Misleidende reclame bij cosmetica

Om de consument tot aankoop te verleiden, maken fabrikanten gebruik van reclame. Niks nieuws eigenlijk. Toch is de reclame voor cosmetica iets anders dan “gewone” reclame. Om de consument over de streep te trekken, worden verschillende tactieken gebruikt. Hierbij is men niet bang om flink te overdrijven of soms zelfs een beetje te liegen. In veel gevallen zoekt de fabrikant de grenzen van de wet op. Welke kreten gebruikt de fabrikant allemaal en wat is daarvan waar? Inhoudsopgave

• Dermatologisch getest
• Hypo-allergeen
• pH-neutraal
• Proefdiervrij
• Natuurlijke ingrediënten
• Aanbevolen door
• Ingrediënten met moeilijke namen
• Dure ingrediënten
• Misleidende uitingen
• Wettelijk toezicht

Dermatologisch getest

Zo, dat klinkt ingewikkeld. Als het product dermatologisch getest is, zal het wel goed zijn. Toch? Blijkbaar werkt deze kreet goed, want veel fabrikanten gebruiken deze uitspraak. Best vreemd, want het zegt eigenlijk helemaal niets. Dermatologisch getest wil alleen zeggen dat het product door artsen (dermatologen) getest is op vrijwilligers. Er wordt niet gezegd op hoeveel mensen er getest is of hoe de kwaliteit van dit onderzoek was. Belangrijker nog: er wordt niet eens gezegd wat de uitslag van zo’n test was. In theorie kan het product dus op één persoon zijn getest. Hierbij zou het ook nog kunnen dat deze persoon allemaal pukkeltjes kreeg van de betreffende product. Ook in zo’n geval kan je nog steeds -zonder te liegen- zeggen dat het product dermatologisch getest is. Kortom, een onnozele en zinloze kreet.

Hypo-allergeen

Vaak wordt gedacht dat de kreet “Hypo-allergeen” betekent dat je geen allergische reacties kan krijgen van het product. Jammer genoeg is dat niet juist. Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit is deze term niet wettelijk vastgelegd. Iedereen mag de term dus gebruiken. Fabrikanten gebruiken de term als zij denken dat de kans op allergische reacties gering is. Er is geen enkele garantie. Mensen die gevoelig zijn voor bepaalde stoffen, kunnen dus wel degelijk last krijgen door gebruik van een Hypo-allergeen-product. Uit commerciële overwegingen gebruiken veel fabrikanten deze term.

pH-neutraal

De term pH-neutraal zegt iets over de zuurgraad van het product. Het wil zeggen dat de zuurgraad ongeveer gelijk is aan de zuurgraad van de menselijke huid (5,5). Deze term wordt vaak gebruikt bij zeep en reinigingsmiddelen. Men beweert dat een product waarvan de pH-waarde neutraal is, beter is voor de huid. In werkelijkheid is het ontvettend vermogen of de gebruikte soort zeep veel belangrijker. De pH-waarde heeft hier echter niets mee te maken. Uiteindelijk is de pH-waarde veel minder van belang dan de fabrikant ons wil doen geloven. Het is dus een mooie kreet met weinig waarde.

Proefdiervrij

Dit wil zeggen dat de cosmetica niet getest is op dieren. Best een sympathiek label, zou je zeggen. Sinds maart 2013 is echter het testen van cosmetica op dieren in de gehele Europese Unie verboden. Er bestaat in Europa dus helemaal geen cosmetica die wel op dieren is getest. Het is dus een beetje overbodig om dit op de verpakking te vermelden. Door de term te gebruiken probeert de fabrikant zich beter voor te doen dan de concurrent, terwijl er feitelijk geen verschil is. Een behoorlijk loze kreet dus.

Natuurlijke ingrediënten

Deze term wil alleen zeggen dat er in het product natuurlijke ingrediënten voorkomen. Het zegt echter niets over de hoeveelheid van deze natuurlijke ingrediënten en de mogelijke werking hiervan. In theorie zou men dus “natuurlijke ingrediënten” op het etiket van een crème kunnen zetten als er 1% bloemkool in verwerkt is. Hoewel 1% natuurlijk niet veel is en het doel van bloemkool in crème onduidelijk is, maakt dit niet uit. De fabrikant liegt immers niet, dus mag het volgens de wet. Hiernaast wordt hierdoor gesuggereerd dat natuurlijke ingrediënten beter of huidvriendelijker zijn dan chemisch geproduceerde stoffen. Er zijn echter talrijke natuurlijke producten die behoorlijk kunnen irriteren. Wat dat betreft heeft het gebruik van natuurlijke ingrediënten geen toegevoegde waarde.

