Schimmelnagels (kalknagel): oorzaak, behandeling & voorkomen

Schimmelnagels ofwel kalknagels zijn een veelvoorkomende kwaal. Het is een vrij onschuldige aandoening, maar schimmelnagels kunnen er erg lelijk en vies uitzien. De meeste mensen zullen er daarom toch vanaf willen. De behandeling duurt lang, geduld is hierbij nodig. Er zijn verschillende manieren om schimmelnagels aan te pakken, zoals kalknagelolie, stift of tinctuur. Middelen om in te nemen zijn soms nodig, maar hebben erg veel bijwerkingen.

Wat zijn schimmelnagels?

Een schimmelnagel is de benaming voor een infectie waarbij een nagel is aangetast, hierbij is een schimmel de oorzaak. Er kunnen ook meerdere nagels aangetast zijn. Vaak gaat het om de nagels van de tenen maar het kan ook bij de vingernagels voorkomen. Een andere benaming is kalknagel, omdat de nagel van kalk lijkt te zijn gemaakt als deze is aangetast. De medische term ervoor is onychomycose.

Deze aandoening komt vaak voor, en meer bij ouderen: op een leeftijd tussen de 40 en 60 jaar heeft 15 tot 20% van de mensen ermee te maken, mannen en vrouwen ongeveer even vaak. Op de leeftijd van 70 jaar heeft ongeveer de helft van alle mensen ermee te kampen. Schimmelnagels komen bijna niet bij kinderen voor. Deze aandoening is bij nagels het meest voorkomende probleem. Het is geen ernstige aandoening; soms kan een schimmelnagel wel pijnlijk zijn en hinder geven, maar het is vooral geen mooi gezicht. Soms zijn slechte bloedvaten er de oorzaak van dat de nagel niet goed wordt aangemaakt en van kalk lijkt te zijn gemaakt. Verreweg de meeste kalknagels zijn echter schimmelnagels.

Hoe ontstaan schimmelnagels?

Over de hele wereld hebben mensen te maken met schimmelnagels. Normaal gesproken, bij een gezonde huid en dito nagels krijgen schimmels niet zo gauw een kans. De afweer zorgt daarvoor. Schimmels gedijen vooral in een vochtige omgeving. Schimmels planten zich voort door middel van sporen, die onder de juiste omstandigheden kunnen uitgroeien tot een nieuwe schimmel. Per schimmel worden enorm veel sporen uitgescheiden, die erg lang besmettelijk blijven. Vooral nagels die slecht groeien en beschadigd zijn vormen een prima voedingsbodem voor deze schimmelsporen.

Vochtige kleedkamers: berucht

In een vochtige omgeving zoals kleedkamers van sporthallen, zwembaden en in sauna's komen ze veel voor. Wie al beschadigde nagels heeft en op blote voeten in zo'n soort omgeving loopt en vervolgens de nog vochtige voeten in sokken en schoenen opsluit heeft grote kans op schimmelnagels. Sinds mensen schoenen gingen dragen nam deze aandoening enorm toe: in de sokken en schoenen ontstaat rondom de voet een warme, vochtige omgeving (zweetvoeten!) waarin de schimmels zich prima thuis voelen. Daarom komen schimmelnagels vaker voor bij de tenen dan bij de vingers. Iemand die schimmelnagels heeft is zelf weer besmettelijk voor zijn omgeving door de verspreiding van miljoenen sporen.

De verschijnselen van een schimmelnagel

Een nagel die is aangetast door een schimmel wordt geel/wit van kleur, en later geelbruin als deze niet behandeld wordt. De nagel wordt dikker, bobbelig, breekbaarder en verbrokkelt snel. Er kunnen strepen of ribbels te zien zijn. De nagel kan vanzelf gedeeltelijk of geheel loslaten, wat erg pijnlijk kan zijn. Meestal begint de aandoening aan de nagel van de grote teen, later kunnen (als er niet behandeld wordt) ook de andere teennagels volgen. Het komt veel voor dat er tussen de tenen tevens voetschimmel zit, het zogenaamde zwemmerseczeem. Die veroorzaakt daar schiferende kloofjes, die ook pijnlijk kunnen zijn. Als deze voetschimmel niet behandeld wordt kan hieruit een schimmelnagel ontstaan.

