Achtergrondinformatie ontspanningstechniek "In het Licht"

In dit artikel vindt u achtergrondinformatie over de ontspanningstechniek "in het Licht". Dit is een korte techniek dat werkt met visualisatie.

In het Licht

Voor meer informatie over de uitvoering van deze techniek en achtergrondinformatie over aangepaste ontspanningstechnieken verwijs ik graag naar het volledige artikel ntspanningstechniek "In het Licht". In dit artikel wil ik dieper ingaan op enkele belangrijke aspecten van deze techniek en enkele opmerkingen in het oorspronkelijke artikel toelichten.

Het belang van ontspanning

Gezonde levenswijze en levenshouding

We hebben veel kunnen reconstrueren van het leven in het begintijdperk van de mensheid dankzij informatie uit wetenschappelijke onderzoeken, het observeren van primaten die genetisch verwant zijn en contacten met "primitieve culturen".

Dankzij wetenschappelijk onderzoek kennen we bijvoorbeeld het eetpatroon van onze voorouders door het ontleden van beenderen, versteende ontlasting en het onderzoeken van woon- en eetplaatsen. Zo zijn wetenschappers tot de verrassende conclusie gekomen dat onze voorouders meer plantaardig voedsel aten dan algemeen aangenomen: ze waren in de eerste plaats verzamelaars en dan pas jagers. Vlees (en bijgevolg dierlijk vet ook) was een extraatje dat zeker welkom was in slechte omstandigheden. Ook suikers hoorden niet in het dagelijks voedingspatroon. Dankzij een reconstructie van het dagelijks leven aan de hand van gebruiksvoorwerpen, kunst en beenderstructuren weten we ook dat onze voorouders veel rustiger leefden ondanks de vijandige omgeving waarin ze zich bevonden: er waren veel meer rustmomenten. Werken, zoals voedsel verzamelen, beschutting en kleding maken dienden om te overleven.

Rust is ook belangrijk bij primaten. Apen zie je vaak rusten of kauwen op twijgjes. Naast rust is spel ook heel belangrijk: hiermee worden bepaalde belangrijke vaardigheden (zoals klimmen bijvoorbeeld) geoefend. Ook hun eetpatroon lijkt op die van onze voorouders: voor vleesetende apen staat vlees ook niet dagelijks op het menu. Ook voor hen is vlees een extraatje.

Het dagelijks leven in culturen die vaak primitief worden genoemd, toont veel gelijkenis met het dagelijks leven van onze voorouders. Sommige natuurvolkeren leven nog altijd op dezelfde manier als hun voorouders: ze hebben niet de behoefte om hun levenswijze te veranderen. De gelijkenis kan je doortrekken naar samenlevingen die dichter bij de natuur leven terwijl ze dicht bij de geïndustrialiseerde wereld leven. Hoe dichter de mens bij de natuur leeft, hoe eenvoudiger het dagelijks leven is. In het dagelijks leven is er dan meer plaats voor rust en spel en er komen weinig uitspattingen voor in het voedingspatroon.

Ons dagelijks leven is totaal anders dan die van onze voorouders, die van verwante diersoorten en van natuurvolkeren. Door een verkeerd voedingspatroon, onvoldoende beweging, teveel stress en weinig echte rust bouwen we in ons lichaam veel blokkades op (niet enkel energetisch maar ook fysisch in onze aderen bijvoorbeeld). Deze blokkades kunnen met massage opgeheven worden, maar kunnen voorkomen en weggewerkt worden met rust.

In de eerste plaats is ons voedingspatroon niet aangepast aan ons lichaam: we consumeren bijna dagelijks vlees en suikers in grote hoeveelheden en eten hierbij te weinig plantaardig voedsel. Hierdoor krijgt ons lichaam niet de "brandstof" dat het nodig heeft. Bovendien worden vetten en suikers door ons lichaam opgeslagen voor "barre tijden" hetgeen zorgt voor blokkades en verstarring van het lichaam. Deze opgeslagen energiereserves worden zelden aangesproken omdat we ons te weinig bewegen.

