De miskende kwaliteiten van harde zeep

De miskende kwaliteiten van harde zeep Is zeep werkelijk slecht voor je huid en heb je beslist al die flesjes en potjes in je badkamer nodig? Misschien heeft zeep wel meer voordelen dan je altijd dacht. Echte zeep heeft in ieder geval een aantal miskende kwaliteiten. Maar zeep wordt niet voor niets steeds meer her-ontdekt en -gewaardeerd. Waarom is het ouderwetse stuk zeep eigenlijk ooit verdrongen door talloze alternatieven? En verdient het zijn plek terug in je badkamer?

Flesjes en potjes voor verzorgingsproducten: waarom?

In veel badkamers is zeep vervangen door diverse producten voor verzorging van huid en haar. Per onderdeel zijn zelfs meerdere varianten 'nodig': shampoo en douchegel of -schuim voor de reiniging, conditioner, voedende olie of crèmespoeling voor de finishing touch. Een apart product voor scheren of ontharen, een olie of crème voor hydratatie, een potje om te scrubben, je kunt het zo gek niet verzinnen of er is een middeltje voor. De meeste daarvan vervangen slechts één basis-‘gereedschap’ dat je voor al deze zaken kunt gebruiken: zeep!

Geld verdienen

Een belangrijke reden waarom zeep verdrongen is door talloze andere verzorgingsproducten in flesjes en potjes, is eigenlijk heel simpel: geld. Zoals met eigenlijk alle producten, moet een bedrijf kunnen verdienen aan het maken ervan. Voor niets gaat uiteindelijk de zon op. Vloeibare shampoos en doucheschuims zijn veel sneller gemaakt dan een authentiek stuk zeep van goede kwaliteit. Je kunt er bovendien naar hartenlust geurtjes en kleurtjes aan toevoegen en het in zeer grote hoeveelheden vervoeren, lang bewaren, mooi verpakken. Uiteraard is er altijd enige ruimte tussen de vraag van consumenten en het aanbod van producenten. Die kan dus handig opgevuld worden. Consumenten houden van gemak en voordeel, een perfecte match dus.

Marketingtrucjes voor verzorgingsproducten
Weliswaar wordt, voordat producten worden gemaakt, onderzocht of er een markt voor is. Oftewel: gaan klanten dit wel kopen? Maar tegelijkertijd onderzoekt een (afdeling van een) bedrijf ook de kosten om aan de wensen van de klant tegemoet te komen. Vaak zijn er slimme marketingtrucjes om consumenten te laten geloven dat nu juist dit product is wat zij echt nodig hebben. Dat heet inspelen op trends. Denk aan het hoestdrankje, dat je nodig hebt voor een vastzittende hoest of een kriebelhoest. Daar zijn verschillende middeltjes voor ontwikkeld. Tot het ineens weer handig bleek te zijn om slechts één middeltje voor alle soorten hoest (of verkoudheid, of voor pijn et cetera) te kunnen kopen. Nu is het met zeep bijvoorbeeld zo, dat gezegd wordt dat het je huid uitdroogt en dat je daarom vooral hydraterende ph-neutrale middeltjes nodig hebt om jezelf gezond en fris te houden. Maar is dat werkelijk zo? Of zit ook daar meer achter?

Bron: Silviarita, PixabayBron: Silviarita, Pixabay

Zo wordt zeep gemaakt

Zeep is eigenlijk best bijzonder: het ontvet, terwijl het zelf juist vet is. Door een vet, zoals olie, te mengen met een zoutoplossing (loog, dat ontstaat uit het mengen van bijvoorbeeld natriumhydroxide met water), verandert de samenstelling van het vet. Dit heet verzeping. In feite hoeft zeep dus maar uit drie ingrediënten gemaakt te worden, waarvan er na bereiding zelfs maar twee overblijven: olie, water en natriumhydroxide (NaOH). Het water en de NaOH worden samen loog, dat voor de verzeping van de olie zorgt. Van de loog blijft niets achter in de uiteindelijke zeep.

