SAB: Bloeding tussen of rond het spinnewebvlies

Bij een bloeding die optreedt tussen de hersenvliezen ontstaat dikwijls een zuurstoftekort. Dit kan de gevolgen van de bloeding verergeren. Bij een studie in het Universitair Medisch Centrum in Utrecht worden mensen gevolgd die zo'n soort bloeding in combinatie met zuurstoftekort hebben gehad. Deze studie werd mede mogelijk gemaakt dank zij een financiele bijdrage van de Hersenstichting Nederland.

Wat is een subarachnoïdale bloeding (SAB)?

Een SAB of subarachnoïdale bloeding is een bloeding tussen of rond het spinnewebvlies. Na een dergelijke bloeding treedt dikwijls een zuurstoftekort op. De vraag wat er de oorzaak van is dat zuurstoftekort optreedt bestaat eigenlijk al langer. Het is een kwestie waar nog maar weinig feiten over bekend zijn. Na een bloeding tussen de hersenvliezen kunnen bloedvaten spasmen gaan vertonen, waardoor er minder bloed door de bloedvaten kan stromen met als mogelijk gevolg zuurstoftekort voor de hersenen. De gevolgen van zo'n bloeding kunnen ernstig zijn. Het kan leiden tot verlies van de controle over een arm of been, tot taalstoornissen of tot een daling van het bewustzijn.

Opmerking
Uit een artikel in het blad 'Stroke' 2009 over een onderzoek onder meer dan 13.000 Amerikaanse patiënten is gebleken dat patiënten die gedurende het weekend met een hersenbloeding opgenomen worden in een ziekenhuis minder goed af zijn dan wanneer dat gedurende andere dagen van de week gebeurt. Een soortgelijk effect is al eerder aangetoond bij patiënten met hart- en longaandoeningen.

Verschillen in behandelwijze

Alle ziekenhuizen in Nederland verschillen in behandelwijze van SAB. Hoewel veel ziekenhuizen kunstmatig de bloeddruk verhogen, is het Universitair Medisch Centrum in Utrecht daarin terughoudend. De reden daartoe is dat er geen hard bewijs voorhanden is waaruit blijkt dat het kunstmatig verhogen van de bloeddruk na dit soort hersenbloeding, helpt om het zuurstoftekort tegen te gaan. Deze terughoudendheid blijft gehandhaafd ondanks dat in andere ziekenhuizen de bloeddruk altijd en zelfs preventief kunstmatig wordt verhoogd.

Studie van Dr. Arjen Slooter

Dr. Arjan Slooter is neuroloog-intensivist die in het Universitair Medisch Centrum in Utrecht werkt aan het onderzoek naar zuurstoftekort dat vaak optreedt na een subarachnoïdale bloeding of SAB. De hoofdvraag in dit onderzoek is of de bloeddruk nu wel of juist niet kunstmatig verhoogd moet worden na een SAB. En mocht blijken dat dit nodig is, op welke manier die bloeddruk dan kunstmatig verhoogd zou moeten worden. In de studie wordt gekeken naar technieken die verschillen in de mate en in de duur van de bloeddrukverhoging. Vervolgens wordt gekeken naar de effecten van die methoden op de doorbloeding van de hersenen via een speciale scan (de perfusie-CT-scan). Op basis van de gevonden gegevens hopen de wetenschappers te kunnen zeggen of bloeddrukverhoging de doorbloeding van de hersenen verbetert en - indien dat het geval is - welke methode het beste werkt. Het is een belangrijke studie die al begonnen is en waarvan naar verwachting de eerste resultaten in 2011 of 2012 bekend zullen zijn.

Verbetering van de neurologische uitkomst

Aan deze pilot-studie doen 24 deelnemers mee. Deze deelnemers zullen ieder - door middel van loting - een van de verschillende behandelmethoden ondergaan. Methoden die variëren in intensiteit en in duur van de bloeddrukverhoging. Hierbij zal het effect van de doorbloeding bepaald worden met behulp van de perfusie-CT-scan. De uitkomsten van deze scan zullen de basis vormen die het meest optimale protocol oplevert welke gebruikt zal worden in een klinische studie. Betreffende klinische studie zal gericht zijn op verbetering van de neurologische uitkomst.

Uiteindelijke doel is neurologische verbetering

Het onderzoek van neuroloog-intensivist Dr. Arjen Slooter is een eerste opstap naar een meer omvattende studie om te bekijken of patiënten er na behandeling met een bepaald protocol ook daadwerkelijk neurologisch op vooruit gaan. Onzeker is nog welk resultaat er uit de pilot-studie zal komen. Wanneer echter mocht blijken dat in de groep personen die de methode met een hoge bloeddruk toegewezen hebben gekregen net zoveel handicaps en sterfte is als in de groep met een normale bloeddruk, dan is aangetoond dat dit een interventie is die complicaties heeft alsmede duur is en waar bovendien geen echt voordeel mee behaald kan worden.

Voor de meer omvattende vervolgstudie is een grotere groep deelnemers nodig dan bij de pilot-studie. Gedacht wordt dat er dan gewerkt zal worden met ongeveer 240 deelnemers, verspreid over de verschillende centra in Nederland. De studie zal echter eveneens plaatsvinden in Engeland.

Belang van het onderzoek

Het uiteindelijke belang van de studie is natuurlijk mensen neurologisch te verbeteren. Doel is dat bekend zal worden of en zo ja welke methode het beste werkt om daarmee mensen te helpen er beter uit te komen. Bij de studies staat dat voorop. Het belang ervan is dus groot.

Robotica

Uit Archives of Neurology, 66, nr. 9 van september 2009 is gebleken dat de inzet van robotica om slachtoffers van een beroerte te helpen meer controle over hun ledematen te krijgen, in verschillende stadia na de beroerte kan plaatsvinden. De geboekte resultaten in de eerste onderzoeken zijn bemoedigend, vooral voor verbeteringen in de schouders en ellebogen.

Placebo's o.a. bij pijnbestrijding

In onderzoeken wordt vaak gebruik gemaakt van de zgn placebo's. Deze werken doordat de patiënt in het middel gelooft en het lichaam daardoor zelf effectieve pijnbestrijdende stoffen aanmaakt. Dit is gebleken uit een onderzoek dat gepubliceerd werd in het blad Neuron na een onderzoek onder 58 vrijwilligers.
Werd nu een placebo toegediend gelijktijdig met morfine-antagonist (die pijnstillende signalen van het lichaam blokkeert) dan werd daardoor ook het placebo-effect geblokkeerd.