarmteken van stresszweren is gewichtsverlies, vaak veroorzaakt door verminderde eetlust en pijn bij het eten. Dit kan leiden tot ondervoeding, vooral bij patiënten die al in een verzwakte toestand verkeren.

Bloedingen of braken met bloed

In ernstigere gevallen kunnen stresszweren leiden tot maagbloedingen, wat zich kan uiten in braken met bloed of het uitscheiden van zwart, teerachtige ontlasting. Dit is een signaal dat onmiddellijke medische aandacht vereist.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van stresszweren wordt gesteld door een arts op basis van symptomen en aanvullende onderzoeken:

• Endoscopie: Dit onderzoek wordt gebruikt om het maagdarmkanaal te visualiseren en zweren op te sporen.
• Angiografie: Wordt ingezet als de endoscopie geen duidelijke bloedende letsels aan het licht brengt. Dit beeldvormende onderzoek van de bloedvaten kan helpen bij het identificeren van bloedingsoorzaken.
• Bloedonderzoek: Om de algemene gezondheid en de aanwezigheid van infecties of bloedarmoede te beoordelen.
• Ontlastingsonderzoek: Kan helpen bij het detecteren van bloed in de ontlasting en het opsporen van H. pylori-infecties.
• Ademtest: Wordt gebruikt om H. pylori-bacteriën op te sporen.

Behandeling

De behandeling van stresszweren richt zich op het verlichten van symptomen, het behandelen van de onderliggende oorzaken en het voorkomen van verdere complicaties:

• Oorzaakgerichte behandeling: Identificatie en behandeling van de onderliggende oorzaak van de stresszweren.
• Medicatie:
• Protonpompremmers: Verminderen de productie van maagzuur en helpen bij het genezen van zweren.
• Antihistaminica: Verminderen de werking van acetylcholine, die normaal gesproken de zuurproductie stimuleert.
• Bloedtransfusie: Kan nodig zijn bij ernstige maagdarmbloedingen om bloedverlies te compenseren.
• Volumevervanging en nasogastrische aspiratie: Voor het opvangen van maagsap en andere vloeistoffen.
• Chirurgie: In gevallen waar de zweren niet reageren op medicatie en andere behandelingen.

Prognose

De prognose van stresszweren hangt af van verschillende factoren, waaronder de ernst van de zweren, de algehele gezondheid van de patiënt en de tijdigheid van de behandeling. Met de juiste zorg kunnen veel patiënten volledig herstellen.

Conservatieve behandeling en herstel

In veel gevallen kunnen stresszweren effectief worden behandeld met protonpompremmers (PPI's) of histamine-2-receptorantagonisten (H2RA's) om de maagzuurproductie te verminderen. Het herstel kan vaak plaatsvinden zonder chirurgische ingreep, vooral als de zweren vroegtijdig worden opgemerkt en behandeld.

Chirurgische ingreep

In gevallen van ernstige complicaties, zoals actieve bloeding of perforatie van de maagwand, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit is echter zeldzaam en komt meestal voor bij patiënten die een zeer ernstige vorm van stresszweren hebben.

Complicaties

De belangrijkste complicaties van stresszweren kunnen omvatten:

• Bloedingen: Zowel interne als externe bloedingen kunnen optreden en zijn levensbedreigend.
• Gastro-intestinale perforaties: Een perforatie in de maag of darm kan ernstige infecties en bloedingen veroorzaken.
• Lage bloeddruk: Kan optreden door aanzienlijk bloedverlies.
• Sepsis: Een systemische infectie die kan voortkomen uit ernstige bloeding of infecties.
• Ademhalingsinsufficiëntie: Kan ontstaan door ernstige systemische stress.

Preventie

Het voorkomen van stresszweren richt zich vooral op het verminderen van de factoren die bijdragen aan de stressbelasting en het bevorderen van een gezonde maagfunctie bij risicopatiënten.

Medicatie en maagbescherming

Patiënten die een verhoogd risico lopen op stresszweren, zoals die op de intensive care, kunnen profylactisch behandeld worden met maagbeschermende medicatie zoals PPI's of H2RA's. Dit kan helpen om de maagwand te beschermen tegen beschadiging door maagzuur.

Voeding en hydratatie

Het handhaven van een adequate voedingstoestand en het zorgen voor voldoende hydratatie zijn belangrijk voor de bescherming van de maag en het verbeteren van het herstel bij patiënten met een verhoogd risico op stresszweren.