Aanbevolen door

Sommige fabrikanten zetten op hun verpakkingen dat het product aanbevolen wordt door dermatologen, artsen of andere deskundigen. Over het algemeen wordt de kreet niet verder toegelicht. Hoeveel waarde heeft de kreet als we niet weten hoeveel dermatologen het product aanbevelen? Zijn deze dermatologen in de meerderheid? Waarom bevelen ze dit product aan en niet een ander product? Allemaal vragen waar de fabrikant geen antwoord op geeft. Door het ontbreken van informatie over de genoemde aanbeveling is het eigenlijk van geen enkele waarde. De waarde is ongeveer gelijk aan de oude slogan “Wij van WC-eend adviseren WC-eend”. Meer niet.

Ingrediënten met moeilijke namen

Ingrediënten met ingewikkelde namen moeten de consument imponeren. Hoewel de gemiddelde consument geen flauw benul heeft van de werking van de betreffende stoffen, stimuleert het de verkoop wel degelijk. Ook kan het goed voor de verkoop zijn om te melden wat er niet in verwerkt is. Bijvoorbeeld “zonder parabenen” is een kreet die het goed doet in de cosmeticawereld. Dat veel mensen niet weten wat parabenen zijn, maakt niet uit. Ook het feit dat parabenen niet slecht of slechter zijn dan enkele alternatieven, maakt niet uit. Als de fabrikant zo duidelijk roept dat er iets niet in zit, dan moet dat wel goed zijn, toch?

Dure ingrediënten

Naast ingrediënten met heel ingewikkelde namen, worden er ook wat dure ingrediënten toegepast. Zo zijn er bijvoorbeeld crèmes op de markt waarin diamant, goud of kaviaar in is verwerkt. De veronderstelde werking van deze dure stoffen kan niet wetenschappelijk aangetoond worden. Toch is er wel vraag naar cosmetica waar het in verwerkt is. Duur is blijkbaar goed. En hoe hoger de prijs, hoe beter. In marketing wordt deze tactiek ook wel “Angel dusting” genoemd. Het betekent dat een duur ingrediënt wordt toegevoegd in een minuscule hoeveelheid. Het ingrediënt zit daadwerkelijk in het product, dus het mag op het etiket staan. Dat de werking van het ingrediënt niet bewezen is, maakt niet uit. Angel dusting is gewoon een legale marketingtruc. Niets meer en niets minder.

Misleidende uitingen

Tenslotte doen veel fabrikanten de meest fantastische beloftes over hun producten. Als alle beloftes kloppen, heb je nooit meer een droge huid. Blijft je vel voor altijd strak en wordt je lichamelijk nooit ouder. Uiteraard weet iedereen wel dat je reclame met een korreltje zout moet nemen. Toch zijn er wel degelijk (wettelijke) grenzen aan de uitingen van de fabrikant. Zo is er bijvoorbeeld de Reclame Code Commissie die ingrijpt als een fabrikant een beetje te ver gaat. Zo had Vichy een potje crème op de markt gebracht waarbij men suggereerde dat rimpels binnen vier dagen rechtgetrokken werden. Er zou zelfs sprake zijn van een “langdurig liftend effect”. De fabrikant stelde dat deze claims bewezen werden door onderzoek. Tijdens de rechtszitting bleek dat de fabrikant de stellingen niet of nauwelijks kon onderbouwen. Het genoemde onderzoek betrof een zogenaamde zelfevaluatietest onder slechts 49 vrouwen. Van deze groep was 71% helemaal (of in meerdere mate) eens met de stelling dat de huid na vier dagen gladder was. Ook dacht 59% van de groep dat de huid na vier dagen “stralender” was. De rechter stelde dat dit “onderzoek” geen bewijs vormde voor de stellingen van de fabrikant. De fabrikant mocht de fraaie beloftes dan ook niet meer in haar reclames gebruiken.