Ons leven wordt ook beheersd door werk. Het werk is niet meer noodzakelijk om te overleven, maar dient om voor extra zekerheid te zorgen (grote voorraden produceren en opslaan in magazijnen, gegevens verzamelen en verwerken, geld beleggen, enz...). Om deze gejaagdheid tegen te gaan, zoeken we rustmomenten die voornamelijk fysiek passief zijn (zoals tv-kijken, lezen, bioscoopbezoek, enz...) maar toch tegelijkertijd een bezigheid zijn (denken en verwerken van prikkels). Om het teveel aan energie kwijt te raken, zoeken we soms actieve activiteiten zoals sport. Met sport raken we onze frustraties kwijt, maar komen we niet echt tot rust. De rust die kenmerkend is voor onze soort is absolute passiviteit waarbij je je gewoon ontspant en je gedachten de vrije loop laat. Dit ervaren we enkel op vakantie aan het strand of op een bergtop, maar zeker niet dagelijks. Absolute passiviteit helpt je lichaam herstellen en emoties verwerken. Hierdoor ben je zelfzekerder en kalmer.

Spelen en lachen zijn activiteiten waarmee we energie ontladen, onze vaardigheden oefenen en onze relaties versterken. Ze komen niet voor in ons dagelijks leven: volwassenen (en steeds meer kinderen) houden zich bij voorkeur bezig met productieve activiteiten. Tegenwoordig is spel steeds meer competitie en dient het niet meer om te ontspannen. Dit begint al op jonge leeftijd met wedstrijden op school.

Ontspanningstechniek

Ontspanningstechnieken dienen om het lichaam tot rust te brengen en om onze gedachten te ordenen (en zo emoties te verwerken). Veel van deze technieken komen uit Oosterse religiën. Vaak richten ze zich op het bewust worden. Sommigen zijn zeer spiritueel (het bewust worden van energie rondom zich) terwijl anderen zeer praktijkgericht zijn (hoe krijg ik de spanning uit mijn lichaam?). Er zijn ook mengvormen mogelijk. Niet alle methodes zijn geschikt voor iedereen. Ieder mens is uniek en ieder menselijk lichaam is een uniek geheel, waardoor je niet ieder mens op dezelfde manier kan benaderen.

Een voorbeeld: sommige mensen voelen spanning aan als een kledingstuk dat te strak zit terwijl anderen het aanvoelen als een ijsblok in één van hun organen. Beide personen hebben een andere benadering nodig. Bij de eerste zal de techniek zich vooral richten op het aanvoelen van het eigen lichaam en een vrij en warm gevoel opwekken in het lichaam. Terwijl bij de tweede de nadruk zal liggen op warmte geven aan het orgaan (of de plaats in het lichaam waar de kou wordt aangevoeld). Daardoor zal de eerste persoon meer baat hebben bij ademhalingstechnieken en bewustwordingstechnieken en de tweede peroon meer baat bij aanrakingen (zelf hand leggen op de koude plaats bijvoorbeeld en de warmte van de hand voelen).

Bovendien is de techniek ook afhankelijk van de persoon zelf en zijn ervaringen. Enkele voorbeelden:

• Een timide persoon die slachtoffer is geweest van fysieke agressie zal zich niet snel kunnen ontspannen in een vreemde omgeving.
• Iemand met een zittend beroep en passieve vrijetijdsbestedingen moet terug "in beweging" gebracht worden. Dit kan met eenvoudige technieken waarbij beweging centraal staat.
• Kinderen met een hoog behoefte aan aanrakingen (high need kinderen) kunnen niet tot rust komen met enkel ademhalingsoefeningen.
• Een persoon met claustrofobie kan het benauwd krijgen bij bepaalde aardingsoefeningen omdat dit een beperking van de bewegingsvrijheid is (al is het maar in gedachten).

"In het licht"

Deze techniek kan door iedereen gebruikt worden en is zeer flexibel: je kan het aanpassen aan jezelf en je eigen behoeften. Lezers die vertrouwd zijn met ontspanningstechnieken zullen zeker enkele elementen herkennen.

