Drie vormen van eetgedrag

Diëten zijn een welbekend fenomeen, maar niet altijd even succesvol als men mag geloven of hopen. Wat is de reden dat iemand een dieet niet vol kan houden? Hier worden drie soorten eetgedrag genoemd die het moeilijk maken vast te houden aan diëten. Terwijl sommigen zonder moeite vasthouden aan een dieet en met groot gemak de kilo's van hun lijf vliegen, vallen anderen steeds terug in dezelfde valkuilen. Waarom blijven sommige mensen steeds de mist in gaan? Waarom eten sommige mensen terwijl ze in werkelijkheid al vol zitten? Waarom blijft iemand steeds zwaarder worden, ongeacht al de pogingen?

Dit kan te maken hebben met drie van elkaar te onderscheiden soorten eetgedrag.

Lijngericht eetgedrag

In dit geval kunnen eetproblemen veroorzaakt zijn door eerder rigoureus lijnen. Hierdoor komt een persoon onder een bepaald set-point van het gewicht dat hij of zij eigenlijk behoort te hebben (het gewicht dat het lichaam in principe handhaaft). Een constant hongergevoel ontstaat, waardoor het dieet telkens weer wordt onderbroken en iemand steeds weer terugvalt in een eetbui. Het gaat hierbij om het welbekende "jojoën".

Hoe extremer het dieet, hoe groter het risico dat het fout gaat. Vooral door jezelf verboden voedsel te ontzeggen, maakt het moeilijker een dieet vol te houden. Het is daarom ook verstandig jezelf zo af en toe iets lekkers toe te staan, zolang het maar met mate gebruikt wordt. Dit niet alleen omdat je op een gegeven moment psychologisch naar het "verboden voedsel" zult verlangen, maar ook omdat je lichaam de voedingsbestanddelen zal gaan missen en de zin daardoor nog sterker maakt.

Lijnen hoeft niet per se te leiden tot problematisch eetgedrag. Dit hangt vooral af van het evenwicht in het dieet dat je volgt. Het moet in principe een dieet zijn dat je vol zou kunnen houden voor de rest van je leven.

Extern eetgedrag

De geur van brood die je doet watertanden wanneer je 's morgens voorbij de bakker loopt. Dit is een voorbeeld van een externe prikkel die je ertoe kan doen zetten om iets te eten te pakken. Maar over het algemeen zul je minder snel iets pakken wanneer je verzadigd bent. Voor externe eters werkt dit echter anders. Zij zullen door blijven eten, zelfs wanneer zij verzadigd zijn, zolang bepaalde voedselprikkels (bijv. geur en smaak) aanwezig zijn.

Het komt over het algemeen bij iedereen wel eens voor om een extra bonbon of koekje te pakken, terwijl zij eigenlijk al vol zitten. Ook bij een lopend buffet eet men over het algemeen wel meer dan "de bedoeling" was, en zit je uiteindelijk barstensvol. Voor externe eters is dit echter extremer en komt dit voortdurend voor. Zij hebben namelijk moeite met het interpreteren van hun gevoelens van honger en verzadiging en weten niet meer wanneer hun lichaam wel of geen behoefte aan voedsel heeft.

Verder blijkt dat dikkere mensen heftiger reageren op voedselprikkels, en zich er bovendien eerder door laten afleiden.

Emotioneel eetgedrag

Tenslotte is er nog een derde groep eters, die eveneens moeite heeft te stoppen met eten wanneer zij al vol zitten. Dit gaat dan echter niet over externe, maar eerder over interne prikkels. Normaal gesproken, wanneer je gestrest bent of je verdrietig voelt, heb je geen behoefte om te eten. Iemand met liefdesverdriet verliest zo opeens een aantal kilo's. Dit komt omdat bij negatieve emoties en stress je maag samentrekt en je bloedsuikergehalte omhoog gaat, wat leidt tot een vol gevoel.

Maar de afname van eetlust geldt niet voor iedereen. Er zijn namelijk ook mensen, emotionele eters genaamd, die bij negatieve emoties (bijvoorbeeld angst, boosheid, verdriet) meer gaan eten. Ze hebben niet per se honger, maar gebruiken het voedsel als een manier om met hun negatieve emoties om te gaan; ze eten hun verdriet en stress weg. Dit zou komen doordat zij niet goed in staat zijn een onderscheid te maken tussen hongergevoelens en onaangename gevoelens in de maag en darmen veroorzaakt door verdriet, boosheid, stress of angst.

Het probleem hierbij is daarnaast dat er vaak sprake is van een vicieuze cirkel. Stress leidt tot meer eten en meer eten leidt weer tot stress. Het resulteert nog al eens in een werkelijke eetstoornis, bulimia nervosa.