Hoe wordt een schimmelnagel vastgesteld?

Hoewel de verschijnselen zoals boven beschreven erg duidelijk lijken te zijn, kan een schimmelnagel lijken op nagelafwijkingen die bij sommige huidziekten kunnen voorkomen. Om zekerheid te krijgen bij het vermoeden van een schimmelnagel kan er onderzoek op het laboratorium worden gedaan. Hiervoor worden stukjes nagel afgeknipt en op kweek gezet. Een schimmelkweek duurt over het algemeen een week of drie. Soms kan na onderzoek onder de microscoop van een stukje nagel in een speciale vloeistof (KOH preparaat) alvast worden vastgesteld dat het inderdaad om een schimmelinfectie gaat. Om te weten om welke schimmel het gaat moet echter de uitslag van de kweek worden afgewacht.

De behandeling van schimmelnagels

Het kan erg lang duren voordat een schimmelnagel is genezen, soms wel een jaar. Er is veel geduld voor nodig. De behandeling van een schimmelinfectie aan de nagels wordt bij voorkeur op meer dan één manier tegelijk behandeld. De mogelijkheden hiervoor zijn:

Anti-schimmelmiddel om in te nemen (orale antimycotica)

Het probleem bij een schimmelnagel is dat de schimmel zich onder of diep in de nagel bevindt. Dat maakt het moeilijk om een schimmelinfectie van de nagel te bestrijden. Het kan nodig zijn om de infectie van binnenuit te behandelen met een anti-schimmelmiddel (antimycoticum). Een kuur van zo'n middel duurt erg lang: minstens 3 maanden, het kan ook langer nodig zijn. Het nadeel is dat deze middelen bijwerkingen kunnen hebben. Het gaat bijvoorbeeld om Trisporal, Lamisil, Diflucan. Deze middelen zijn alleen op recept te verkrijgen. Als er ook sprake is van voetschimmel moet deze ook meebehandeld worden met bijvoorbeeld Daktarin-crème.

Tinctuur, stift, kalknagelolie

Voor de uitwendige behandeling zijn er diverse middelen in de vorm van stift, tinctuur en olie te koop om schimmelnagels aan te pakken. Ook hiervoor geldt dat het een tijd kan duren voordat de infectie verdwenen is en de nagel er weer normaal uitziet. Het middel kan direct worden aangebracht op de nagel(s); de werkzame stof dringt door de nagel heen naar de diepere laag om daar zijn werk te doen. Het voordeel van een olie, stift of tinctuur is dat er geen zware bijwerkingen zijn zoals bij de middelen om in te nemen. Ze zijn verkrijgbaar bij drogist, apotheek, en ook via webwinkels.

Strooipoeder

Het is nodig om naast de behandeling met een kuur de sokken en schoenen met een strooipoeder te behandelen. Dit is nodig om de sporen te doden, die anders steeds opnieuw voor besmetting zorgen. Wassen is niet voldoende om de sporen te doden.

Pedicure

Het is ook mogelijk om een laagje van de nagel af te laten halen door slijpen of frezen. De nagel wordt hierdoor dunner en gladder en ziet er vaak al beter uit. Een afspraak bij de pedicure is hiervoor aan te raden: zij weet hoe dit het beste op een hygiënische manier kan worden gedaan. Daarna kan dan met een stift of tinctuur verder worden behandeld.

Hoe kan je schimmelnagels voorkomen?

Om schimmelnagels te voorkomen is het volgende belangrijk:

• loop op badslippers in openbare kleedruimtes, zwembad en sauna
• was niet te vaak met zeep: het tast de natuurlijke barrière van de huid aan
• droog de voeten goed af, vooral tussen de tenen
• doe elke dag schone sokken aan
• draag schoenen die niet te strak zitten, met ventilatie, wissel ze af, laat ze luchten
• draag liever geen kunststof schoenen, sokken en nylon panty's
• knip de teennagels op tijd zodat ze niet gaan knellen
• geef de voeten lucht: laat ze zo min mogelijk zweten