Het vertrekpunt zijn de 4 elementen vuur, aarde, lucht en water. Als basis gebruik ik niet de astrologische benadering, maar wel de antroposofie. Ons karakter wordt bepaald door onze aanleg en allerlei omgevingsfactoren. De omgevingsfactoren zijn in de eerste plaats het gezin waarin we opgroeien, maar ook de omgeving en het tijdstip. Zo zijn er gelijkenissen in het karakter van kinderen die in hetzelfde seizoen geboren zijn. Dit kan onder andere verklaard worden door het aantal zonne-uren dat het kind als baby kreeg, maar vanuit spirituele hoek ook door de heersende energiën op dat moment.

De indeling is gebaseerd op uiterlijk waarneembare eigenschappen van de persoon en de persoonlijkheid. Het is vooral hoe de persoon zich voelt dat belangrijk is. Er zijn ook mengtypes. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat een persoon zich grotendeels vuur voelt, maar tegelijkertijd ook aarde. De technieken moeten aangepast zijn aan de persoon zelf.

Enkele voorbeelden:

• Een persoon die vuur is, neemt graag initiatief. Als hij uit evenwicht is, kan het gebeuren dat hij dat niet meer doet. Aardingsoefeningen waarbij de persoon zich op de aarde moet richten, kunnen het evenwicht helpen herstellen, maar ook tegenwerken (afhankelijk van de persoon en de situatie waarin hij zich bevindt). Het probleem is dan niet dat de persoon het contact met de aarde kwijt is, maar dat zijn innerlijk vuur aan het uitdoven is.
• Bij iemand die zich aarde voelt, kan het gebeuren dat hij zeer materialistisch wordt en zich als het ware vasthecht aan de aarde. Het echt aanvoelen van de aarde onder zijn voeten (en hierdoor afstand nemen van het materialistische) kan helpen, maar in sommige gevallen kan dit het onevenwicht ook vergroten doordat er nadruk wordt gelegd op iets materieel.
• Lucht kan zichzelf soms volledig verliezen in een ander. De eigen persoonlijkheid vervaagt en de andere wordt verheven. Om terug te keren naar zichzelf is een aardingsoefening aangeraden, maar weer niet in alle gevallen.
• Tot slot: water. In moeilijke periodes kan water "onsamenhangend" worden. De eigen persoonlijkheid is dan ook vervaagd en ebt als het ware zachtjes weg. Aardingsoefeningen kunnen hierbij ook helpen, maar net als in de vorige gevallen niet altijd. Soms is het bewust worden van het water in zich voldoende om te herstellen.

De techniek in dit artikel is gebaseerd op visualisatie en affirmatie. Bij visualisatie gebruik je het beeld van je element dat je helpt ontspannen. Dit kan een kabbelend beekje zijn of de zee of een kluit aarde of een wortel of een lucifer of een kaars of wolken of blauwe lucht of een ander beeld dat je rust brengt. Het beeld mag niet overheersen en mag niet teveel energie bevatten omdat het anders te overweldigend kan zijn voor sommige personen. Aardbevingen, hevig vuur, storm op zee, windhozen en dergelijke zijn niet geschikt bij visualisaties.

Affirmaties zijn zinnen of woorden die je kracht geven en je helpen tot rust komen. Ze houden verband met de problemen waar je op dat moment mee worstelt. Een goede affirmatie is een eenvoudig zinnetje dat alles samenvat zonder dat het verkeerd begrepen kan worden. Je kan affirmaties onder meer gebruiken om meer zelfvertrouwen te krijgen, om je angsten te overwinnen, om innerlijk pijn te overwinnen, om storende gedachten om te vormen tot positieve.
De gekozen zin (of het woord) mag geen negatieve gevoelens opwekken. Medisch gezien leidt het herhalen van de affirmatie in deze oefening ertoe dat je in een soort trance belandt. Vanuit spirituele hoek zeggen ze dat de affirmatie in deze oefening je helpt in contact treden met je eigen aard: je wordt je bewust van jezelf. Welke benadering je ook volgt: dankzij de affirmatie en de visualisatie ontspan je je en voel je je beter. Zonder de affirmaties en de visualisatie is het moeilijker om de toestand van ontspanning te bereiken dat ik in dit artikel het "Licht" noem.

