Extra vitamine A – aanbevolen hoeveelheid en overdosis

Vitaminen zijn onontbeerlijk voor het goed functioneren van het lichaam, maar een uitgesproken tekort aan vitaminen komt tegenwoordig zelden nog voor dankzij een gevarieerd voedingspatroon. Toch gaat bij de drogist jaarlijks voor miljoenen euro aan vitaminepreparaten over de toonbank. Zoals alle vitaminen is ook vitamine A in zeer kleine hoeveelheden noodzakelijk, vergelijkbaar met hormonen. Dit vitamine is onder andere belangrijk voor een goede weerstand tegen infectieziekten, het behoud van een gezonde huid en het voorkomen van nachtblindheid. Het innemen van extra vitamine A kent gevaren en bijwerkingen. Met name als de consument zich niet aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid of dagdosering houdt.

Inhoud

• Vitamine A (retinol) en bètacaroteen
• Vitamine A voor een gezonde huid
• Vetarm dieet
• Nadelige invloed op vitamine A-resorptie
• Te hoge dosering (overdosis)
• Klachten bij langdurige overdosering
• Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van vitamine A

Vitamine A (retinol) en bètacaroteen

Vitamine A of retinol komt voor in voedsel van dierlijke herkomst en is in vet oplosbaar, zoals ook de vitaminen D, E en K. Bètacaroteen, of provitamine A, mag men als een soort voorstadium van vitamine A beschouwen. Provitamine A wordt in de darmwand en lever omgezet in vitamine A.

Van vis tot spinazie
Vis, lever, eidooier en zuivel zijn rijk aan retinol. In margarine en in bak- en braadproducten is het veelal toegevoegd. Bètacaroteen is vooral aanwezig in gele vruchten, koolsoorten, donkergroene bladgroenten, waaronder spinazie, en natuurlijk in wortelen.

Vitamine A voor een gezonde huid

Vitamine A is net als alle andere vitaminen een organische verbinding die in zeer geringe hoeveelheden werkzaam is, zoals ook bij hormonen het geval is. Vitamine A is noodzakelijk voor de aanmaak van een stof die ervoor zorgt dat de staafjes in het netvlies optimaal functioneren. Samen met de kegeltjes vormen ze de zintuigcellen die nodig zijn voor de perceptie van lichtprikkels. Bij een chronisch tekort aan vitamine A zal het gezichtsvermogen eronder lijden en ontstaat nachtblindheid, ofwel slecht kunnen zien in het schemerdonker. In het ernstigste geval volgt blindheid, waarbij de cornea en sclera zijn aangetast (xeroftalmie).

Chronisch vitamine A-gebrek
In ontwikkelingslanden komt deze aandoening veel voor als gevolg van chronisch vitaminegebrek. Naast het behoud van een goed gezichtsvermogen speelt vitamine A een belangrijke rol in het in stand houden van een gezonde huid en sterk tandvlees. Een tekort aan vitamine A staat vooral in het teken van visusstoornissen, vertraagde groei (kinderen), een slechte weerstand tegen infectieziekten, huidproblemen, waaronder een droge schilferhuid, maar ook skelet- (pijpbeenderen) en gebitsafwijkingen.

Vetarm dieet

Een tekort aan vitamine A kan ontstaan bij een langdurig vetarm dieet, ernstige diarree, resorptiestoornissen van de darm en als bijwerking van bepaalde medicijnen, zoals colestyramine. Verder is de gal zeer bepalend voor de opname van dit vitamine. Bij geelzucht door een galwegafsluiting wordt bijvoorbeeld slechts zeer weinig vitamine A opgenomen. Daar staat tegenover dat voor het ontstaan van een vitamine A-tekort het lichaam er gedurende lange tijd van verstoken moet zijn. Er moet dus sprake zijn van een chronische deficiëntie.

Zwangerschap
Het lichaam slaat vitamine A op en bij gezonde personen in een goede voedingstoestand is die voorraad voldoende voor ongeveer een halfjaar. Bij zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven, kan daarentegen wel een tekort aan vitamine A ontstaan.

Nadelige invloed op vitamine A-resorptie

Alcohol, cola, aspirine en thee kunnen de opname van vitamine A nadelig beïnvloeden. Dat geldt ook voor roken. Met behulp van bloedonderzoek is het vitamine A-gehalte in het serum te bepalen. Wat betreft bètacaroteen zal de omzetting ervan in vitamine A gelijke tred houden met de behoefte van het lichaam aan deze vitamine. Van een te hoog vitamine A-gehalte als gevolg van bètacaroteen zal dus nooit sprake zijn. Niettemin adviseert de EFSA (European Food Safety Authority) een bovengrens van 15 mg bètacaroteen per dag.

Te hoge dosering (overdosis)

Het innemen van extra vitamine A, in de vorm van vitaminepreparaten, is voor gezonde personen met een gevarieerd voedingspatroon niet nodig. Extra vitamine A kan bovendien gevaarlijk zijn, omdat bij een te hoge dosering of overdosis hypervitaminose A ontstaat. De bovengrens van de inname van vitamine A is dagelijks 3000 microgram. Bij overmatig gebruik van vitamine A tijdens de zwangerschap kunnen er afwijkingen bij het kind optreden.

Klachten bij langdurige overdosering

Bij langdurige overdosering zullen onder andere de volgende klachten vrijwel onafwendbaar zijn:

• huidafwijkingen;
• misselijkheid;
• hoofdpijn;
• gewrichtspijn;
• haaruitval;
• visusstoornissen;
• spierpijn;
• prikkelbaarheid;
• ernstige vermoeidheid.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van vitamine A

Lees verder

• Extra vitamine B1 – aanbevolen hoeveelheid en overdosis
• Extra vitamine B2 – aanbevolen hoeveelheid en overdosis
• Extra vitamine B6 – aanbevolen hoeveelheid en overdosis
• Vitaminegebrek – klachten, symptomen en aandoeningen
• Mineralengebrek – klachten, symptomen en aandoeningen