Shiitake, Reishi en andere zwammen voor een zevende hemel

Het boek Genesis vertelt ons hoe God de wereld schiep. De paddestoelen worden er niet vernoemd en al wat God schiep was goed, wordt ons gezegd. Zijn de paddestoelen dan scheppingen van de duivel? Men zou het gaan geloven, te oordelen naar het wantrouwen dat door de eeuwen heen en nu nog voor schimmels en paddestoelen bestaat.

Shiitake, Reishi en andere zwammen voor een zevende hemel.

Geheimzinnig en spannend zijn ze altijd wel geweest. Denk maar aan de vele onheilspellende volksnamen die aan heel wat paddestoelen werden gegeven: heksenboleet, duivelsei, duivelsbroed, stinkzwam, om de fameuze heksenkringen niet te vergeten. Kijk ook maar naar de schilderijen van Jeroen Bosch waar satansboleten worden afgebeeld bij de hellepoort.
Verwonderlijk is dit allemaal niet, als je kijkt naar de merkwaardige groeiwijze, het plots verschijnen en even snel weer verdwijnen van de vruchtlichamen in de donkere bossen, de lijkengeur van de Phallus impudicus, de giftigheid van bijvoorbeeld de groene knolamaniet en de hallucinerende effecten van kaalkopjes en konsoorten. Je zou voor minder bang worden en, tezelfdertijd, bewondering opbrengen.

De laatste jaren krijgen we zowel in de voeding, in de geneeskunde als in de spirituele sfeer een heroplevende belangstelling voor de paddestoel. De voornaamste redenen zijn:

• We kunnen de paddestoelen beter kweken, hun geneeskrachtige en hallucinerende werkingen wetenschappelijk beter onderbouwen waardoor we er meer vat op krijgen en ze dus gemakkelijker kunnen gebruiken.
• Voor de voeding, worden er naast de brave champignons ook andere soorten zoals oesterzwammen en shiitakes gekweekt en gegeten.
• In de spirituele bewegingen zie je een sterk toegenomen en geaccepteerd gebruik van bijvoorbeeld kaalkopjes als geestverruimend genotmiddel. Ze horen bij de zogenaamde “ecodrugs” en krijgen koosnaampjes als psylo’s en paddo’s.
• En in de geneeskunde leren we van de Japanners hoe we de Shiitake en de Reishi als medicijn kunnen gebruiken.

Shiitake of Lentinus edodes

De Shiitake behoort tot de familie van de Polypraceae, ook wel taaiplaten genoemd. Take is het Japanse woord voor paddestoel en Shii is de boom waar deze paddestoel traditioneel op gekweekt werd (Castanopsis cuspidata).
De hele paddestoel is eetbaar en wordt ook bij ons in deftige restaurants als delicatesse verorberd. Het is echter niet om zijn fijne smaak maar wel om zijn bijzondere geneeskracht dat hij nu de aandacht trekt.
Shiitake is traditioneel en wetenschappelijk één van de best onderzochte paddestoel. Zijn werkzame stoffen zijn de polysacchariden lentinan en KS-2, die een immuunstimulerende werking hebben. Daarnaast bevat deze taaiplant eritadenine, een stof die cholesterolverlagend werkt.
Eiwitten (alle essentiële aminozuren), vitamine B, veel mineralen en zelfs wat vitamine B12 en D, wat voor planten toch bijzonder is, maken van deze paddestoel een smakelijk en gezond voedingsmiddel.
Werking op immuunsysteem
Naast een algemene verbetering van de werking van het centraal regelorgaan van de immuniteit, de thymusklier, is door vele onderzoekingen komen vast te staan dat de polysacchariden in Shiitake zorgen voor een stimulering van de interferonproductie, voor een remming van weerstandsonderdrukkende prostaglandinen van het type E2, voor een toename van de productie en van de activiteit van Natural Killercellen (NK-cellen) en voor een toename en stimulering van de macrofagen (vreetcellen) waardoor bacteriën onschadelijk worden gemaakt.

Shiitake is effectief tegen een verzwakte immuniteit in het algemeen, zowel bij een verhoogde vatbaarheid voor infecties zoals verkoudheid en griep, als bij ernstige aantastingen van de weerstand zoals bij sommige vormen van kanker of Aids.
Vooral bij vele virusinfecties zoals myxovirus, griep, herpes, HIV en hepatitis zijn er goede resultaten te verwachten.
De anti-tumorwerking, die in meerdere studies wordt gemeld, is niet gericht op een rechtstreekse vernietiging van de kankercellen maar is te danken aan de stimulering van het immuunsysteem, vooral dan het activeren van T-helpercellen en NK-cellen (1).
Lentinus edodes heeft ook een algemene vitaliteitsverbeterende werking en is dus ook te gebruiken bij vermoeidheid, ouderdomzwakte en tijdens een herstelperiode. Het kan zodanig ook ter vervanging van Ginseng worden gebruikt.
Verder wordt ook melding gemaakt van successen bij allergie, astma en een te hoog cholesterolgehalte in het bloed (2).

Uit de zeer lange geschiedenis als voedingsmiddel en uit hedendaags onderzoek is gebleken dat het gebruik van Shiitake volkomen veilig is.

Ganoderma lucidum of Lakzwam

Lakzwam is een merkwaardige en mooi glanzende zwam, die wel uit gelakt hout lijkt gesneden. In Japan noemt men deze soort Reishi, hij wordt er al eeuwen gebruikt als gezondheidsmiddel en zelfs als geluksbrenger.
Wetenschappelijk onderzoek lijkt de veelzijdige en wonderbaarlijke werking van deze paddestoel te bevestigen. Zo werd er in verschillende dierproeven zowel bij astma als bij eczeem een anti-allergische activiteit aangetoond (3).
Waterige extracten van de Lakzwam verlaagden ook de glucoseconcentratie in het bloed bij ratten, waarmee het volksgebruik bij suikerziekte bevestigd werd.
Daarbij werden in de paddestoel twee glycanen (Ganoderma A en B) gevonden die bloedsuikerverlagend werken (4). Verder zijn er ook stoffen gevonden die de aanmaak van cholesterol afremmen (5).
En alsof dat nog niet genoeg is, werd er in de zwam ook een bloeddrukverlagende ACE-inhibitor (Angiotensin Converting Enzym) gevonden (6).
Redenen genoeg dus om aan deze Ganoderma en aan al die andere zwammen wat meer aandacht te besteden. Misschien moeten er naast kruidkundigen ook wel zwamkundigen komen, die zich specialiseren in de studie en het praktisch gebruik van geneeskrachtige paddestoelen.

Een eerste lijstje van te bestuderen (boeiende) paddestoelen, zowel geneeskrachtige als giftige, laat ik hier volgen:

• Agaricus campestris - Weidechampignon: anti-allergische werking
• Amanita muscaria - Vliegenzwam: hallucinerend (muscimol en iboteenzuur), licht giftig, traditioneel door sjamanen gebruikt
• Boletus edulis - Eekhoorntjesbrood: eetbaar, zeer smakelijk, jonge niet aangetaste exemplaren eten
• Cantharellus sp. - Cantharellen of Hanekam: eetbaar, smakelijk, bijzondere vorm
• Claviceps purpurea - Moederkoren: geneeskrachtig, giftig, samentrekkende werking op bloedvaten tot bij gangreen toe, parasiteert vooral op grassen en granen (rogge), bevat LSD-achtige stoffen, die invloed hebben op het sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel
• Coprinus sp. - Inktzwammen: eetbaar in jong stadium, sommige soorten niet combineren met alcohol
• Cordyceps chinensis - Winterworm/Zomergras (dong chong xia cao): stimulerend (sport), immuunmodulerend, afrodisiacum, bloedsuikerverlagend.
• Fomes fomentarius - Echte tondelzwam: vroeger als tondel gebruikt
• Ganoderma lucidum - Lakzwam: zie artikel
• Hirneola auricula-judea - Judasoor: eetbaar, groeit bij ons vooral op vlierhout, werd in de 16de eeuw gebruikt om “de ontsteking bij gezwellen te verminderen”
• Hypholoma sp. - Zwavelkoppen: bitter, giftig, veroorzaakt darmkolieken, werd in de 17de eeuw door een bisschop gebruikt tegen een druiper? Ook nu nog in Zwitserland gebruikt bij reumatische aandoeningen
• Inocybe sp. - Vezelkoppen: giftig, hallucinerend, geurig van fruitig tot sperma-achtig
• Laricifomes officinalis - Apothekerszwam: sedert de oudheid in gebruik als laxeermiddel en als zweetremmer
• Lentinus edodes - Shiitake: zie artikel
• Morchella sp. - Morieljes: eetbaar en smakelijk
• Paneolus sphinctrinus. - Franjevlekplaat: waarschijnlijk een veel gebruikte magische paddestoel bij de Mazateken in Mexico, bevat ook psilocybine, groeit op koemest in weilanden
• Phallales sp. - Stinkzwammen: boeiend, zowel door vorm als door geur (signatuurleer), het duivelsei zou ook eetbaar zijn
• Pleurotus ostreatus - Oesterzwam: gekweekt, goed eetbaar
• Psylocybe sp. - Kaalkopjes: hallucinerende paddestoel, vooral P. mexicana en P. semilanceata, werkzame stoffen zijn alcaloïden psilocybine en psilocine
• Scleroderma citrinum - Aardappelbovist: licht giftig, in kleine hoeveelheden, gedroogd als poeder als truffelaroma?
• Stropharia cubensis - Heilige mestpaddestoel / Teonanacatl: bevat ook psilocybine zoals de Kaalkopjes en de Vlakplaten.
• Tuber sp. - Truffels: natuurlijk !

nog genoeg te onderzoeken dus, in deze geheimzinnige, giftige en geneeskrachtige wereld van onze paddestoelen.