Vitamines voor de mens

Ieder mens en dier heeft vitamines nodig. Er zijn verschillende risico's gebonden aan als een mens te weinig of juist te veel vitamines binnen krijgt.

Kenmerken van vitamines

Vitamines zijn organische verbindingen die doorgaans vrij klein zijn. De meeste werden ontdekt tussen 1910 – 1955. De behoefte aan vitamines per dag is zeer gering, tussen de 0,001 en 70 mg per dag is al voldoende. Vitamines zijn in vet of in water op te lossen. Mensen en dieren hebben altijd vitamines nodig. Er zijn ook bacteriën die ze altijd nodig hebben.

Indeling van vitamines

• Water oplosbaar
• B-vitamines, B1, B2, B6, nicotinezuur, foliumzuur, panthoteenzuur enz.
• Vitamine C
• Vet oplosbaar
• Vitamine A,D,E en K
• Natuurlijk of synthetisch

Werking in het lichaam

Vitamines hebben verschillende werkingen in het menselijk lichaam, deze zijn:

• Antioxidant (vitamine A, C en E)
• Onderdeel van de actieve groep van een enzym (na activering), bijvoorbeeld vitamine B1, B2 en nicotinezuur)
• Structureel onderdeel (bouwsteen) van cellen/weefsels, bijvoorbeeld vitamine A
• Als medicijn (alleen bij grote hoeveelheden)

Oorzaken van vitamine gebrek.

Er zijn vijf meest voorkomende oorzaken van een vitamine gebrek.

1. Te lage inname met het voedsel, eenzijdige en/of slechte voeding, gebrek aan eetlust, verkeerde bewaar- en/of bereidingsmethoden thuis
2. Slechte fabricage (komt nu steeds minder voor)
3. Gebrekkige absorptie in het darmkanaal (bijvoorbeeld door een infectie of door een gebrek aan vitamines)
4. Aanwezigheid van anti-vitamines in voedsel, vooral bij eenzijdig voeding belangrijk
5. Extreme verliezen door diarree, wondvocht, dialysevloeistof of slecht werkende nieren
6. Geen aanmaak van het actieve vitamine

Gevolgen van vitamine gebrek.

Er zal als eerst een afname zijn van de lichaamsvoorraden, vervolgens zal de concentratie in het bloed afnemen en als laatste zal de uitscheiding ook afnemen. Vorming van schadelijke verbindingen ontstaan als tussenproduct bij een biochemische reactie als er een gebrek aan vitamines is. Cellen gaan minder goed functioneren (vooral de actieve cellen). Weefsels en organen gaan slechter werken.

Symptomen van vitaminegebrek

• Vage subjectieve klachten (moeheid, geen trek, geïrriteerd)
• Slechter werkende cellen, weefsels en organen, bijvoorbeeld:
• Nachtblindheid
• Anemie (bloedarmoede)
• Waarnemingen van prikkels door zintuigcellen wordt minder
• Structurele afwijkingen
• Aandoeningen vooral bij snel delende cellen als bloed, huid en darm epitheel
• Haar afwijkingen
• Ander bloedbeeld
• Afnemende vruchtbaarheid (vooral merkbaar bij dieren)

Kwetsbare groepen

• Jonge kinderen
• Mensen met een donkere huid (vitamine D)
• Rokers (meer vitamine C nodig)
• Zwangeren (vooral vroeger)
• Ouderen (steeds groter wordende groep!!)
• Chronisch zieken die bepaalde medicijnen gebruiken
• Alcoholisten (de belangrijkste groep in Nederland)
• Gebruikers van bepaalde medicijnen

Preventie vitaminetekorten

1. Gebruik van een gevarieerde voeding
2. Bij bepaalde doelgroepen het gebruik van vitaminepreparaten
3. Het verplicht vitamineren van veelgebruikte producten (bijvoorbeeld margarine of rijst)
4. Vermijden van overmatig alcoholgebruik
5. Controle bijna (chronisch) gebruik van bepaalde medicijnen

Risico’s voor overmaat van vitamines

• Bij de vet oplosbare vitamines A, D, E en k
• Bij gebruik van preparaten, vooral als de voorschriften niet opgevolgd worden!
• Bij het gecombineerd gebruik van gevitamineerd voedsel en preparaten
• Bij sporters die gevitamineerde preparaten gebruiken

Gevolgen vitamine overmaat

• Hypervitaminose
• Grote lichaamsvoorraden (lever met name)
• Fysiologische en later ook structurele afwijkingen van bijvoorbeeld, lever, botweefsel en bloed

Vitamines als medicijn

• Inname is vele malen de dagelijks aanbevolen hoeveelheid
• Risico op gewenning aanwezig!
• Kan de bijwerkingen van sommige medicijnen verminderen
• Preventie van open ruggetje door extra foliumzuur
• Preventie PMS door vitamine B6 (vooral vroeger van belang bij de eerste generatie orale anticonceptiepil)