Drukke kinderen en ritalin

Vroeger heette een kind dat druk was gewoon druk. Anno 2010 lijdt het kind aan adhd. Deze diagnose wordt wel heel vaak gesteld en de meeste kinderen krijgen vervolgens het medicijn ritalin voorgeschreven. Er is nu een stroming die zegt dat dit veel te vaak gebeurt en dat sommige kinderen gewoon druk zijn van zichzelf. Moet een kind ritalin krijgen als het druk is? En wat doet ritalin met een persoon?

Wel of geen ritalin?

Psycholoog Laura Batstra zag in haar dagelijkse praktijk dat op sommige plaatsen dat veel kinderen al op jonge leeftijd het stempel van psychisch ziek op kregen gelegd. Drukke kinderen die de diagnose adhd kregen, werden direct volgestopt met ritalin. Zij vond dat een heel ongezonde ontwikkeling en nam er stappen tegen. Ze is niet de enige. Er zijn steeds vaker geluiden te horen dat adhd wel heel vaak wordt opgeplakt en dat kinderen wel heel vaak aan heftige medicatie worden gezet.

Wat doet ritalin?

Ritalin is een middel dat het centraal zenuwstelsel stimuleert. Hoe het medicijn precies werkt is nog niet helemaal duidelijk, maar de aanname is dat het de voorhoofdskwab (hier worden de zaken aangestuurd in de hersenen) en de hersenstam (het systeem dat prikkels omzet in reageren of niet reageren) via de neurotransmitters dopamine en norepinefrine/noradrenaline activeert. Ritalin zorgt er voor dat er tijdelijk meer neurotransmitters worden afgegeven, maar het heeft geen invloed op de aanmaak van deze geluksstoffen. Daarom werkt het ook maar kort. Ritalin filtert als het ware alle zaken die op een kind afkomen en stimuleert het toeleggen op één of twee. Daardoor is het eenvoudiger om de gedachten op één ding te focussen in plaats van al die dingen die op een kind afkomen. Overigens wordt ook wel gezegd dat adhd-ers eigelijk te weinig gestimuleerd worden en dat hun hyperactiviteit eigenlijk een manier is om wel die prikkels te krijgen die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen. In dat geval zou ritalin tijdelijk zorgen voor die prikkels (tot het middel weer is uitgewerkt). Deze laatste stelling zou ook verklaren waarom kinderen met adhd zaken altijd uitstellen of afstellen. Voor hen zijn alleen hele grote zaken zoals crisissituaties aanleiding om zich gestimuleerd te voelen. Zijn die er niet dan vinden ze het niet de moeite waard om zich er druk over te maken. Ook de hang naar gevaar en opwinding van adhd-kinderen heeft daar dan mee te maken. (Bron: Richard Vogel)

Adhd en ritalin

Ritalin zorgt ervoor dat kinderen veel meer gespitst zijn op één specifieke zaak. Dat zorgt ervoor dat ze beter gefocust zijn en dat betekent dus ook dat hun prestaties beter worden. Ritalin is eigenlijk een soort pepmiddel. Dat blijkt ook wel, want studenten nemen het in als ze examens moeten doen zodat ze beter geconcentreerd zijn. Bovendien wordt Ritalin ook gebruikt bij narcolepsie, een aandoening waardoor mensen overdag meerdere keren gewoon in slaap vallen ondanks het feit dat ze ’s nachts ook gewoon geslapen hebben. De ritalin helpt hen overdag wakker te blijven. De vraag is dan ook of het echt een medicijn is of meer een middel dat leidt tot betere prestaties.

De bijwerkingen van ritalin

Ritalin beschrijft in haar bijsluiter tal van bijwerkingen. Die hoeven kinderen of volwassenen (ook volwassenen slikken ritalin) niet te krijgen, maar het kan wel. Dit zijn volgens de bijsluiter de mogelijke bijwerkingen:

Ernstige bijwerkingen ritalin:

Bloedaandoeningen - tekort aan witte bloedlichaampjes) gepaard gaande met verhoogde gevoeligheid voor infecties (leukopenie), bloedafwijking (tekort aan bloedplaatjes) gepaard gaande met blauwe plekken en bloedingsneiging (trombocytopenie), bloedarmoede (anemie)
Zenuwstelselaandoeningen - toevallen/stuipen (convulsies), ongecontroleerde bewegingen van onder meer armen en benen (choreoathetose), ontsteking of afsluiting van de slagaderwand in de hersenen (cerebrale arteriitis en/of occlusie), ernstige aandoening als gevolg van gebruik van neuroleptica, die zich kan uiten in spierstijfheid, sterke bewegingsdrang, hoge koorts, transpiratie, speekselvloed, verminderd bewustzijn (maligne neurolepticasyndroom, MNS).
Psychische aandoeningen - Ticziekte (het syndroom van Gilles de la Tourette), ernstige geestesziekte waarbij de controle over het eigen gedrag en handelen gestoord is (psychose), die soms gepaard gaan met visuele en tactiele hallucinaties, en die afnemen na het staken van de behandeling met Ritalin, suïcidale gedachten.
Hartaandoeningen - beklemmend pijnlijk gevoel op de borst (angina pectoris)
Lever- en galaandoeningen - abnormale leverfunctie, variërend van stijging van lever enzymen (transaminase) tot bewusteloosheid als gevolg van ernstige leverdysfunctie (hepatisch coma).
Huidaandoeningen - ernstige huidontsteking met verlies van opperhuid en haar (exfoliatieve dermatitis).

Minder ernstige bijwerkingen van ritalin:

Zenuwstelselaandoeningen - zeer vaak hoofdpijn, slaperigheid, duizeligheid, bewegingsstoornis (dyskinesie), hyperactiviteit, spierkrampen.
Psychische aandoeningen - spreekdrang, angst. Ook wel tics of het verergeren van bestaande tics, voorbijgaande depressieve stemming.
Oogaandoeningen - moeite met zien (accommodatiestoornissen) en wazig zien.
Hartaandoeningen - stoornissen in het hartritme (aritmieën, palpitaties, tachycardie), verandering in bloeddruk en hartfrequentie (meestal een stijging).
Aandoeningen van maag en darmen - buikpijn, misselijkheid en braken en een droge mond.
Huidaandoeningen - huiduitslag (exantheem), jeuk (pruritus), huiduitslag met hevige jeuk en vorming van bultjes (galbulten of urticaria), kaalhoofdigheid (alopecia), bloeduitstortingen in huid en slijmvliezen (trombocytopenische purpura) en plaatselijke of verspreide rode huiduitslag (erythema multiforme).
Voedingsstoornissen - gewichtsafname en vertraging van de groei bij kinderen als ze de ritalin langdurig gebruiken
Algemene aandoeningen - koorts, gewrichtspijn (artralgie).

Andere bijwerkingen van ritalin die misschien niet worden herkend

Volgens de website http://www10.antenna.nl/hersenstorm kunnen mensen ook lijden aan andere afkickverschijnselen. Dit kunnen zijn:

Ernstige depressieve gevoelens, zo erg dat iemand het gevoel heeft echt aan het instorten te zijn
uitputting,
vervreemding,
geïrriteerdheid
zelfmoordgedachten.

Volgens de website zien ouders en gebruikers daarin vaak de bevestiging dat het kind of de volwassene ernstige symptomen van adhd heeft, maar is het juist het middel dat dit veroorzaakt en zijn het de afkickverschijnselen die dit veroorzaken. Dit leidt er dan toe dat het kind of de volwassene vaak nog meer ritalin krijgt voorgeschreven.

Diagnose adhd opgerekt

Omdat ritalin de concentratie verbetert, wordt het inmiddels ingezet als een middel voor iedereen met een beetje concentratiestoornissen. Dus ook kinderen die maar lichte verschijnselen hebben van adhd. Daarom lijkt het erop dat de diagnose adhd ook wel eens wordt gesteld als er maar heel weinig of bijna geen symptomen van de aandoening te vinden zijn, maar het geven van het medicijn de gemakkelijkste oplossing lijkt. De richtlijn is dat medicatie één van de mogelijkheden van behandeling is, maar er zijn ook stromingen hulpverleners die vinden dat een kind dat adhd heeft altijd ritalin moet krijgen. Onduidelijk is echter wat de effecten van ritalin zijn op de lange duur. Ook kunnen er allerlei bijwerkingen optreden.

Hoe reageer je op een druk kind?

Hoewel veel mensen vinden dat het geven van ritalin de gemakkelijkste oplossing is die alle problemen laat verdwijnen is het de vraag of dit wel klopt. Daar komt bij dat een druk kind vroeger gewoon werd geaccepteerd als druk kind, maar het blijkbaar in de hedendaagse maatschappij niet meer past. Mensen hebben al te veel stress, moeten te veel doen in te weinig tijd en zo’n druk kind past dan niet meer in dat leven. Daarbij komt dat Nederland een kenniseconomie is waarin het steeds belangrijker wordt om een goede schoolopleiding te volgen. Kinderen die dan impulsief en ongecontroleerd gedrag vertonen passen daar niet in. Het diagnosticeren van de aandoening adhd en het geven van een pilletje om daar van af te komen is dan gemakkelijker dan te accepteren dat een kind nu eenmaal van zichzelf druk is.

Adhd behandelen: de verschillende zienswijzen

Artsen, psychologen en psychiaters blijken de aandoening adhd op verschillende manieren te behandelen. De ene psychiater zegt veel sneller dat een kind aan adhd lijdt, terwijl de ander daar veel voorzichtiger in is. Ook geeft de één veel sneller ritalin dan de ander. Bij een behandeling tegen adhd hoort volgens mensen die niet zo voor de medicijnen zijn vooral een training van de ouders, om hen op een goede manier te laten omgaan met de aandoening van hun kind. Vinden dat een kind druk is heeft namelijk ook te maken met hoe de ouders dat ervaren en hoe ze met hun kroost omgaan. Bovendien kan een kind gedragstherapie ondergaan om zo zelf beter met de eigen problemen (of die van de omgeving) om te leren gaan. Ook wordt gedacht dat er veel te hoge eisen aan kinderen wordt gesteld. Kinderen die daar niet aan kunnen voldoen en dus minder presteren krijgen dan al snel het predikaat adhd opgeplakt als ze wat drukker zijn dan andere kinderen.

Wat is adhd?

Adhd betekent attention deficit hyperactivity disorder. Het is een benaming uit het handboek voor psychiaters uit de Verenigde Staten. Dit boek geeft verder aan dat adhd de naam is voor bepaald onrustig, ongeconcentreerd en impulsief gedrag. Dit betekent echter niet dat adhd altijd de oorzaak is van dat gedrag, er kan namelijk ook heel iets anders aan de hand zijn.

Hoeveel mensen met adhd?

In 2010 is bij ongeveer 125.000 mensen de diagnose adhd gesteld. Dat is twee keer zoveel als in 2005 en vier keer meer als in 2000. Het merendeel van deze patienten is kind, maar sinds een paar jaar wordt de diagnose ook bij volwassenen gesteld. Bij 20.000 volwassenen werd gesteld dat ze aan adhd lijden.