Hoe herken je een burn-out, opgebrand gevoel, overspannen?

Je bent altijd met toewijding en enthousiasme aan het werk geweest en hebt continu honderdtien procent inzet gegeven. Presteren is waar je op kickt en dat heeft er met de tijd voor gezorgd dat je meer en meer tijd in het werk bent gaan steken. Voor veel mensen is het een manier van leven dat prima gaat. Er bestaat ook een groep mensen, waarbij het teveel aan gedrevenheid averechts op het fysieke en geestelijke gestel gaat werken. Je was eens zo optimistisch aan het werk, maar vanaf een bepaald moment lijkt het of het lichaam niet meer wil meewerken. Een grens is overschreden, waardoor je in een negatieve spiraal bent terechtgekomen. Wat zijn de gradaties van een burn-out en in hoeverre kun je een opgebrand gevoel bij jezelf herkennen?

Herkennen burn-out, overspannenheid

• Symptomen van een burn-out
• Verschillende gradaties van opgebrand gevoel
• Geestelijke en fysieke balans
• Stemming en stress
• Een verlaagd serotoninegehalte
• Wat moet je doen?

Symptomen van een burn-out

Het lijkt alsof het werk niet meer is zoals het was. Je stort je er nog met volle overgave in, echter je krijgt er niet meer dezelfde bevrediging uit zoals het eerder was. Het enthousiasme wordt minder en je raakt door de mindere prestaties sneller aan anderen geïrriteerd. Ondanks de overuren die je blijft draaien lijkt het alsof alles tegenzit. Je krijgt daardoor minder energie uit je werk en dat heeft invloed op hoe je je voelt. Zonder dat je het merkt word je moedeloos, waarbij het lijkt alsof je energievoorraad geleidelijk aan opraakt. Het vlammetje in je lijkt niet meer te branden, waardoor het niet meer gaat. Alles wat je doet lijkt traag te gaan alsof er een blok aan je been hangt. Je reageert op anderen af en isoleert jezelf. Vanaf dat moment lijkt alles snel te verslechteren.

Verschillende gradaties van opgebrand gevoel

Om te kunnen herkennen waar jezelf of je partner qua burn-out gradatie bent aanbeland is door professor Freudenberger het volgende oplopende onderscheid aangebracht.

Ambitieus

Je bent ambitieus en hebt de noodzaak om je te willen bewijzen. Dit kan voor iedereen gelden, echter het wordt een dwangmatigheid. Daarbij wil je altijd beter presteren dan de collega's.

Meer uren draaien en hard werken

Je wilt aan de verwachtingen voldoen en neemt extra werk op je. Je streept jezelf weg ten gunste van het werken. Dit is reeds obsessief gedrag.

Alles verwaarlozen behoudens werk

Het werken is de primaire drive geworden waar ook slapen, eten en gezelligheid plaats voor moet maken. Het obsessieve gedrag is opoffering geworden.

Je bent niet de oorzaak van problemen

In deze fase kun je reeds fysieke klachten hebben, echter het eigen handelen zie je niet als oorzaak. Ook het fysieke wordt opgeofferd om aan je eigen gecreëerde verwachtingen te voldoen.

Nergens geen waarde aan hechten

Er wordt geen waarde meer gehecht aan vroeger belangrijk geachte zaken. Vrienden, hobby’s enzovoorts zijn van compleet ondergeschikt belang geworden. Het heeft tot gevolg dat men geen emoties meer heeft en als het ware een menselijke robot is geworden.

Structurele ontkenning van problemen

Collega’s hebben het allemaal verkeerd begrepen waardoor je cynisch of agressief gaat reageren. De problemen zijn ontstaan door te weinig tijd en teveel werk en niet doordat men geestelijk is veranderd.

Isolement

Contacten met anderen nemen af tot een beperkt minimum. Niemand begrijpt je en je hebt het gevoel dat je geheel alleen staat. Het leven, waar leidt dat nog toe is een terugkomende vraag. Een handige uitvlucht is snel gevonden in een verslaving zoals alcohol;
apathische gedragsveranderingen. Je omgeving merkt nu duidelijk dat je bent veranderd. Een hardwerkende toegewijde collega is een angstige persoon geworden.

