Is nagellak een gevaar voor de gezondheid?

Mooie nagels zien er aantrekkelijk en verzorgd uit, vooral met een aangebrachte, fraaie kleur lak. Veel vrouwen willen daarom hun manicure afronden met een mooie nagellak. De vraag is alleen: kan nagellak een gevaar zijn voor de gezondheid? Een mooie kleur op de nagels weegt natuurlijk niet op tegen zulk gevaar. Helaas kunnen gevaren inderdaad kleven aan het gebruik van nagellak. Dit komt door giftige chemicaliën die erin verwerkt kunnen zijn. Gelukkig werken niet alle fabrikanten van nagellak met deze stoffen of heeft de wijs geworden wetgever het gebruik ervan verboden. Welke chemicaliën zijn de boosdoeners? Zijn er alternatieven die niet onder doen wat kwaliteit betreft?

Nagellak is chemie

Waarschijnlijk zijn ontelbare mensen weleens teruggedeinsd van een flesje nagellak vanwege de penetrante, chemische lucht die uit het flesje komt. Nagellak kan vol chemische stoffen zitten. Het is niet voor niets dat nagellak als afval in de chemobak gedeponeerd moet worden. Sommige van die stoffen kunnen belastend zijn voor de gezondheid, gevaarlijk zelfs vanwege hun invloed op het menselijk lichaam.

Deze stoffen komen via de nagels (nagelriem of nagelbed) in het bloed terecht. Zij kunnen zich op die manier door het hele lichaam verspreiden. Nagellak hoeft niet onschuldig te zijn. Wanneer je bedenkt dat van jonge meisjes en zelfs kleine kinderen de nagels worden gelakt is dat wel een schrikbeeld dat opdoemt. Gelukkig zijn door voortschrijdend inzicht, onderzoek en verplichtende wetgeving alternatieven gevonden zoals polyesterharsen of nagellak op waterbasis in plaats van vluchtige (giftige) stoffen. Helaas is dat niet nog niet wereldwijd het geval. Het kan daarom voorkomen dat een nagellakmerk in Nederland wordt verkocht met stoffen erin die Nederlandse fabrikanten niet meer mogen gebruiken. Het is daarom goed dat de consument goed geïnformeerd is over wat zij of hij koopt, waar de nagellak is gefabriceerd en vooral op de hoogte is welke stoffen absoluut vermeden dienen te worden. Een beetje kennis over de samenstelling van nagellak is daarbij een goed beginpunt. Wat zijn de basisstoffen van nagellak en wat zijn hun eigenschappen?

Welke basisstoffen kent nagellak?

Alle nagellak heeft een aantal voorwaarden gemeen. Nagellak moet namelijk altijd uit te smeren zijn en een harde laag op de nagel vormen. Die geharde laag moet enigszins flexibel zijn en vaak een kleur hebben. Voor al deze eisen wordt een beroep gedaan op de chemische eigenschappen van specifieke stoffen. Welke chemische stoffen zijn dat?

• Nitrocellulose. Dit is het hoofdbestanddeel van elke nagellak. Het zorgt ervoor dat nagellak een vliesje vormt op de nagel. Aangezien het niet gemakkelijk aan de nagels hecht, zijn andere stoffen nodig die dat wel mogelijk maken;
• Oplosbare hars. Dit zorgt ervoor dat nagellak hecht en glanst. Het is de verharder. Het bepaalt de dikte van de nagellak en maakt lak bestand tegen zeep en water.
• Weekmakers. Zij houden de laklaag soepel en rekbaar. Kamfer bijvoorbeeld (ook een conserveringsmiddel in lak) kan worden ingezet of wonderolie;
• Oplosmiddel. Dit houdt de pigmentdeeltjes bij elkaar. Het vervliegt na het opbrengen van de lak. Oplosmiddelen zijn nodig in samenwerking met een verharder en oplosbare hars. Daarnaast kan het worden gebruikt om het product te verdunnen. Dat maakt de productie goedkoper;
• Pigmenten. Zij geven de lak (ook de transparante lakken) een kleur of een zweem van kleur mee.
• Daarnaast kunnen stoffen zijn verwerkt zoals parabenen of stoffen die de lak parfumeren of sneller laten drogen enzovoorts

Namaak en niet Europese Unie-lakken

Voormalige combinaties zoals formaldehyde, formaldehydehars, dibutylftalaat, tolueen en kamfer zijn gelukkig inmiddels ingehaald door nieuwe ingrediënten. Deze vijf worden gevaarlijk geacht voor de gezondheid. Ze staan bekend als de 'toxic 5' oftewel de giftige vijf. Deze stoffen kunnen in bepaalde landen nog legaal verwerkt worden in nagellak. Nepnagellak (merknamaak) kan door gewetenloze criminelen zijn nagemaakt met deze foute ingrediënten. Het is daarom zaak om te controleren dat een aankoop een echt merkproduct betreft.

