Narcoanalyse, psychotherapie

Narcoanalyse is een vorm van psychotherapie waarbij gebruik wordt gemaakt van anestheticum. Dit zijn middelen die gebruikt worden ter verdoving bij operaties en ingrepen. Toedienen in een milde dosering zorgt ervoor dat de patiënt een lichte bewustzijnsverlaging krijgt. Tijdens de bewustzijnsverandering zal er een therapeutisch gesprek plaats vinden, met als doel traumatische ervaringen op te halen of te herinneren. In en vlak na de tweede wereldoorlog werd deze methode veel toegepast. Tegenwoordig is zij niet meer in gebruik.

Wat is narcoanalyse?

Narcoanalyse is een methode om vergeten of verdrongen gebeurtenissen naar de oppervlakte te brengen en te bespreken. Wanneer een traumatische ervaring veel invloed heeft op iemand, wordt deze vaak naar de achtergrond verdreven. Dit kan bewust, maar gebeurt net zo vaak onbewust. Door het verdringen naar de achtergrond treedt er zelfbescherming op. Als gevolg van het verdringen treden er een aantal klachten op.

De klachten beginnen met slecht slapen, nachtmerries en oververmoeidheid. Daarna lijkt het beter te gaan en is de patiënt overactief. Daarna gaat het snel slechter en kan er een depressie optreden. Er ontstaan lichamelijke klachten die divers kunnen zijn. Werken wordt moeilijk dan wel onmogelijk. Als laatste komen de verdrongen beelden weer terug, vaak als gevolg van het zien van een bepaald beeld, het horen van iets of door een gesprek met iemand. Er ontstaan grote psychische, maar ook lichamelijke klachten.

Door het toedienen van een anestheticum wordt een lichte bewustzijnsverlaging bereikt. Er ontstaat geen bewusteloosheid, maar een verandering van het bewustzijn. Op dit andere niveau wordt een therapeutisch gesprek gevoerd. Het doel is om toegankelijker te worden, waardoor traumatische ervaringen naar boven komen en verwoord worden.

Tweede wereldoorlog

De methode narcoanalyse is vooral bekend geworden van de tweede wereldoorlog. In die periode liepen veel soldaten een traumatische ervaring op. Door deze ervaringen te verdringen, ontstonden er allerlei lichamelijke en psychische klachten. Hierdoor waren de soldaten niet meer inzetbaar of niet meer in staat om ander werk te verrichten. Narcoanalyse zorgde ervoor dat traumatische ervaringen verwerkt konden worden.

Anestheticum

De benaming anestheticum kennen we ook als narcose of verdoving. We onderscheiden lokale of algehele verdoving/ narcose. Anesteticum zijn bedoeld om gevoelloosheid op te wekken. Pijnprikkels, maar ook een lager bewustzijn wordt bereikt door dit toe te dienen. In de medische wereld wordt een anesteticum dan ook veel gebruikt om te verdoven tijdens een operatie of ingreep. Bij narcoanalyse wordt een anestheticum toegediend om een lichte bewustzijnsverlaging te bewerkstelligen.

Vaak wordt hier het middel pentothal/ thiopental (Natriumthiopental) voor gebruikt, dat ook als waarheidsserum bekend staat. Het wordt succesvol gebruikt bij het KZ-syndroom (concentratiekampsyndroom). Een ander middel dat gebruikt wordt is amobarbital. Dit middel werkt sterk hypnotisch en rustgevend.

Huidige toepassing

Na de tweede wereldoorlog ontstond er twijfel over de juiste werking van narcoanalyse. Tegenwoordig wordt deze methode nog maar zeer weinig gebruikt, in ieder geval niet meer in de reguliere geneeskunde. Het is mogelijk dat hier en daar nog gebruikt wordt gemaakt van narcoanalyse. Soms komt narcoanalyse ter sprake als onderzoeksmethode in strafzaken, tezamen met de leugendetector. Er wordt sterk getwijfeld aan de juistheid van deze methode, omdat de ondervraagde vaak wartaal uitspreekt of fantasieën vertelt. Onduidelijk is dan of het hier om de waarheid of om een andere bewustwording gaat. Ook in de psychotherapie mag getwijfeld worden over de juiste werking. De patiënt kan niet alleen traumatische ervaringen ophalen, maar ze ook anders zien. Hierdoor kunnen ervaringen anders herbeleefd worden dan ze in werkelijkheid waren.

Sinds de jaren 80 (1980-1990) wordt narcoanalyse dan ook niet meer gebruikt. In Amerika kwam deze methode rond het jaar 2000 weer ter sprake, maar werd uiteindelijk helemaal niet meer gebruikt. Toepassing van deze methode mag alleen door een gespecialiseerde arts of therapeut plaatsvinden. Het toedienen van anestheticum is niet zonder gevaar. Een overdosering kan leiden tot ernstige schade, dan wel de dood. Andere vormen van psychotherapie lijken toch meer resultaten te behalen.