Verlies van eigen perceptie

Je ziet jezelf niet meer waardevol en leeft van dag naar dag. Alles wordt met robotachtige handelingen gedaan zonder op anderen acht te slaan. Er worden tijdvullende activiteiten gedaan om de leegte te vullen. Gulzigheid met eten, overmatig alcoholgebruik en seksverslaving zijn bekende voorbeelden.

Depressiviteit en zelfmoordneigingen

Is men werkelijk depressief dan heeft men de neiging om steeds vaker aan zelfmoord te denken. De gedacht speelt dagelijks, echter men doet het vaak nog niet. Lichaam en geest storten compleet in. Medische hulp is per ommegaande noodzakelijk.

Geestelijke en fysieke balans

Tot jezelf komen en geestelijke rust vinden is belangrijk om uit de negatieve spiraal te komen. Het houdt in dat je meer moet ontspannen en onthaasten om innerlijke rust te krijgen. Dit kan door te gaan wandelen, activiteiten te ontplooien, waarbij je aan je eigen plezier denkt en mogelijk een vorm van yoga toepast. Deze manieren van het in balans brengen van geest en lichaam hebben gunstige werkingen mits je het tijdig toepast. Het is een methode om geen last meer te hebben van stress, echter je staat daar boven. Ben je echter reeds in een zware gradatie van de aandoening aanbeland dan moet je er eerst verder uitkomen. Dit wordt veelal gedaan door veel rust te combineren met medicatie. Je zit dus thuis en kunt je batterij als het ware weer opladen.

Stemming en stress

Uit voorgaande opsomming blijkt zondermeer dat er een negatieve spiraal ontstaat door de mate van werken. Ongeacht de economische omstandigheid kan de aandoening voorkomen.

Oplevende economie

Winsten moeten worden verzilverd en daartoe moet worden gepresteerd. Hard werken levert een goede bijdrage aan goede omzet en dus wordt er veel gevraagd van het personeel.

Recessie

Een recessie zorgt ervoor dat bedrijven er alles aan moeten doen om te overleven. Dat houdt ook in dat sommige personen worden bedolven door werk. Stress om overeind te blijven staan kunnen grote consequenties hebben. Men moet dus extra hard werken om zich te bewijzen, zodat men wordt vermeden bij een ontslagronde.

Afhankelijk van hoe de persoon zelf in elkaar zit kan men de mate van stress aan, of juist niet. De stemming kan van optimistisch omslaan naar een negatief gevoel. Deels zijn de werkgevers verantwoordelijk voor de ontstane situatie door het promoten van hard werken en anderzijds ligt het aan de eigen emotionele ontwikkeling van de werknemer. Waar kan dat zo door komen?

Een verlaagd serotoninegehalte

Een belangrijke neurotransmitter in het lichaam is serotonine. Het heeft invloed op de stemming, mate van voedselinname, seksuele driften en gevoelens. Heeft men een hoog serotoninegehalte dan voelt men zich goed, omdat het als peptide werkt. Stressfactoren en angsten daarentegen verbruiken veel van deze neurotransmitter, waardoor er relatief weinig van de stof overblijft. Oftewel stress door veel werken (zelf opgelegd) kan het serotonine niveau laten dalen, waardoor de negatieve spiraal wordt ingezet. Zit je in een lichte gradatie dan kun je het aanvullen door B3 vitaminen in te nemen en dit te combineren met rozewortel en/of Griffonia extract. Laat je daartoe voorlichten door het reformhuis bij jou in de buurt.

Wat moet je doen?

Het is belangrijk dat voorgaande symptomen worden herkend en behandeld. Wordt er niets gedaan dan kan de omstandigheid verslechteren met ernstige gevolgen. Herken je meerdere van voorgaande gradaties dan dien je met de huisarts te overleggen hoe jij, jouw partner, familielid of kennis wordt geholpen. Zo kan worden voorkomen dat alles verslechtert. Daarnaast kan een tijdje in de ziektewet zonder meer helpen. Overleg met de ARBO arts om hier duidelijkheid in te verschaffen. Tijd en rust kan de aandoening herstellen doordat stressfactoren zijn weggenomen en serotonine in het lichaam kan worden aangevuld.

Lees verder

• Mannelijke depressiviteit: wat als een man depressief is?
• Moe, pijn, kramp, slapeloosheid, burn-out door ADD