Overvetting

In biologische natuurzeep is een percentage overvetting berekend, dat ervoor zorgt dat niet alle olie verzeept. De resterende olie zorgt ervoor dat er geen loog achterblijft in de zeep en dat je huid er niet te veel van uitdroogt, maar juist lekker gevoed wordt. Er kunnen allerlei verschillende soorten olie of vet gebruikt worden voor het maken van de zeep, ieder met zijn specifieke verzorgende eigenschappen en recept. Na de verzeping kunnen nog geur- of kleurstoffen toegevoegd worden. Nodig is dit niet en het hangt volledig van de ingrediënten af of het een pluspunt is. Er kunnen bijvoorbeeld natuurlijke ingrediënten worden toegevoegd, zoals fijngemalen gedroogde lavendel, die een heerlijke geur en een scrubeffect geven aan de zeep.

Hot process versus cold process

Er zijn verschillende methodes om de olie te laten verzepen. Kort gezegd is hot processing de snelle methode. Hierbij worden de ingrediënten verhit tot hoge temperaturen. De zeep is na afkoelen direct klaar voor gebruik. Bij cold processing blijft de temperatuur juist zo laag mogelijk, om de kwaliteiten van de ingrediënten zo goed mogelijk te behouden. De loog wordt tijdens de scheikundige reactie echter erg heet en moet daarom eerst afkoelen. De olie wordt intussen juist langzaam verwarmd, tot beide stoffen een temperatuur hebben van ongeveer 50 graden Celsius. Eenmaal gemengd en in de vorm gegoten, moet de zeep nog lange tijd rijpen. Hoe langer hoe beter, maar minimaal een aantal maanden. Het is daarna ook eeuwig houdbaar, in tegenstelling tot vloeibare zeep, die alleen via de hot process gemaakt kan worden. Voor de houdbaarheid worden aan vloeibare zeep (en shampoo) stoffen toegevoegd die niet per se gunstig zijn voor het milieu en voor je huid.

PH-neutraal?

PH-waarde staat voor de zuurtegraad van producten, maar ook van bijvoorbeeld je huid. Van verzorgingsproducten wordt gezegd dat deze goed voor je huid zijn (of tenminste onschadelijk), als ze ‘pH-neutraal’ zijn. Zou je deze waarde willen meten, dan kom je uit op een getal rond de zeven. Een zogeheten lakmoesproef kan door middel van verkleuring aantonen hoe zuur een stof is. Een waarde boven de zeven heet een base, onder de zeven hebben we te maken met een zuur.

PH-waarde van je huid
Je huid is van nature licht zuur, namelijk tussen 5 en 6. Interessant is dus, dat pH-neutrale verzorgingsmiddeltjes als 'goed' aangeprezen worden. Een betere term daarvoor is dus het veel minder gangbare: pH-huidneutraal. Zelfs gewoon water uit de kraan kan overigens basisch zijn: doorgaans heeft dit namelijk een pH-waarde van rond de 8. Biologische natuurzepen zullen vaak een hogere pH-waarde hebben, wel tot 10. Belangrijk om te weten voordat je zeep gebruikt om je huid te reinigen, is hoe gevoelig, hoe zuur en hoe droog jouw huid is. Merkwaardig genoeg heeft een gevoelige huid namelijk meer baat bij een minder zuur product…

Bron: Feitogomez, PixabayBron: Feitogomez, Pixabay
Herstellen na wassen met zeep
Je huid is (net als de rest van je lichaam) prima in staat om kleine schades zelf te repareren en nieuwe cellen aan te maken. Uiteraard zijn allerlei factoren hierop van invloed: je leeftijd, je voeding, je leefstijl, aangeboren factoren. De hoge pH-waarde van zeep is voor je huid niet onoverkomelijk. Een zeep met een scrub moedigt je lichaam zelfs aan om cellen sneller te vernieuwen. Maar zoals je ook na stevig sporten je spieren een dagje rust moet gunnen om te ‘groeien’, heeft je huid ook enkele uren tijd nodig om de pH-waarde te herstellen na een wasbeurt. Of je nu ‘gewone’ fabrieksproducten gebruikt of handgemaakte biologische natuurzeep, of zelfs alleen water. Dagelijks wassen met zeep is dus meestal geen probleem, maar houd het bij voorkeur bij één keer per dag. Het percentage overvetting in de zeep speelt overigens ook een rol: de olie die niet verzeept is, verzorgt je huid al direct tijdens het wassen. Daarnaast bevat biologische natuurzeep glycerine, die tijdens het verzepingsproces ontstaat. In fabriekszeep is deze er meestal uitgehaald, om apart te verkopen. Dat levert namelijk meer geld op.

