Vermijd formaldehyde in huis en bij aankoop van speelgoed

Formaldehyde is één van de grootste luchtvervuilers geworden van onze woningen. Formaldehyde is een vluchtige stof die gezondheidsklachten kan veroorzaken en zelfs kankerverwekkend is. Vooral gevoelige personen zoals kinderen kunnen sneller klachten ondervinden. Deze gevaarlijke stof kan je onder andere terug vinden in verschillende bouw- en decoratiematerialen maar ook in speelgoed. Vooral in nieuwbouwwoningen, woningen waar werkzaamheden verricht worden of werden en in nieuw gemeubelde woningen kan de concentratie aan formaldehyde oplopen. Daarnaast worden kleine kinderen heel vaak blootgesteld aan een grotere concentratie van formaldehyde. Om die redenen is het belangrijk inzicht te verwerven in het herkennen van formaldehyde-klachten. We geven aan in welke producten je het kan terug vinden en geven enkele tips om de formaldehyde-concentratie in de woning te vermijden. Tenslotte geven we extra aandacht aan formaldehyde die we in speelgoed kunnen terugvinden.

• Wat is formaldehyde?
• Richtwaarden formaldehyde
• Waar komt het voor?
• Gezondheidsklachten
• Tips om formaldehyde te vermijden in huis
• Formaldehyde in speelgoed
• Tips om formaldehyde te vermijden in speelgoed

Wat is formaldehyde?

Lucht die we in onze woningen inademen, kunnen vervuild zijn door een aantal gevaarlijke vluchtige stoffen voor de gezondheid. De verzamelnaam voor deze vluchtige stoffen wordt afgekort VOS (Vluchtige Organische Stoffen) of VOC (Volatile Organic Compound). Formaldehyde behoort tot deze stoffen. Het is een onzichtbaar giftig gas met een sterke, onaangename, prikkelende geur bij hoge concentratie. Epidemiologische studies hebben reeds aangetoond dat langdurige blootstelling aan formaldehyde kankerverwekkend is voor de mens. Sinds juni 2004 wordt formaldehyde door het IAK (Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek) beschouwd als kankerverwekkend.

Richtwaarden formaldehyde

De Wereldgezondheidsorganisatie hanteert richtwaarden voor formaldehyde-concentratie in de lucht. Voor normale personen is dit een maximum van 100 µ/m³ en 10µ/m³ voor gevoelige personen. Volgende groepen behoren tot de gevoelige personen:

• kinderen
• zwangere vrouwen
• oudere personen
• immuun-deficiënte zieke personen

In het algemeen geldt dat hoe langer je blootgesteld wordt aan de stof, hoe kleiner de waarde zou moeten zijn.

Waar komt het voor?

Deze stof komt in meer of mindere mate voor in materiaal waar we dagelijks mee geconfronteerd worden.

• Spaanplaten: een grote bron van formaldehyde zijn spaanplaten zoals 'Medium Density Fiberbond' (MDF) en 'Oriented strand Board' (OSB) platen. Deze platen worden meer en meer gebruikt in de bouw van nieuwbouw woningen of bij renovaties.
• Fineer meubels: fineer meubels bestaan uit een dunne plaat hout dat geplakt wordt op plaatmateriaal. Deze platen worden vervaardigd uit een geperst mengsel van houtspaanders en/of vlasvezels met een lijm dat dienst doet als bindmiddel. De lijm die gebruikt wordt bestaat meestal uit ureum-formaldehyde-hars. Hieruit kan formaldehyde vrijkomen. Dit is zeker het geval wanneer de spaanplaten onbedekt zijn. De mate waarin deze stof vrijkomt is afhankelijk van:
• de gebruikte lijm
• de ouderdom: de afgifte van formaldehyde vermindert geleidelijk aan met de tijd, maar het kan toch 15 jaar duren voor het gas helemaal verdwenen is uit de materialen.
• de temperatuur: hoe hoger de temperatuur, hoe meer afgifte van de stof
• de relatieve vochtigheid: hoe hoger de vochtigheid, hoe meer afgifte van de stof.

• textiel (onder andere in gordijnen, tapijten en vloerbekledingen, leer)
• bouwmaterialen: bijvoorbeeld in rotswol, glaswol, UF-schuim
• voor-gelijmde behangpapier
• parket-vernissen
• lijmen
• verven
• schoonmaakmiddelen
• bestrijdingsmiddelen
• cosmetica: bijvoorbeeld in deodorants, shampoo, parfums, make-up, nagelversterker
• sigarettenrook
• speelgoed

Gezondheidsklachten

Bij inademing van formaldehyde afgifte in de lucht kunnen volgende klachten voorkomen:

