Waarom en hoe moet je overgeven?

Overgeven of braken is een reactie op prikkels van de maag, darmen, slokdarm of de keelholte. Vaak gaat het om een infectie met een virus of een bacterie, maar ook prikkeling van de slokdarm veroorzaakt overgeven, zoals de vinger in de keel stoppen. Overgeven komt ook voor bij bijvoorbeeld stress. Waarom moet je overgeven en hoe kan je het beste overgeven?

Wat is overgeven of braken?

Overgeven wordt ook wel braken, kotsen, spugen of vomeren genoemd. Het is het opgeven van de maaginhoud via de slokdarm en de mond. Overgeven komt vaak voor bij ziekte, waarbij het vaak om een infectie van de maag of darmen gaat. Maar overgeven komt ook voor wanneer er iets achterin de keel wordt gestopt.

Wat gebeurt er tijdens het overgeven?

Overgeven is een reflex op prikkeling van de slokdarm, de maag, de darm of de mond-en keelholte. Prikkelingen ontstaan als gevolg van een infectie met een virus of bacterie, maar ook door aanraking, bijvoorbeeld achterin de keel. Ook rechtstreekse prikkeling van het reflexcentrum veroorzaakt overgeven, bijvoorbeeld bij duizeligheid of bij een hersenvliesontsteking.

Meestal gaat er misselijkheid vooraf aan het overgeven. Dit is echter niet altijd het geval. Misselijkheid treedt op als de braakprikkels nog niet sterk genoeg zijn. Meestal is misselijkheid dus een voorbode van het overgeven, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn. Soms blijven sterkere prikkels uit, waardoor er niet wordt overgegeven.

Wanneer de prikkels sterk genoeg zijn, wordt er eerst diep ingeademd: hierdoor wordt het middenrif omlaag getrokken. Vervolgens worden de tussenribspieren en de buikspieren aangespannen, waardoor er een beweging van uitademing wordt gemaakt. Echter, de stemspleet wordt gesloten gehouden. Zo ontsnapt er geen lucht uit de longen en er ontstaat een sterk verhoogde druk in in buikholte en de borstholte. Deze druk is nodig om de maaginhoud naar boven te persen.

De maaguitgang richting de darm wordt afgesloten, zodat er geen voedsel via de darm ontsnapt. De sluitspier tussen de maag en de slokdarm verslapt zodat de maaginhoud naar boven kan. De maag wand trekt zich vervolgens samen. De maaginhoud die de slokdarm wordt ingeperst, wordt omhoog getransporteerd en verdwijnt via de mond buiten het lichaam.

Goed leren overgeven

Sommige mensen kunnen netjes overgeven: ze houden het binnen totdat ze het toilet hebben bereikt en knoeien weinig. Andere mensen redden het toilet zelden of maken er een knoeiboel van. Netjes overgeven is een kunst. Vooral jonge kinderen kunnen soms krachtig overgeven, waarbij het braaksel overal verspreid ligt.

Het is belangrijk om de prikkels tijdig aan te voelen komen. Misselijkheid gaat in de meeste gevallen voorafgaande aan het overgeven. De misselijkheid zal veelal steeds meer toenemen. Het is het handigst om bij sterke misselijkheid een emmertje naast het bed of naast de bank waarop men zit of ligt neer te zetten. Dit bespaart vaak een hoop opruimen wanneer het toilet niet gehaald wordt.

De eerste keer overgeven is vaak het ergst: het voedsel is vrij dik en stug. Dit maakt het overgeven lastig. Door van te voren water te drinken, wordt het voedsel vloeibaarder waardoor overgeven makkelijker gaat. Vaak zal door het drinken van water het overgeven ook eerder bereikt worden. Bij ziekte is het overgeven toch vaak niet te vermijden.

Door diep in een emmer te buigen, wordt voorkomen dat braaksel op de grond terecht komt. Wie in het toilet overgeeft, doet er goed aan om ook hierin niet te ver er boven te gaan hangen. Mensen met lang haar binden hun haar het liefst van te voren snel samen met een elastiekje: vaak zit dit haar alleen maar in de weg.

Ademhalen tijdens het overgeven is vaak lastig, vooral wanneer de braakprikkels hevig zijn. Toch zal het lichaam zichzelf een adempauze geven: maak hier gebruik van door goed adem te halen. Een tweede golf is soms onvermijdelijk. In sommige gevallen zal het overgeven zich na enkele minuten tot uren herhalen.

Snuit na het braken de neus: in de neusholte bevinden zich ook vaak kleine stukjes braaksel. Spoel de mond met water en poets de tanden goed. Braaksel is een aanslag op het gebit. Maar ook geeft het poetsen van de tanden weer een frissen adem. Drink ook enkele kleine slokjes water, dit hoeft niet direct achter elkaar te zijn. Het innemen van een paracetamol heeft vaak geen zin bij misselijkheid, omdat dit de maag te sterk prikkelt en men weer moet overgeven. Eet een aantal uren niks totdat de misselijkheid gezakt is.

Hoe ziet braaksel eruit?

Braaksel bestaat uit onverteerd voesdsel en is veelal bruin van kleur: dit komt door de kleurstoffen in het gal. Het braaksel is vloeibaar tot een dikke massa, afhankelijk van de hoeveelheid vocht in de maag. Soms zitten er grote brokken voedsel tussen het braaksel: dit is een teken dat het veodsel niet goed gekauwd wordt.

Soms zit er wat bloed bij het braaksel. De maag wand of de slokdarm kan door de grote druk zo onder spanning komen te staan, dat er een bloedvaatje knapt. Dit geeft dan wat bloed bij het braaksel. Grotere hoeveelheden bloed zijn een reden tot zorg: ga hiermee naar een arts.