Parfum, paraffine, parabenen in zeep

Misschien heb je ook wel in je badkamer een douchegel of bodylotion waarvan je huid heerlijk zacht aanvoelt. Van sommige ingrediënten in verzorgingsproducten wordt beweerd dat het je huid als het ware verslaafd maakt: minerale oliën en vetten. Nadat je het enige tijd gebruikt hebt, lijk je niet meer zonder te kunnen. Je huid voelt droog, ruw en geïrriteerd als je hem niet hebt ingesmeerd met dit middeltje. Parfum, paraffine en parabenen (conserveermiddelen) zijn doorgaans de grootste boosdoeners bij het irriteren van de huid. Alhoewel de meningen verdeeld zijn over het effect, is iedereen het erover eens dat je de natuurlijke processen van de huid het beste niet te veel kunt verstoren. Dat geldt voor alle reinigingsmiddelen, inclusief zeep. Het belangrijkste is dat je matig reinigt, met water dat niet al te heet is. Geef een natuurzeep een tijdje de kans en je zult zien dat je huid, zelfs je haar, na een paar weken gewend raakt aan de nieuwe verzorgingsmethode. Je huid zal in het begin droog aanvoelen, je haar misschien juist wat vettig en stug. Maar na verloop van tijd raakt je lichaam eraan gewend en je huid gaat weer ‘leren’ om zelf nieuwe huidvetten aan te maken.

Biologisch, organic of zelfs vegan zeep…

Bron: Monfocus, PixabayBron: Monfocus, Pixabay
Met de bewustwording van onze ‘biologische voetafdruk’ neemt de behoefte aan duurzame producten en gewoonten toe. Daar spelen fabrikanten logischerwijs op in. U wilt organic? U krijg organic. Veganistisch leven was tot voor kort voorbehouden aan mensen die als een beetje ‘vreemd’ of ‘zweverig’ bestempeld werden. Vandaag de dag: U wilt een vegan pizza? U krijgt een vegan pizza. Maakte een voedselproducent al jaren vegetarische burgers waar geen spoortje dierlijke ingrediënten of dieronvriendelijke bijproducten (zoals, letterlijk, bijenwas of bijenhoning) in te vinden zijn, dan kan hij daar nu wel een paar dubbeltjes meer aan verdienen, als hij op het etiket claimt dat het om een vegan product gaat… Verzorgingsproducten vormen hierop geen uitzondering. Tegenwoordig koop je heuse vegan shampoo of lippenbalsem, met merknamen als Bee free, Bee natural, of eenvoudigweg organic. De beste tip op dit gebied is je niet te laten misleiden door de merknaam of het predicaat: kijk op het etiket en lees wat erin zit. Hoe minder ingrediënten, hoe minder kans op schadelijke stoffen. Er bestaan veel piepkleine en ook best heel grote bedrijven die zeep (al dan niet met de hand) maken, met uitsluitend biologische en/of duurzame en gezonde ingrediënten. Zo kun je bijvoorbeeld zeep kopen speciaal om te scheren, of om je haren mee te wassen. Want ja, ook zeep heb je in alle soorten en maten...

Microbeads in zeep
Je hebt vast wel eens gehoord van plasticsoep. Een percentage van de plasticvervuiling in onder andere oceanen, wordt veroorzaakt door microplastics. Deze zeer kleine deeltjes zitten nogal eens in scrubproducten, maar ook in bijvoorbeeld lippenstift en andere verzorgingsproducten om ze langer houdbaar te maken, te laten glinsteren en andere redenen die nou niet per se jouw gezondheid en die van de natuur voor ogen hebben, zoals verdikking of smeerbaarheid. Gelukkig zijn fabrikanten er steeds meer van doordrongen dat dit geen goed idee was. We kunnen dit plastic, dat we via het riool wegspoelen, tenslotte uiteindelijk zelf weer binnenkrijgen via bijvoorbeeld het eten van vis. In biologische zeep zitten deze plastics niet. Er zijn ook veel andere verzorgingsproducten die ervoor instaan dat ze geen microplastic bevatten. Deze dragen het keurmerk ‘Look for the Zero’ (100% microbead free) en zijn te vinden op de site van de plastic soup foundation. De Plastic Soup Foundation heeft in 2020 de Beat the Microbead app gelanceerd, waarmee eenvoudig plasticvrije merken en producten gevonden kunnen worden.

