Hoe komt het dat sommige mensen 120% of meer zicht hebben?

Misschien heb je het al eens gehoord bij een oogmeting, of misschien heb je gelezen over piloten met meer dan 100% zicht. Hoe weet je of je zelf beter kunt zien dan 100% en wat houdt dat percentage precies in? Wat is, kortom, het maximale zicht wat je kunt hebben en hoe verhoudt zich dat naar wat je nodig hebt in het dagelijks leven?

Het doen van een oogmeting

Uitgaande van een eenvoudige oogmeting die je bij elke brillenzaak of opticien kunt laten doen, bestaat het onderzoek uit verschillende stappen.

Voorcontrole

Je gaat achter een zogeheten autorefractor zitten, die met infrarode straling meet wat je globale sterkte en oogafwijking zijn. Deze methode geeft slechts een indicatie van je sterkte.

Verafmeting

Je neemt plaats in de stoel die zo'n zes meter van een verlichte kaart met letters af staat. Dit heet de zogenaamde Snellen-kaart. Je meet met deze verafmeting of je ver- of bijziend bent. Bij de ene opticien krijg je gelijk een 'bril' voor je gezicht, bij de ander moet je zonder iets voor je ogen letters van de kaart af lezen. In het eerste geval is de 'bril' bevestigd aan een apparaat met verschillende glazen. Aan deze glazen is een sterkte gekoppeld.

Dichtbijmeting

Als je niet goed je computerscherm kunt lezen of moeite hebt met het lezen van verpakkingen of tijdschriften, dan heb je mogelijk een leesbril nodig. Dit wordt getest met een dichtbijmeting. Je geeft bij een leeskaartje aan vanaf welke afstand je het kunt lezen.

Percentages oogmeting

Op de Snellen-kaarten staan steeds punten naast elke rij letters of tekens die je moet lezen. Zo kan er 1.0 staan, of 0,8 of 1,2. Hierbij staat 1,0 voor 100% zicht. Ben je tussen de 14 en 30 jaar oud, dan is het gebruikelijk om 1,2 oftewel 120% zicht te hebben. Voor volwassenen van 30 jaar en ouder is een gezichtsvermogen van 1,0 oftewel 100% gemiddeld. Aan het zicht van de grootste groep mensen is het gemiddelde ontleend.

Met bril of lenzen zien sommige mensen ook meer dan 100% terwijl zij misschien normaal een sterkte hebben van 0,7. Hulpmiddelen staan los van wat je 'normaal' zou kunnen zien met een bril.

Maximaal zicht

Een adelaar wordt vaak genoemd als een dier met uitzonderlijk scherp zicht. Hij ziet tot 500%. Mensen kunnen niet zover zien, maar tot 200% zicht wordt waargenomen. Vaak hebben piloten een uitzonderlijk goede visus: gemiddeld boven de 150%.

Wat heb je aan extra goed zicht?

Als je jezelf vergelijkt met een gemiddeld persoon, die 100% zicht heeft, kun je met 120% dus 20% verder scherp zien. Waar iemand met gemiddeld goede ogen een kenteken net niet zou kunnen lezen, zou jij het nog scherp zien. De wereld is echter aangepast op mensen met 100% zicht. Bij de snackbar zou je bijvoorbeeld het bord gewoon kunnen lezen met 100%. Heb je extreem goed zicht, dan kun je als je buiten staat al de namen van de gerechten onderscheiden. Het geeft je dus niet per se extra voordelen. Wel is het bij jagen of vliegen handig om extra scherp zicht te hebben. Het maakt dan overigens weinig uit of je dit met of zonder hulpmiddelen bereikt.

Kritiek op oogonderzoek

Een oogmeting hoeft officieel niet te worden uitgevoerd door iemand die ervoor heeft geleerd. Dit is althans het geval in Nederland en Portugal. Het Algemeen Dagblad onderzocht de betrouwbaarheid van oogmetingen en ontdekte dat een op de vier oogmetingen niet klopt. Dat is dus 25% van alle metingen; een hoog aantal.

Hoe weet je of een oogonderzoek betrouwbaar is?

Ben je binnen vijf minuten klaar, dan weet je dat je niet te maken hebt met een betrouwbare oogmeting. Een uitgebreide oogmeting kan tot twintig minuten duren. Je kunt bij een opticien vragen of er een gecertificeerd optometrist aanwezig is om de meting bij je uit te voeren.

Het is overigens niet mogelijk om 'voor de lol' een oogmeting te doen. Alleen bij afwijkingen van je oog, als die worden gemeten met de autorefractor, wordt er verder onderzoek gedaan.