De oefening wordt door muziek ondersteund. In de eerste plaats dient de muziek om contact te houden met de wereld om je heen. Het is belangrijk dat je tijdens deze oefening niet te ver opgaat in jezelf en dat je je bewust bent van je omgeving. Het opgaan in het "Licht" kan ertoe leiden dat je vervreemdt van de werkelijkheid en figuurlijk wegzweeft. Bovendien kan het ontspannen gevoel tijdens de oefening je onvrede geven over je dagelijks leven als je geen contact houdt met de wereld om je heen. Enkel mensen die de techniek goed beheersen (en altijd zonder problemen de oefening kunnen onderbreken om terug te keren) kunnen de oefening ook zonder dat ze contact hebben met de realiteit. De duur van de oefening wordt daarom ook op voorhand bepaald door de muziek (2 liedjes bijvoorbeeld). Te lang "in het Licht" blijven is niet aan te raden in het begin omdat deze toestand niet vertrouwd is. Wat "te lang" is is afhankelijk van de persoon en de situatie: voor sommigen is de grens een half uur, voor anderen een aantal uren. Daarnaast moet de muziek ontspannen: muziek dat teveel afleidt is af te raden. Andere zintuiglijke prikkels kunnen het geheel ook ondersteunen of de muziek vervangen.

Hieronder wil ik nog graag enkele opmerkingen maken over de uitvoering. Voor het stappenplan verwijs ik naar het volledige artikel.

• Bij meditatietechnieken wordt vaak aangeraden je te focussen op je "hara". Dit is een gebied tussen navel en schaambeen. Het wordt soms ook wel eens het "zwaartepunt van de mens" genoemd. Volgens sommige taoïstische bronnen is dit af te raden voor vrouwen. Vrouwen kunnen zich best richten op de middelste "tan-t'ien". Dit punt zit ongeveer tussen de 2 borsten en is vergelijkbaar met het hartchakra.
• Het beeld van je element helpt je bewust worden van je innerlijke kracht. Net als de affirmaties mag je ze echter niet vasthouden: even oproepen en dan loslaten. Het fixeren van de gedachten op de visualisatie en de affirmaties zorgt voor meer spanning in het lichaam. Ditzelfde geldt voor de gedachten die in je opkomen: het vasthouden van gedachten verhoogt de spanning in het lichaam, net zoals het oordelen.
• Het "Licht" kan medisch vergeleken worden met een toestand van euforie en ontspanning zoals na het innemen van drugs. Het brein misleidt de zintuigen: je voelt je lichter en ziet licht dat er niet is. Spiritueel gezien kom je in contact met de "Kosmische Energie". Sommigen getuigen van telepathische contacten tijden hun verblijf in het "Licht" wat volgens hen komt doordat alles en iedereen doordrongen is met de "Kosmische Energie". Deze toestand is zeer aangenaam en brengt het lichaam volledig tot rust. Het is bijna even verkwikkend als een dutje.
• Om uit het "Licht" terug te keren, gebruik ik de bewustwording van het lichaam. Deze techniek wordt vaak gebruikt om spanningen weg te werken en zo rustig in slaap te vallen. Na de bewustwording van het lichaam worden de stappen van in het begin in omgekeerde richting gevolgd: je vertrekt van jezelf en wordt je bewust van je omgeving. Om het gevoel van ontspanning langer te behouden, raad ik vervolgens aan rustig tot de realiteit te keren (neuriën, rondkijken, even liggen, luisteren,...).
• De ademhaling is belangrijk in deze oefening. In het begin wordt er door de neus ingeademend en door de mond uitgeademd terwijl er op het einde enkel door de neus wordt geademend. Uitademen via de mond helpt spanningen loslaten (vergelijk even met zuchten). Uitademen via de neus gebeurt bewuster en brengt meer rust. In het begin is het belangrijk dat de spanning wordt losgelaten en op het einde van de oefening dat je je bewust wordt van je lichaam. Het neuriën van de muziek helpt hier ook bij: de melodie en je eigen geneurie maken je meer bewust van de wereld om je heen.