Bron: Jackmac34, PixabayBron: Jackmac34, Pixabay

Zeep opbergen en meenemen

Eigenschappen van zeep die je als minder prettig kunt ervaren zijn bijvoorbeeld de opbergmogelijkheden. Een flesje met een schenktuit is natuurlijk veel praktischer dan een glibberig stuk zeep. Een oplossing hiervoor is het zeepzakje: een soort netje van tule dat je kunt ophangen. Je hoeft de zeep er niet uit te halen voor of na gebruik. Je zit niet met zeepresten in een bakje of rekje en de zeep kan lekker drogen. Je krijgt bovendien meer schuim van je stukje zeep en je kunt er zelfs mee scrubben. Dat schuim, dat is ook een dingetje. We zijn nogal gewend aan bergen schuim en dat kan bij gebruik van zeep wel tegenvallen. Maar hoe minder de zeep schuimt, hoe beter de kwaliteit. Schuim ontstaat namelijk vooral door toevoegingen. En die kun je zoals gezegd juist beter vermijden.

Impact van zeep op het milieu
De impact op het milieu tenslotte is van zeep vele malen kleiner dan van producten met toevoegingen, die ook nog eens in wegwerpplastic verpakt zijn. Voor het meenemen van je zeep kun je een herbruikbaar doosje gebruiken. Handig als je gaat logeren of op vakantie wilt. Maar ook natuurlijke zeep kun je beter verwijderd houden van (open) water in de natuur. Wil je tijdens je kampeervakantie je zeep gebruiken, was je dan niet in een riviertje of ander open water, maar bijvoorbeeld boven een teiltje of kom. In de grond worden alle ingrediënten uit zeep prima afgebroken, dus kiep je wasteil liever leeg in een kleine kuil.
© 2020 - 2024 Chelsea, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Was je handen goedWas je handen goedWas jij je handen wel goed? Handen wassen wordt ons al van jongs af aan geleerd. Maar is handen wassen ook echt nuttig e…
Hoe vaak moet je je wassen?Hoe vaak moet je je wassen?De meeste mensen in het Westen wassen zich dagelijks. Minder wordt als onhygiënisch gezien. We genieten van ons dagelijk…
Kun je jezelf reinigen met zwarte zeep?Kun je jezelf reinigen met zwarte zeep?We houden ervan om een fris en schoon velletje te hebben en om dat te bereiken zijn natuurlijke producten favoriet. Het…
Eigenschappen en verzorging van de gevoelige huidEigenschappen en verzorging van de gevoelige huidEen gevoelige huid heeft een aantal kenmerken. Niet iedereen met een huid die door omstandigheden gevoelig reageert heef…

Keratine-behandeling herstelt beschadigd haarKeratine-behandeling herstelt beschadigd haarEen keratine-behandeling is een behandeling voor het haar waarbij beschadigd haar hersteld wordt. Haar kan erg futloos o…
Rimpels onder de ogen: behandeling & zelfzorg van oogrimpelsRimpels onder de ogen: behandeling & zelfzorg van oogrimpelsDe eerste rimpels onder de ogen verschijnen meestal in het vierde decennium van het leven, maar soms ook eerder. Oogrimp…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: B A, Pixabay
  • https://www.milieucentraal.nl/bewust-winkelen/spullen-en-diensten/cosmetica/
  • https://fd.nl/fd-persoonlijk/1177758/uit-een-stuk
  • https://ecogoodies.nl/waarom-stuk-blokzeep-beter-aarde-is-dan-vloeibaar/
  • https://eengoedverhaal.nu/blog/waarom-je-beter-een-blok-zeep-kunt-kopen/
  • http://www.werfzeep.blog/onze-visie/scrub-zonder-plastic-beads/
  • https://www.huidinfo.nl/z/zeep/
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25073884
  • https://www.skinessence.nl/alles-over-zeep/
  • https://www.gezondheidsnet.nl/huid/verslaafd-aan-smeren
  • https://www.soap7.com/about/
  • https://nl.lush.com/article/meer-dan-marketing
  • https://www.plasticsoupfoundation.org/psf-in-actie/beat-the-microbead/
  • https://aromalifestyle.nl/grondstoffen/schadelijke-stoffen-in-cosmetica/
  • https://www.urtekram.nl/biologische-handleiding/parfumallergie
  • Afbeelding bron 1: Silviarita, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Feitogomez, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Monfocus, Pixabay
  • Afbeelding bron 4: Jackmac34, Pixabay
Chelsea (44 artikelen)
Laatste update: 17-12-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Beauty
Bronnen en referenties: 19
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.