ADHD en de positieve effecten van koffie

ADHD is een veelbesproken onderwerp. Vooral over de medicatie, speciale diëten en natuurlijke middelen voor ADHD is veel gezegd en geschreven. Logisch, want het is prettig voor mensen met ADHD om iets te hebben wat hun symptomen verlicht. Hoewel medicatie voorgeschreven kan worden, zijn er ook natuurlijke middelen die kunnen helpen. Veel ADHD'ers merken een positief verschil in hun symptomen als ze koffie drinken. Maar in hoeverre helpt koffie bij ADHD en kunnen deze bevindingen onderbouwd worden?

Cafeïne

Als we het hebben over wat koffie teweeg brengt, dan hebben we het eigenlijk over cafeïne. Het is het belangrijkste stofje in koffie, maar het zit ook in thee, chocola en in energiedrankjes. Over het algemeen staat cafeïne erom bekend dat het je energie geeft. Het wordt dan ook gebruikt als een natuurlijk ‘pepmiddel’. Veel mensen gebruiken het om ’s ochtends wakker te worden of om over een middagdipje heen te komen. Daarnaast is het een geliefd onderdeel van onze maatschappij: mensen nemen een koffiepauze, worden ‘op de koffie’ gevraagd of gaan naar één van de vele koffietentjes die er zijn om te ontspannen. Desondanks is koffie niet ongevaarlijk. Als je te veel cafeïne binnenkrijgt kun je last krijgen van onder andere slapeloosheid, angsten, hoofdpijn en hartkloppingen. Het Voedingscentrum raadt aan om maximaal 400 mg cafeïne per dag binnen te krijgen. Dit is gelijk aan ongeveer 5 koppen koffie.

ADHD en koffie

De werking van cafeïne op ADHD heeft te maken met de neurotransmitter dopamine. Mensen met ADHD hebben een tekort aan dopamine. Dit veroorzaakt problemen met onder andere concentratie, impulscontrole, motivatie en plannen. Cafeïne stimuleert de productie van dopamine. Het gevolg is dus dat mensen zich na het drinken van koffie beter kunnen concentreren, ze beter kunnen plannen, zich gemotiveerder voelen etc. Dit geldt voor de meeste mensen als ze koffie drinken, maar bij mensen bij ADHD des te meer, aangezien zij een tekort hebben. Deze boost dopamine zou juist kunnen zijn wat hun hersenen nodig hebben. Dat hadden dokters ook al bedacht: het bekende medicijn methylfenidaat (merknamen: Ritalin en Concerta) voor mensen met ADHD stimuleert ook de opname van dopamine. Belangrijke kanttekening is dat zowel bij medicatie als bij cafeïne, iedereen anders reageert.

Het idee dat koffie zou kunnen helpen om de symptomen van ADHD te verminderen is niet nieuw. In de jaren 50 van de vorige eeuw werd er door het MOB (de voorloper van de RIAGG) koffietherapie gegeven aan kinderen met ADHD-achtige klachten. Het leek te werken, maar niet genoeg om ermee door te gaan. Toen methylfenidaat ontdekt werd als medicijn, is koffie aan de kant geschoven.

Onderzoek

Onderzoekers van de gezondheidsraad in Engeland vroegen zich af of het wel een goed idee was om koffie als hulpmiddel te negeren. Deze studie uit 2014 toonde aan dat een lage tot gemiddelde dosis cafeïne een positief effect had op de proefpersonen in vergelijking met een placebo en dat mensen met ADHD van nature al geneigd zijn om meer koffie te gaan drinken. De studie toonde tevens aan dat sommige proefpersonen die geen baat hadden bij medicatie, wél baat bleken te hebben bij cafeïne. Desondanks is er anno 2020 nog niet genoeg onderzoek gedaan om de effecten van koffie op ADHD officieel vast te stellen.

Door de concentratie op medicatie vanuit de medische wereld, zijn er maar een paar onderzoeken gedaan naar de voordelen van koffie bij ADHD. Deze studies toonden wel een aantal interessante dingen aan. Uit een studie door dokters in China in 2011 bleek dat thee kan helpen om de symptomen van ADHD te verlichten en cafeïne werd aangewezen als de belangrijkste reden hiervan. Dokter Leon van de Amerikaanse National-Louis University onderzocht in 2001 19 studies en kwam tot de conclusie dat koffie zelfs kan helpen bij kinderen met ADHD. Het zou niet alleen helpen bij hun concentratie, maar ook bij het verminderen van agressie en hyperactiviteit. Medicatie zou een groter verschil maken dan cafeïne, maar cafeïne zorgt weer voor een groter verschil dan een placebo. Bij kinderen zonder ADHD zorgde cafeïne juist voor rusteloosheid en angstgevoelens. Hier staat wel een aantekening bij: voor kinderen zijn de langetermijneffecten van cafeïne gebruik op hun gezondheid nog niet bekend.

Koffie en medicatie

Iemand die ADHD-medicatie gebruikt, moet wel oppassen met het gebruik van cafeïne. De wisselwerking van medicijnen en koffie is verschillend per medicijn. Bij bijvoorbeeld Ritalin en Concerta wordt de aanmaak van dopamine gestimuleerd en bij het drinken van koffie ook. Hierdoor kun je te veel dopamine aanmaken, waardoor je last krijgt van bijverschijnselen. Het is dus slim om op te passen met het drinken van koffie als je medicatie slikt. Je kunt zelf uitproberen wat voor jou werkt of hierover praten met de huisarts als je medicatie voor ADHD slikt.