• irritatie van de oogslijmvliezen
• irritatie van de luchtwegen
• hoofdpijn
• vermoeidheid
• duizeligheid
• dorst bij ontwaken
• concentratiestoornissen
• slaapstoornissen
• geheugenstoornissen
• braken
• misselijkheid
• diarree
• contact met de huid kan ook leiden tot irritaties of ontstekingen
• bij contact met vloeibare formaldehyde kan contacteczeem voorkomen

Formaldehyde-vergiftiging of -intoxicatie

Bepaalde mensen zijn gevoeliger voor formaldehyde dan anderen. We denken bijvoorbeeld aan mensen met astma. Formaldehyde-vergiftiging kan in bepaalde gevallen voorkomen na inademing en/of langdurige blootstelling van grote concentratie formaldehyde-gassen in de lucht of door het drinken van vloeistoffen waar formaldehyde in zit. Bovengenoemde klachten kunnen weken aanslepen. Naast deze klachten kunnen vrouwen ook last krijgen van menstruatiestoornissen, onvruchtbaarheid en problemen tijdens de zwangerschap en bevalling.

Tips bij zware klachten

• Indien je hiervan een vermoeden hebt, kan je langsgaan bij je huisarts. Deze kan nagaan of het inderdaad om een formaldehyde-vergiftiging gaat.
• Je kan de formaldehyde-concentratie in je huis laten opmeten door officiële meetinstanties en een expert kan eventueel spaanplaten onderzoeken op de uitstoot van de stof.
• Spaanplaten kan je laten weghalen of behandelen met speciale verf of folie.
• Indien je een huis huurt, kan je met de eigenaar bekijken wat de mogelijke oplossingen zijn om de concentratie uit de bouwmaterialen te reduceren. In het ergste geval is verhuizen misschien aangeraden omwille van de gezondheid.

Tips om formaldehyde te vermijden in huis

• Ventileer voldoende: goede ventilatie en verluchting zorgen ervoor dat eventuele formaldehyde-emissies uit de platen naar de buitenlucht verwijderd worden. Dit is heel belangrijk in een kinderkamer of wanneer je net een meubelstuk in fineerhout gemonteerd hebt. Bij het openen van de verpakkingsdoos van meubelstukken komt een grote hoeveelheid formaldehyde vrij in de ruimte. Vooral bij de aankoop van nieuwe meubels is het aangeraden om de eerste maanden de woning 10 minuten per dag extra te verluchten.
• Kies spaanplaten met lage formaldehyde-uitstoot. Er zijn drie typen spaanplaten (klasse E1, E2 en E3) Klasse E1 bevat het minste formaldehyde.
• Gebruik geen spaanplaten bij warmtebronnen en probeer de temperatuur tussen 18°C en 24°C te houden.
• Vermijd spaanplaten in vochtige ruimten zoals keukens en badkamers en beperk de relatieve vochtigheidsgraad tussen 40 en 70% om het vrijkomen van formaldehyde te beperken.
• Geef de voorkeur aan natuurlijk hout bij de aankoop van meubels.
• Breng een laag lak op onbewerkte spaanplaten: De afgifte kan ook gehalveerd worden door het aanbrengen van een laag lak of kunststof. Wanneer de meubelspaanplaten afgewerkt worden met hout-fineer of kunststoffolie dan is de afgifte van formaldehyde lager dan niet afgewerkte spaanplaten.
• Rook niet in huis
• Planten in huis kunnen formaldehyde-gassen uit de lucht verwijderen. Ideale planten hiervoor zijn onder andere de ficus robusta, chlorophutum comosum, dracaena, spathiphillum, alloë, dwergpalm of sanseveria's.

Formaldehyde in speelgoed

Kleine kinderen behoren tot de groep van gevoelige personen. Naast het feit dat zij eventueel blootgesteld worden aan formaldehyde via spaanplaten en meubels kunnen speelgoed ook formaldehyde bevatten. Dit is ook van belang in kleuterklassen en kinderopvangcentra waar veel plastic meubels en speelgoed aanwezig is. Naast andere schadelijke grondstoffen hebben verschillende onderzoeken vastgesteld dat houten speelgoed zoals puzzels, poppenhuizen, geverfd/gelakt en gelijmd hout heel vaak formaldehyde bevat. Ook in vloerbedekking en kindertapijten kan formaldehyde voorkomen. Deze stof kan verder nog voorkomen in verf en cosmetica producten zoals make-up, stiften, potloden en stiften.

Tips om formaldehyde te vermijden in speelgoed

• Koop speelgoed van onbewerkt hout en/of massief hout zonder verf of die met natuurlijk was is bewerkt.
• Koop geen geparfumeerde artikelen
• Kies voor biologische of ecologische producten
• Massief houten speelgoed is nog steeds beter dan plastic speelgoed. Bij de aankoop van plastic speelgoed is het aangeraden om er op te letten dat het niet chemisch ruikt en vrij is van PVC en ftalaten.
• Goedkoop speelgoed bevat over het algemeen meer gevaarlijke chemicaliën.