Wat doen deze gevaarlijke stoffen met de gezondheid?

De giftige vijf zijn niet voor niets verbannen uit nagellak. Voorkomen moet worden dat deze giftige stoffen in het lichaam terechtkomen via de nagels (of mond door nagelbijten of inademen). Zo is bekend:

• Formaldehyde: dit conserveermiddel is een giftige gas. Er kunnen problemen met de luchtwegen ontstaan door dit gas. Het kan kankerverwekkend zijn. Het (kwam) komt voornamelijk voor in nagelverharders.
• Formaldehydehars: deze stof kan allergische reacties veroorzaken (met als reactie zwellingen, jeuk of vochtblaren).
• Dibutylftalaat (DPHP): deze stof is in de nagellakverwerking verboden in de Europese Unie. Het kan de hormoonbalans ernstig verstoren. Het kan zorgen voor geboortedefecten in het ongeboren kind of juist mensen onvruchtbaar maken. Verder wordt het beschouwd als een kankerverwekkende stof.
• Tolueen: deze heftige stof is gelinkt aan hartritmestoornissen en duizeligheid. Het kan bewusteloosheid tot gevolg hebben. Het kan op op het centraal zenuwstelsel inwerken en personen vermoeid maken.
• Kamfer: Deze stof kan irritaties veroorzaken of misselijkheid bijvoorbeeld.

3-, 4- en 5-free nagellakken

De nagellakken zonder dibutylftalaat, tolueen en formaldehyde worden ook wel 3-free genoemd, omdat zij vrij zijn van deze drie giftige stoffen. De nagellakken zonder dibutylftalaat, tolueen, formaldehyde en formaldehydehars worden ook wel 4-free genoemd. Zij zijn vrij van deze vier giftige stoffen. Tot slot zijn er de 5-free nagellakken. Zij zijn vrij van dibutylftalaat, tolueen, formaldehyde, formaldehydehars en kamfer.

8-free nagellakken

Inmiddels zijn er merken op de markt die zoveel mogelijk schadelijke stoffen weren. Deze nagellakken bevatten geen:

• Formaldehyde;
• Formaldehydehars;
• Tolueen;
• Dibutylftalaat (DPHP);
• Kamfer;
• Parabenen;
• Triphenylfosfaat (TPP);
• Sulfaten

Tips bij de aanschaf

Een aantal adviezen om te onthouden over nagellak is het volgende. Stel de volgende vragen bij de aanschaf:

• Waar is de nagellak die ik wil kopen gefabriceerd? Een EU-land of buiten de EU? China? Noord-Amerika?
• Komt het merk nagellak uit de rij 8-free-merken?
• Kan het een nepnagellak zijn? Een duur merk voor een spotprijs bijvoorbeeld of de plaats van aankoop of etiketafwijkingen

Is nagellak voor iedereen gevaarlijk?

Het lakken van nagels blijft een persoonlijke keus. Het antwoord op die vraag is ook niet af te doen met een enkele ja of nee. Wel is het zaak het volgende mee te wegen bij het toepassen. Ventileer goed tijdens het opbrengen van de lak. Vooral jonge personen of kinderen lopen meer gevaar bij het dragen van nagellak met gifstoffen, omdat zij gevoeliger zijn voor bepaalde chemische verbindingen dan volwassenen. Daarnaast kan het een gevaar opleveren voor personen die 'altijd' een willekeurige nagellak dragen of bijvoorbeeld dagelijks met nagellak werken of er mee in aanraking komen. Overigens zijn goedkopere merken niet per se slechter dan de duurdere merken wat de toxiciteit betreft. Ook goedkopere merken kunnen onder de 'free merken' vallen. Er zijn inmiddels merken die zelfs een hogere 'free'-score hebben tot wel '12-free'. De claim op een flesje nagellak 'toxic free' betekent dat minimaal 3 giftige stoffen ontbreken (maar niet allemaal).