Oververmoeidheid: Burn-out of overspannen

Oververmoeidheid kan ontstaan door tal van lichamelijke aandoeningen, maar ook door psychische oorzaken. De oorzaak kan stress zijn, wat de belangrijkste reden van oververmoeidheid is in Nederland. Als de stress niet opgelost wordt, kan het doorslaan en zo kan een burn-out of overspannenheid ontstaan. In dit artikel vind je informatie, de symptomen van beide, behandeling en tips om dergelijke situaties te voorkomen.

Burn-out of overspannen?

Vermoeidheid en andere lichamelijke klachten kunnen ontstaan als iemand burn-out of overspannen is. Iemand kan burn-out of oververmoeid raken als diegene en tijd lang over zijn eigen grenzen heen gaat, bijvoorbeeld op het werk. Men denkt vaak dat overspannen zijn en burn-out zijn hetzelfde is en dat burn-out gewoon een moderne benaming is. Dit is niet waar, beide verschijnselen hebben (naast enkele overlappende symptomen) hun eigen, specifieke symptomen. Verder zijn er ook wezenlijke verschillen te zien in de achterliggende oorzaken waardoor iemand burn-out of overspannen raakt.

Een overspannenheid ontstaat als de spanning je langdurig te hoog zit, als door een bepaalde situatie het leven zwaarder is geworden. Dat kan komen doordat er iets specifieks gebeurt is, of juist doordat er een soort leegte of reddeloosheid ontstaan is. Zo ontstaat er stress, en als daar niks aan gedaan wordt, raak je overspannen. Voorbeelden van situaties waarin dit kan gebeuren is als de werkdruk (tijdelijk) te hoog is, bij overlijden of ziekte van iemand dichtbij je, onzekerheid over belangrijk dingen, zoals het behouden van je baan of het verkopen van je huis.

Een burn-out ontstaat alleen wanneer je langdurig over je grenzen heen gaat. Er ontstaan symptomen, maar die worden genegeerd, je luistert niet naar je lijf. Het ontstaan van een burn-out lijkt in die zin op dat van overspannenheid dat een bepaalde nare gebeurtenis de druppel kan zijn, maar de onderliggende oorzaak ligt in iemands persoonlijkheid. Iemand is namelijk extra vatbaar voor een burn-out als diegene te perfectionistisch is, te veel voor andere doet en te weinig aan zichzelf denkt, en bij mensen die alles onder controle willen hebben. Een burn-out komt vooral voor bij mensen die beroepen hebben in het onderwijs, de gezondheidszorg en dergelijke.

Symptomen

Symptomen van overspannenheid:

• Vermoeidheid
• Slaapproblemen
• Concentratieproblemen
• Hartkloppingen
• Vergeetachtigheid
• Snel geïrriteerd zijn
• Depressiviteit

Deze symptomen zijn ook aanwezig bij een burn-out. Hieronder de meer specifieke symptomen bij een burn-out.

Specifieke symptomen van een burn-out:

• Emotionele uitputting
• Slaapstoornissen
• Het plezier in je werk verliezen
• Hoofdpijn en nekpijn
• Chaotisch denken en handelen
• Geen zin meer in seks
• Verminderde eetlust
• Niet meer genieten van het leven

Behandeling

Een overspannenheid of burn-out lost niet vanzelf op. Voor beide moet en tijd worden gemaakt om te herstellen, door rust te nemen en bewust afstand te nemen van dingen die zoveel energie opvreten. Dit kan er voor zorgen dat je tijdelijke uitvalt op je werk. Het is belangrijk je hier niet tegen te verzetten of je hiervoor te schamen, want dan blijf je er energie in steken en zal je niet genoeg rust in je hoofd vinden. Accepteer het feit dat je de dagelijkse gang van zaken even niet aan kan, en dat de enige manier om dit op te lossen rust nemen is. Het leren kennen van jezelf en vooral het leren je grenzen aan te geven is erg belangrijk om te voorkomen dat je terugvalt. Een therapeut kan je hierbij helpen. Accepteer die hulp ook, probeer het niet in je eentje op te lossen, dit kost weer te veel energie en een professional die van buitenaf de situatie bekijkt heeft een beter overzicht van alle aspecten, waardoor je beter geholpen kan worden.

Hieronder nog een overzicht van wat er moet gebeuren als er een burn-out of overspannenheid is geconstateerd:

• Neem contact op met de bedrijfsarts
• Zoek een therapeut, zodat je de situatie en je gevoelens onder ogen komt
• Neem de ruimte om te herstellen, haal zoveel mogelijk ‘energievreters’ weg
• Afhankelijk van het stadium kunnen medicijnen zoals antidepressiva voorgeschreven worden.

Voorkomen

Soms is een burn-out of overspannenheid niet te voorkomen. Wanneer er dingen in je leven gebeuren waar je geen invloed op hebt of het gewoon te veel wordt, is het niet erg om even rust te nemen, daar groei je ook weer van. Er zijn wel wat aspecten die de kans op een overspannenheid of burn-out aanzienlijk verminderen. Hieronder een aantal tips:

• Rust en regelmaat; een vast rooster geeft rust
• Besef dat je niet iedereen om je heen kan pleasen
• Weet wat je eigen grenzen zijn, ga daar niet overheen
• Wees niet bang om anderen om hulp te vragen
• Zorg dat je gezond eet, zodat je lichaam genoeg energie kan halen uit de vitamines
• Beweeg regelmatig, daar krijg je ook veel energie van
• Zorg voor een goed dag-nachtritme, slaap voldoende
• Stop met roken
• Wees voorzichtig met alcohol