Fibromyalgie (reumatische aandoening)

Fibromyalgie wordt gekenmerkt door pijn in het hele lichaam (weke delen van en rondom gewrichten). Fibromyalgiepatiënten hebben sterk verminderde functionele mogelijkheden die van grote invloed zijn op hun levenskwaliteit. Fybromyalgie is lang gezien als onaantoonbaar, 'psychisch' en geruime tijd niet serieus genomen. Verder lijkt er een overlap te zijn van Fybromyalgie met aandoeningen als het Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS) en Prikkelbare Darmsyndroom (IBS - Irritable Bowel Syndrome).

Fibromyalgie

Fibromyalgie wordt gekenmerkt door pijn in het hele lichaam. Sommige fibromyalgiepatiënten hebben een erg lage kwaliteit van leven en de verminderde functionele mogelijkheden zijn niet alleen een zorg voor de patiënt zelf, maar ook voor diens directe omgeving en de samenleving. Soms zoeken mensen met fibromyalgie hulp en begeleiding, daar ze last hebben van pijn en andere symptomen, zoals moeheid, depressieve stemming en slaapstoornissen. De klachten zijn niet altijd even sterk of ernstig. Ze kunnen op en neer gaan.

Fibromyalgie betekent letterlijk: pijn in bindweefsels en spieren. Er wordt pijn gevoeld in de zogeheten weke delen van en rondom gewrichten. Bij lichamelijk onderzoek blijkt er sprake te zijn van Tender points: drukpijnlijke plekken op het lichaam. Hoewel er bij iedereen in bepaalde mate sprake kan zijn van drukpijnlijke plekken, is dit bij een patiënt met fibromyalgie in extreme mate.

Fibromyalgie is een aandoening waarvan de precieze oorzaak onbekend is. Ook kan het medisch gezien moeilijk vastgesteld worden. D.w.z. er zijn (tot nu toe) medisch gesproken geen 'aantoonbare tekenen' van ontsteking of weefselschade waargenomen bij fibromyalgiepatiënten. Of anders gezegd: er zijn geen (diagnostische) meetinstrumenten om de 'afwijkingen' vast te stellen. fibromyalgiepatiënten zoeken vaak begrip voor hun onzichtbare kwaal. Ze ervaren de kloof tussen de ernst van hun klachten en de afwezigheid van 'objectieve afwijkingen' als onrechtvaardig en voelen zich vaak onbegrepen en niet serieus genomen.

Visie op fibromyalgie

Toen in 1990 de classificatiecriteria voor fibromyalgie werden gepubliceerd, beschouwde men deze aandoening nog vaak als een psychisch probleem. Sindsdien zijn echter fysiologische indicatoren gevonden voor:

• Versterkte transmissie van pijnsignalen naar de hersenen
• Verminderde remming van pijn en
• Verstoorde hormonale stressreacties.

Steeds meer onderzoek laat zien dat er bij fibromyalgie somatische aanwijzingen zijn voor gegeneraliseerde pijn.

Fibromyalgiecriteria

Fibromyalgie kent twee classificatiecriteria, indien er sprake is van:

• Ten minste 3 maanden bestaande gegeneraliseerde pijn, d.w.z pijn in de linker en rechter lichaamshelft, boven en onder de navel, èn axiaal (in rug, borstkas of nek)
• Pijn bij palpatie van 11 of meer van 18 drukpijnlijke plekken op het lichaam.

Naast pijn kunnen nog meerdere symptomen voorkomen, zoals:

• Moeheid
• Ochtendstijfheid
• Slaapstoornis
• Hoofdpijn
• Angst
• Spastische darm

Fibromyalgie komt voor bij 2 op de 100 volwassenen en voornamelijk bij vrouwen. De aandoening openbaart zich meestal tussen 25 en 40 jaar. Er lijken (zoals bij kanker en vele andere somatische aandoeningen) meerdere erfelijke en omgevingsfactoren ten grondslag te liggen aan het ontstaan van chronische, gegeneraliseerde pijn zonder aanwijsbare schade in het lichaam.

Fybromyalgie Primair Secundair

Fibromyalgie kan primair of secundair zijn, dat wil zeggen respectievelijk zonder of met onderliggende ziekte. Voorbeelden van zo’n onderliggende aandoening zijn:

• Ziekte van Sjögren
• Reumatoïde artritis of hypothyroïdie (schildklier)
• Soms verminderen de verschijnselen van secundaire fibromyalgie door behandeling van de onderliggende ziekte.

Fybromyalgiekenmerken:

• Allodynie: de gewaarwording van pijn bij prikkels die normaal gesproken niet tot pijn leiden (zoals bv. strijken, voorzichtig drukken, matige hitte of kou en verandering van houding) en
• Hyperalgesie: een versterkte pijnervaring als reactie op pijnlijke stimuli.

Deze kenmerken onderscheiden Fybromyalgie van andere pijnstoornissen, zoals chronische lage rugpijn, whiplash of spanningshoofdpijn.

Fybromyalgie CVS IBS

Fibromyalgie lijkt een overlap te hebben met de volgende aandoeningen:

• Chronisch Vermoeidheidssyndroom CVS
• Prikkelbare Darmsyndroom IBS (Irritable Bowel Syndrome).

Wanneer gegeneraliseerde pijn duidelijker op de voorgrond treedt dan moeheid of andere klachten, ligt de classificatie fibromyalgie het meest voor de hand. Er zou met name op het niveau van het limbisch systeem sprake kunnen zijn van overeenkomsten tussen Fibromyalgie, CVS, IBS. Er zijn echter ook verschillen in hormonale reacties en concentraties van stoffen (bijvoorbeeld pijnversterkende stoffen) in het lichaam.

Fibromyalgie onderscheidt zich samen met o.a. CVS van depressie. Depressieve patiënten reageren op een toename van lichamelijke inspanning met vermindering van negatieve stemming, terwijl patiënten met fibromyalgie en CVS juist met toename van negatieve stemming en uitputting reageren.

Voor meer informatie, voorlichting en londgenotencontact:

• Nationaal Reumafonds (www.reumafonds.nl) en
• Patiëntenvereniging fibromyalgiepatiënten: Eendrachtig Sterk (FES - www.fesinfo.nl)