Hondenbeet en kattenbeet: symptomen, oorzaak en behandeling

Het komt vaak voor dat een mens gebeten of gekrabd wordt door een dier. Bijvoorbeeld een hond of kat. Dieren die zich bedreigd voelen en niet weg kunnen, bijten of krabben. Men spreekt van een bijtwond als de beet door de huid heen gaat. Soms is er naast een huidbeschadiging, ook sprake van pees, gewricht, zenuw of bot beschadiging. In dat geval is chirurgische behandeling nodig. Bij een bijtwond is het verstandig altijd contact op te nemen met de huisarts.

Hondenbeet en kattenbeet

• Hondenbeet en kattenbeet - inleiding
• Ziekteverwekkers
• Kattenkrabziekte
• Vóórkomen bijtwonden
• Behandeling van bijtwonden
• Wanneer naar de huisarts met een bijtwond?

Hondenbeet en kattenbeet - inleiding

Ziekteverwekkers

Door een honden- of kattenbeet komen micro-organismen van het dierlijk gebit in de bijtwond. In kweken van hondenbeet- en kattenbeetinfecties werden vooral de volgende ziekteverwekkers aangetroffen:

• Pasteurella (respectievelijk 50 en 75%);
• streptokokken (46%); en
• stafylokokken (respectievelijk 23 en 35%).¹

Bij kattenbeten gaat het vooral om Pasteurella multocida en bij hondenbeten om Pasteurella canis. Grillige en/of diepe bjtwonden vormen een ideale voedingsbodem voor deze ziekteverwekkers, die afkomstig zijn van de mondflora van het dier. Een krabwond geeft minder kans op infectie dan een bijtwond.

Kattenkrabziekte

Kattenkrabziekte is een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen (een zoönose). De ziekte wordt via een krab of beet van een besmette (vaak jonge) kat en soms ook een hond, op mensen wordt overgebracht en heeft als belangrijkste kenmerk een lymfklierzwelling in het lymfeklierstation dat de plek waar gekrabd is, verzorgt. Kattenkrabziekte leidt meestal tot spontaan herstel.

Vóórkomen bijtwonden

Jaarlijks behandelen de Nederlandse huisartsen ongeveer 40.000 bijtwonden, waarvan 90% wordt veroorzaakt door een hond en 6% door een kat. Drie procent van de bijtwonden wordt verwezen naar de tweede lijn. Driekwart van de hondenbeten vindt plaats in de arm of de hand.² Naar schatting is de incidentie van kattenkrabziekte honderd tot duizend per jaar.

Behandeling van bijtwonden

Bijtwonden worden als volgt behandeld:

• Bijtwonden worden goed schoongemaakt door middel van het uitspoelen van de wond met lauw water en eventueel dood weefsel te verwijderen (debridement). Zo nodig wordt lokale anesthesie toegepast. Een persoon die is gebeten doet er verstandig aan thuis de wond goed uit te spoelen onder de kraan. Een grote wond kan na het uitwassen afgedekt worden met een schoon verband of een schone doek. Neem daarna contact op met de huisartsenpraktijk.
• Bij diepere bijtwonden worden de wondranden opengelaten (uitgezonderd het gezicht waar de randen losjes worden gehecht), zodat een goede drainage mogelijk is en bacteriën niet worden ingesloten wat de kans op een ontsteking verhoogt.
• Gedurende twee dagen worden een nat verband aangebracht. Dit bevordert de doorbloeding en zorgt voor goede drainage. Dit vermindert de kans op infectie.
• Bij wonden met een hoog infectierisico is voorbehoeding met antimicrobiële middelen aangewezen. Bij een hondenbeet geldt: bij diepe, moeilijk te reinigen bijtwonden en bijtwonden aan hand, pols, been of voet. Bij een kattenbeet is het infectierisico hoger en daarom is het toedienen van antibiotica zinvol. Ook bij mensen met een verminderde weerstand, is profylaxe met antimicrobiële middelen aangewezen. Eerste keus is amoxicilline / clavulaanzuur gedurende 7-10 dagen.
• De kattenkrabziekte is self-limiting.
• Bij bijtwonden van een dier is er kans op een infectie met tetanus, een infectieziekte die zeer ernstig kan verlopen. Afhankelijk van het tijdstip van de laatste tetanusvaccinatie, krijgt de persoon die gebeten een herhalingsprik. Wanneer de laatste inenting tegen tetanus langer dan 10 jaar geleden is, is een herhalingsprik geïndiceerd. Eventueel kan dit een dag na de beet nog gedaan worden.
• Wanneer onderliggende structuren (pees, gewricht, zenuw of bot) zijn aangedaan, zal de huisarts verwijzen naar de tweede lijn.

Wanneer naar de huisarts met een bijtwond?

Het is verstandig om bij een bijtwond altijd contact op te nemen met de huisarts. De huisarts kan dan bepalen of een tetanus-injectie of antibiotica nodig is. Wanneer de wond gaat ontsteken, moet ook contact opgenomen worden met de huisarts. Een ontsteking van de wond kenmerkt zich door de volgende symptomen:

• de wond wordt rood, dikker en gaat kloppen of gloeien;
• er kan eventueel pus uitkomen;
• soms gaat dit gepaard met koorts.

Noten

1. http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_richtlijnen/k_nhgstandaarden/NHGStandaard/M68_std.htm
2. S. Zwart: Honden- en kattenbeet, in: Kleine kwalen in de huisartsenpraktijk, vijfde geheel herziene druk, tweede oplage, Elsevier Gezondheidszorg, Amsterdam, 2010, p.197.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling