Geschiedenis van lippenstift: lipstick door de eeuwen heen

Tegenwoordig is de klassieke rode lippenstift niet meer weg te denken. Maar hoe en wanneer is lipstick als modeverschijnsel ontstaan? Het rood maken van de lippen gaat terug tot de oudheid, zo'n 5.000 jaar geleden. Sinds die tijd is deze manier waarop we onze lippen stiften behoorlijk veranderd. Het startte met het aanbrengen van de kleurstof van geplette bessen op de lippen, 5.000 jaar later is lipstick in eindeloos veel kleuren en varianten verkrijgbaar is. Gedurende de hele geschiedenis verschijnt het rood maken van de lippen regelmatig ten tonele bij vrouwen van alle standen, afhankelijk van de periode.

Het begin van de geschiedenis

De oudste beschaving waarvan bekend is dat ze hun lippen rood kleurden, is het Soemerische volk dat zo'n 5.000 jaar geleden leefde. Make-up was een statussymbool en werd gebruikt door mannen en vrouwen. De 'lippenstift' werd gemaakt van natuurlijke stoffen als fruit, henna en insecten.

Waarom rood?

Rood wordt gezien als een verleidelijke en sexy kleur, niet alleen voor lippenstift, maar ook voor bijvoorbeeld kleding en lingerie. Het rood maken van de lippen vindt zijn oorsprong vermoedelijk in de natuur. Bij vrouwtjesapen bijvoorbeeld kleuren bepaalde lichaamsdelen rozerood wanneer ze klaar zijn om bevrucht te worden.

Cleopatra en de oude Egyptenaren

Van de Egyptische koningin Cleopatra (69 voor Christus - 30 voor Christus) is bekend dat zij insecten plette om met het bloed een rode kleur aan te brengen op haar lippen. Smerig idee? In de huidige rode lipstick zitten kleurstoffen uit luizen. Een oude Egyptische papyrusrol toont een afbeelding van een vrouw die haar lippen kleurt. Ook mannen droegen in deze periode make-up om hun ogen en lippen te accentueren, een trend waar we ons nu niets meer bij kunnen voorstellen.

Lipstick in vaste vorm

Rond het begin van de christelijke jaartelling ontstond de eerste lipstick in vaste vorm. Een Arabische wetenschapper ontdekte hoe hij dit kon maken. In eerste instantie werkte hij met parfums die in een vorm geperst werden. Deze parfums kregen hierdoor een vaste vorm. Je kon de substantie op je huid drukken om het een geur te laten afgeven. De wetenschapper bedacht vervolgens dat hij dit ook kon doen met kleurstof voor de lippen. Natuurlijke kleurstoffen van fruit en insecten werden in vormen geperst, waardoor de eerste vaste lippenstift ontstond.

De kleur van prostituees

In de middeleeuwen werden vooral dames van lichte zeden, ofwel prostituees, gespot met roodgekleurde lippen. Gezien de associaties met prostitutie bleven de dames van adel er in die tijd ver vandaan. Vanuit de vrome Christelijke geloofsleer ontstond in de middeleeuwen het idee dat degelijke vrouwen hun uiterlijk niet mochten verfraaien. Ook zou de rode kleur te koppelen zijn aan de duivel en zouden heksen hun lippen rood maken. Pas in de zestiende eeuw verloor de rode lipstick dit negatieve stempel weer.

Queen Elizabeth

De Britse koningin Elizabeth gaf de rode lippen in de zestiende eeuw hun goede reputatie terug. Ze droeg regelmatig rode lippenstift, omdat ze dit zo mooi vond passen bij de witte huid die in deze periode gezien werd als een teken van welvaart. Edelvrouwen volgden het voorbeeld van koningin Elizabeth en kleurden ook hun lippen rood.

Commerciële productie

Het Franse cosmeticamerk Guerlain dat tegenwoordig nog steeds bestaat, was het eerste bedrijf dat op grote schaal lippenstift maakt en verkocht. In 1885 was dit de start van de commerciële productie van rode lipstick. Guerlain maakte het cosmeticaproduct van hertenvet, bijenwas en castorolie. De vaste substantie werd in papier gewikkeld en zo verkocht.

Ontwerp van de hedendaagse lippenstift

Pas in 1915 ontstond de lipstick in zijn huidige vorm. Maurice Levy ontwierp de kenmerkende verpakking waarin we lippenstift tegenwoordig kopen. Door de kleine, kokervormige verpakking werd lippenstift niet alleen een stuk makkelijker aan te brengen, maar dames konden het ook eenvoudig meenemen. Bij de in papier verpakte lipsticks ging dit nog minder soepel.

Jaren 20 en 30 van de 20e eeuw

Door de massaproductie van lippenstift in de 20e eeuw werd lippenstift toegankelijk voor alle vrouwen. Mode-iconen en filmsterren droegen donkere lipsticks in donkere tinten als pruim, aubergine en kers. James Bruce Mason Jr. verbeterde in 1823 de verpakking met een draaisysteem om de lipstick omhoog uit de koker te draaien. Om de vorm van de bovenlip te accentueren, gebruikten vrouwen stencils waarmee ze de lipstick aanbrachten. Tijdens de eerste feministische golf werd rode lippenstift bovendien een symbool voor het opkomende feminisme. In de jaren 20 en 30 startten steeds meer cosmeticamerken met de massaproductie en verkoop van lippenstift. Onder meer Chanel, Estée Lauder en Max Factor ontwikkelden hun eigen lipsticks.

Tweede Wereldoorlog

In de jaren 40 waren veel producten schaars geworden als gevolg van de oorlog. Dit gold ook voor lippenstift. De verpakking van metalen kokers werd daarnaast (tijdelijk) vervangen door plastic en papier. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden cosmetica verboden in Engeland. Het enige cosmeticaproduct dat vrouwen wel mochten gebruiken, was de klassieke rode lippenstift. Het schijnt dat Winston Churchill vond dat dames met rode lippenstift de moraal hoog hielden in het land. Ook in Duitsland was rode lipstick populair in deze periode.

Populariteit steeg in de jaren 50

Toen iconische Hollywood-actrices als Marilyn Monroe, Audrey Hepburn en Rita Hayworth in de jaren 50 rode lipstick droegen, steeg de populariteit ineens enorm: 60% van de tienermeisjes startte met het dragen van lippenstift. Cosmeticabedrijven zagen hun kans schoon en startten met het op grote schaal fabriceren van allerlei tinten rode lippenstift, van bleekrood en aardbeienrood tot koraalrood en wijnrood. Omdat Marilyn Monroe de reputatie had sexy te zijn, werd rode lippenstift steeds meer geassocieerd met een verleidelijke look.

Lippenstift met een smaakje

In 1973 ontwikkelde Bonnie Bell de Lip Smackers, lippenstift met een smaakje. Vooral onder jonge meiden werden deze smakelijke lipsticks een grote hit. In de jaren 80 moesten lipsticks glanzen en glitteren. Felroze lippen waren een trend. Ook werd de kleur van de lippenstift gematcht met de kleuren van de outfit.

Natuurlijk en vrij van chemicaliën

Aan het einde van de 20e eeuw ontwikkelde zich een trend waarbij mensen een afkeer kregen van chemicaliën in producten en onnatuurlijke ingrediënten. Zo werd een nieuwe trend geboren: de chemicaliënvrije lipstick. Ook was dit de periode waarin lippen voor het eerst getatoeëerd werden, de zogenaamde permanente make-up.

Lippenstift blijft zich ontwikkelen

De hedendaagse lippenstift blijft zich ontwikkelen als gevolg van trends. Zo bestaan er tegenwoordig nude lipsticks, maar ook lippenstiften in gekke kleuren als blauw, zwart en groen. Er bestaan varianten met een glanzende en matte afwerking, met en zonder glitters, met een bescheiden tint en een opvallende kleur.